Mùa nhãn ở Sông Mã (Sơn La)

Nguồn tin: Báo Sơn La, 03/08/2009
Ngày cập nhật: 5/8/2009

Tháng bảy ở Sông Mã (Sơn La), đâu đâu cũng thấy mùi ngọt nồng của nhãn. Những chiếc xe máy, xe đạp, xe thồ chất đầy nhãn hối hả đưa nhãn về những lò sấy. Không khí của vùng quê có diện tích và sản lượng nhãn lớn nhất tỉnh diễn ra thật sôi động.

Bản Hải Sơn, xã Chiềng Khoong, nơi được coi là “trung tâm nhãn” của huyện Sông Mã có trên 300 hộ, trung bình mỗi hộ có 1 ha nhãn. Những cây nhãn lớn, quả sai trĩu, căng tròn chờ người hái; những đống nhãn vừa bẻ, bao tải, sọt nhãn căng đầy cùng những tiếng cười nói râm ran làm cho Hải Sơn thêm tấp nập và sôi động.

Tại nhà ông Hoàng Trung Sông, từ ngoài sân vào đến trong nhà có gần 40 người đang ngồi bóc long nhãn. Ông cho biết: “Gia đình tôi trồng 1,5 ha nhãn có trên dưới 600 gốc. Nhãn năm nay không được mùa so với năm ngoái, nhưng cũng thu trên 7 tấn quả, tất cả đều sấy khô làm long nhãn…”. Ngoài nhãn của gia đình, ông Sông còn đi thu mua nhãn ở các xã, bản về để sấy. Do sản lượng nhãn năm nay thấp nên 7 lò sấy long nhãn, công suất 2 tấn/ngày hoạt động chỉ đạt 50% công suất. Theo ước tính của ông Sông, năm nay gia đình ông sẽ thu lãi trên dưới 100 triệu đồng.

Rời Hải Sơn, chúng tôi về khu vực Thị trấn, các hộ dân cho biết: Năm nay trung bình mỗi cây ở đây chỉ cho thu từ 2 đến 3 tạ. Giá quả tươi được giá hơn năm ngoái với 6.000 đồng/kg. Ngoài bán nhãn tươi, hầu hết các hộ đều bán cho các lò sấy để làm long. Ước tính long nhãn năm nay có giá khoảng 90.000 đến 100.000 đồng/kg, nên các chủ lò sấy phải cạnh tranh về giá, nhờ vậy việc tiêu thụ nhãn của nhân dân khá thuận lợi.

Bà Nguyễn Thị Hoa, Quyền Trưởng phòng Nông nghiệp huyện cho biết: Cây nhãn bắt đầu được trồng nhiều ở Sông Mã vào những năm đầu của thập kỷ 80 của thế kỷ trước. Khi đó nhu cầu long nhãn trên thị trường rất lớn, những hộ dân có xuất xứ ở vùng nhãn Hưng Yên đã đưa cây nhãn vào trồng. Do hợp khí hậu nên cây nhãn ở Sông Mã phát triển rất mạnh, nhãn cho quả to, cùi dày và rất ngọt. Cây nhãn của Sông Mã đã có thương hiệu và được coi là loại cây ăn quả mang lại kinh tế cao. Năm 2008, phòng Nông nghiệp huyện đã đầu tư thử nghiệm máy sấy long nhãn bằng hơi nước do Sở Khoa học - Công nghệ cung cấp với kinh phí đầu tư 20 triệu đồng, công suất 1 tấn/ngày đặt tại bản Hải Sơn. Tuy có ưu điểm đảm bảo yêu cầu về chất lượng, nhưng do chi phí cao, giá bán long nhãn bán ra thị trường lại như nhau, nên bà con vẫn sử dụng phương pháp sấy long nhãn thủ công.

Hiện nay, huyện Sông Mã đang có chủ trương chuyển đổi những diện tích trồng nhãn năng suất kém sang trồng cây cao su. Những diện tích đang cho thu hoạch tốt sẽ tiếp tục tỉa cành, bón phân để nâng cao năng suất. Phòng Nông nghiệp huyện cũng đang có kế hoạch cải tạo lại các vườn nhãn qua mô hình ghép đỉnh sinh trưởng cho nhãn, lấy mắt nhãn non, chín sớm ghép vào gốc nhãn hiện có. Chương trình đang được thực hiện thí điểm ở bản Hải Sơn, nếu thành công sẽ cho ra sản phẩm nhãn chín sớm hơn, chất lượng và năng suất cao hơn.

Sông Mã hiện đang có 4.089 ha nhãn, chiếm 77,4% tổng diện tích cây ăn quả của toàn huyện. Mùa thu hoạch nhãn diễn ra từ đầu tháng 7 đến hết tháng 8. Sau khi thu hoạch xong, người dân lại tỉa cành, bón phân để nuôi dưỡng, chuẩn bị cho mùa tới. Tuy nhiên, dù phát triển mạnh, nhưng sản phẩm nhãn hàng hóa lại chưa bền vững, bởi không được bao tiêu sản phẩm ổn định. Khi có nhu cầu xuất khẩu thì giá long nhãn được đẩy lên cao, lúc tiêu thụ khó sẽ bị tư thương ép giá. Mặt khác, do hầu hết là dùng phương pháp thủ công, nên chất lượng cũng là vấn đề rất đáng quan tâm. Vì vậy, cây nhãn Sông Mã vẫn đang rất cần có một thị trường tiêu thụ ổn định, đầu tư về cơ sở vật chất, kỹ thuật để giữ vững thương hiệu sản phẩm, phát triển bền vững.

Phong Lưu