Cam Lâm (Khánh Hòa): Mùa xoài “chua”

Nguồn tin: Báo Khánh Hòa, 04/05/2013
Ngày cập nhật: 5/5/2013

Gần 12 giờ trưa, bà Kiều Thị Bảy (thôn Cửu Lợi, xã Cam Hòa, huyện Cam Lâm, Khánh Hòa) vẫn cố nán lại rẫy để đập hết những trà hoa xoài bị hỏng do ngấm mưa, hy vọng cây ra lộc mới, cho xoài trái vụ. Bà Bảy cũng như nhiều hộ trồng xoài khác ở Cam Lâm đang thắc thỏm lo vì tới giờ, cả vườn xoài lá vẫn xanh ngắt…

Những vườn xoài sum suê… lá

Giữa và cuối tháng 4 là thời điểm bắt đầu mùa thu hoạch xoài, nhưng ở Cam Lâm vẫn chưa thấy những cây xoài trĩu quả vàng, mà chủ yếu là cây sum suê... lá, tua tủa trà (phần cuống còn lại sau khi hoa xoài bị rụng). Trên trục đường chính, chỉ thấy vài chiếc xe lôi chở xoài từ các nhà vườn tập kết tại những điểm thu mua xoài; thi thoảng có một số chủ vườn chở thùng xoài bằng xe đạp hướng về các vựa thu mua. Cảnh tượng thật khác lạ so với cùng thời điểm này mọi năm.

Thấy chúng tôi thắc mắc, một chị đang bao gói xoài thuê tại vựa Ánh (xã Cam Hải Tây) bộc bạch: “Vào thời điểm này mọi năm, chủ vựa phải cần hơn chục người để bao gói xoài từ sáng đến tối mới kịp chuyển hàng ra Hà Nội; còn năm nay, hiện chỉ có 3 người làm lai rai”. Thời điểm này năm ngoái, mỗi ngày, vựa xoài của chị Trần Thị Thanh Hương (thôn Bãi Giếng 2, xã Cam Hải Tây) mua từ 2 đến 4 tấn xoài, đóng hàng tới 22 giờ mới kịp. Còn năm nay, ngày nhiều nhất chị mua được 5 tạ, ngày ít chỉ vài chục kilôgam. Chị Hương khẳng định, có cảnh đóng hàng tấp nập tại một số vựa là do các chủ vựa mua xoài từ Long Khánh (tỉnh Đồng Nai) về, bởi lượng xoài ở Cam Lâm không nhiều như mọi năm.

Tại các vườn, không khí càng ảm đạm. Vườn xoài của bà Nguyễn Thị Ngọc Bích (tổ dân phố Tân Hải, thị trấn Cam Đức) rộng 5 sào. Mọi năm, một cây xoài có thể cho tới 2 tấn quả, còn vụ này ước chỉ được 20kg. Bà Bích lắc đầu ngán ngẩm: “Người trồng xoài đã áp dụng mọi biện pháp kỹ thuật như huyện hướng dẫn, nhưng không ai ngăn được ông trời đổ mưa đúng lúc xoài ra hoa”. Rồi bà tự an ủi: “Dù sao vườn xoài nhà tôi cũng đỡ hơn vườn xoài cát Hòa Lộc của anh Nguyễn Thành Long bên cạnh”. Năm ngoái, vườn xoài nhà anh Long được lên ti vi vì đạt năng suất cao; còn vụ này, đến giờ, cả vườn vẫn xanh rì lá. Nhiều hộ dân ở tổ dân phố Bãi Giếng Bắc (thị trấn Cam Đức) cũng trong tình cảnh tương tự. Ông Võ Long - Tổ trưởng Tổ dân phố Bãi Giếng Bắc buồn bã: “Nhà tôi trồng 1ha xoài. Thời điểm này năm ngoái, tôi bán gần 4 tấn xoài, cả vụ thu 150 triệu đồng, trừ chi phí lãi 70 triệu đồng. Còn năm nay, cả vườn chỉ hái được vài chục kilôgam”.

Dù giữa trưa, bà Kiều Thị Bảy vẫn tranh thủ ra đập cho bông xoài ngấm mưa rụng hết để hy vọng cây ra trà hoa mới.

Ở xã Cam Hải Tây - một trong hai vùng xoài tập trung của Cam Lâm, tình hình cũng không sáng sủa hơn. Anh Lê Anh Tuấn (thôn Bãi Giếng 2) thở dài: “Nhà bố vợ tôi trồng gần 7 sào xoài. Trừ chi phí, trung bình mỗi năm thu lãi khoảng 50 - 70 triệu đồng. Từ đầu vụ đến nay, vườn xoài ra hoa 3 đợt nhưng thời tiết “trở chứng” nên tỷ lệ đậu trái rất thấp, ước giảm 30 - 40% so với năm trước”. Dẫn chúng tôi đi thăm vườn xoài, ông Diệp Thế Thanh - Chủ tịch Hội Nông dân xã Cam Hải Tây, người có 4ha xoài, trầm giọng: “Năm ngoái, ở xã có 2 hộ thu 100 - 200 triệu đồng, lãi khoảng 60 triệu đồng là ông Nguyễn Hữu Hiệp (trồng 0,8ha) và Nguyễn Hữu Tuấn (2ha), nhưng năm nay hầu như không thu được gì. Có lẽ năm nay, ở xã chỉ có vườn xoài nhà tôi còn được mùa, do cây ra hoa sớm nên đậu trái trước khi gặp mưa”. Ông Thanh cho biết, toàn xã ước có 600 hộ trồng xoài với diện tích 930ha. Vụ năm nay, khoảng 10% hộ có cây xoài ra trái, cho thu hoạch đáng kể; 90% số hộ còn lại có xoài ra hoa vào dịp Tết, gặp 2 - 3 đợt mưa, làm bông rụng gần hết nên đậu trái không đáng kể. Huyện cũng đã thực hiện mọi biện pháp trợ giúp người dân như: hướng dẫn kỹ thuật, khuyến khích trồng giống xoài mới, hỗ trợ nông dân 50% giống và phân bón, nhưng do thời tiết không thuận lợi nên nông dân chịu thiệt.

Giá không cao, lại cân thiếu

Rất ít vườn xoài có trái chín đẹp như vườn nhà ông Diệp Thế Thanh.

Người trồng xoài ở Cam Lâm không chỉ lo lắng vì xoài thất thu mà còn vì giá thu mua không cao. Một nhân viên đóng hàng tại vựa Ánh cho biết, giá thu mua tại vựa đối với xoài bồ trắng loại 1 là 8 nghìn đồng/kg, xoài canh nông loại 1 là 12 nghìn đồng/kg. Còn tại vựa chị Trần Thị Thanh Hương, giá thu mua xoài canh nông là 11 - 12 nghìn đồng/kg. Nếu so với mức giá chính vụ năm ngoái thì giá hầu như không tăng (năm ngoái, xoài canh nông 11 nghìn đồng/kg, xoài bồ 5 - 9 nghìn đồng/kg). Theo lý giải của một số chủ vựa, do giá xoài ở khu vực miền Nam không tăng nên giá xoài Cam Lâm khó đứng “một mình một chợ”. Đã vậy, giá còn biến động. Bà Bích than: “Từ đầu tuần đến cuối tuần, giá đã hạ 2 nghìn đồng/kg”. Ông Ngô Văn Tân (có vườn xoài ở gần nhà bà Bích) - người từng 7 năm đi thu mua xoài nói thêm: “Đầu tuần, xoài canh nông giá 12 nghìn đồng/kg, cuối tuần còn 10 nghìn đồng/kg”.

Xe chở xoài tới các vựa vơi đi ít nhiều.

Đó là giá cho những trái cây đạt tiêu chuẩn. Còn với xoài bia (trái nhỏ, có chấm đen ngoài vỏ), tư thương chỉ mua với giá khoảng 2 nghìn đồng/kg. Trong khi đó, số này lại chiếm tỷ lệ đáng kể. Nhà bà Bích mới bán 3 sọt xoài, nhưng chỉ 1 sọt được mua với giá 12 nghìn đồng/kg, 2 sọt còn lại chỉ bán được với giá 2 nghìn đồng/kg. Ông Diệp Thế Thanh nhẩm tính, chi phí đầu tư trung bình cho 1ha xoài là 30 triệu đồng, với năng suất như vụ năm nay, giá thu mua này không đủ bù chi phí.

Bà Bích bức xúc: “Trái ra ít, giá không cao, lại thêm nạn cân thiếu khiến nông dân thiệt thòi”. Theo giải thích của bà, tại các vựa thu mua, có chủ vựa dùng “cân già” (cân thiếu so với trọng lượng thực), cũng có chủ vựa cân đủ nhưng lại thản nhiên trừ đi 10kg/tạ xoài với lý do trừ hao hụt xoài tươi. Có thâm niên hơn 15 năm thu mua xoài ở các vườn về bán cho chủ vựa, anh L. tiết lộ: “Hầu hết vựa xoài đều cân cắt ký của người dân. Bình quân 1 tạ xoài, người dân mất 17 - 18kg. Với giá 10 nghìn đồng/kg, mỗi ngày, tôi bán cho các vựa khoảng 4 - 5 tấn xoài, cũng thiệt khoảng 6 - 7 triệu đồng”. Dù vậy, người trồng xoài không có nhiều lựa chọn; bởi ngoài bán cho các chủ vựa, họ chỉ có thể bán loại xoài bia cho các cơ sở làm bánh xoài. Tuy nhiên, ông Nguyễn Kim Lân (tổ dân phố Bãi Giếng Bắc) - người từng có hàng chục năm làm bánh xoài cho biết, toàn huyện có khoảng 20 cơ sở làm bánh xoài, nhưng chỉ có 4 cơ sở đạt công suất tương đối lớn. Thế nhưng, cơ sở lớn nhất (1 tạ bánh/ngày, tương đương tiêu thụ 800 - 1.000kg xoài) cũng vừa ngưng sản xuất vì bí đầu ra.

Người bao gói xoài vẫn chưa phải làm hết công suất.

Một số nông dân cho biết, năm ngoái, xã cũng cử đội kiểm tra cân đo tại các vựa nhưng họ thông tin cho nhau rất nhanh nên mang ra cân đúng. Khi cân xong, họ trừ luôn 10kg rồi nói nông dân thông cảm vì “mua tươi bán héo”. Để thẩm định, chúng tôi đã đứng lên cân nhờ tại vựa của chị Trần Thị Thanh Hương và thấy trọng lượng của mình không đổi. Xem ra, rất khó xác định có hay không chuyện cân thiếu. Vì vậy, rất khó cho chính quyền trong khâu quản lý.

Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Hảo - Phó Chủ tịch UBND huyện Cam Lâm thừa nhận, việc cân thiếu là có thật. Để hạn chế tình trạng này, hàng năm, UBND huyện đều phối hợp với Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng tỉnh tổ chức đoàn kiểm tra việc cân đong tại các vựa xoài trên địa bàn huyện. Năm 2010, huyện đã xử lý 3 trường hợp vi phạm. Nhưng 2 năm gần đây, huyện không phát hiện trường hợp nào…

Hy vọng ở xoài trái vụ

Theo ông Nguyễn Ta, từ nay đến cuối tháng 5, nếu nắng đều, người dân biết kích thích cho xoài hoa thì có thể hy vọng xoài trái vụ. Năm ngoái, xoài chính vụ đạt 8 tấn/ha, nhưng xoài trái mùa có thể đạt 10,5 tấn/ha. Tuy nhiên, một số nông dân đã đầu tư quá nhiều từ đầu vụ nên đến này, họ không thể đầu tư thêm. Nếu dùng cách làm thủ công là dùng sào đập hết những trà hoa bị mưa ướt, thối, cắt bỏ trà để kích thích cây ra lộc non cho hoa trái vụ thì tốn quá nhiều công sức.

Những trái xoài có chấm đen ở vỏ thế này chỉ được thu mua với giá 1,5 - 2 nghìn đồng/kg.

Hiện tại, nhiều nhà vườn vẫn đang hy vọng xoài ra trái vụ, bởi đã có nhiều cây bung lộc non. Nếu xoài đậu trái vụ, thêm giá cao thì nông dân Cam Lâm vẫn có cơ hội gỡ vốn. Tuy nhiên, ở thời điểm này, vẫn còn quá sớm để khẳng định, bởi tối 22 và ngày 23-4 vừa qua, trời lại dội xuống Cam Lâm những đợt mưa xối xả. Bà Kiều Thị Bảy (có rẫy hơn 3 sào ở xã Cam Hải Tây) trải lòng: “Nông dân trồng cây vẫn như đánh bạc với trời. Tuy áp dụng các biện pháp kỹ thuật nhưng nếu thời tiết khắc nghiệt thì vẫn thua”.

Ông Nguyễn Hữu Hảo - Phó Chủ tịch UBND huyện: Sắp tới, huyện sẽ tiếp tục phối hợp tổ chức đoàn kiểm tra các vựa xoài và xử lý nghiêm nếu phát hiện có vi phạm về cân.

Ông Nguyễn Ta - Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện: Toàn huyện có khoảng 2.900ha xoài, trong đó chủ yếu tập trung ở thị trấn Cam Đức (hơn 200ha), xã Cam Hải Tây (khoảng 900ha), 10 xã còn lại trồng rải rác. Với tình hình hiện nay, khả năng vụ này mất khoảng 30% so với năm ngoái; giảm nhiều nhất là ở xã Cam Hải Tây và thị trấn Cam Đức. Để bớt mối lái tư thương, xã Cam Hải Tây đang xúc tiến thành lập tổ hợp tác dịch vụ thu mua xoài ngay trong vụ này. NGUYỄN VŨ - VÕ KIM