Đồng Nai: Trái cây bao giờ đủ sức cạnh tranh?

Nguồn tin: Báo Đồng Nai, 12/08/2009
Ngày cập nhật: 14/8/2009

Đồng Nai là tỉnh có diện tích trồng cây ăn trái lớn với nhiều loại đặc sản, như: chôm chôm, bưởi, chuối, xoài... Thế nhưng, các nhà vườn luôn phải chịu cảnh được mùa thì rớt giá, được giá lại mất mùa. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do trái cây (TC) của tỉnh chưa đủ sức cạnh tranh với thị trường trong nước cũng như xuất khẩu.

* Thua ngay trên "sân nhà"

Vốn được tiếng là phong phú về chủng loại và có nhiều loại trái cây có tiếng, như: bưởi Tân Triều, chôm chôm Long Khánh, quýt Thanh Sơn... song hiện tại, TC Đồng Nai đang bị cạnh tranh một cách mạnh mẽ bởi các loại TC ngoại nhập từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Mỹ và các nước châu Âu. Vào thời điểm này, tại các sạp buôn bán nhỏ lẻ, TC trong nước chỉ chiếm từ 50 - 60%. Tuy nhiên, vào nhiều thời điểm khác trong năm, TC nội địa ít hơn nhiều, có giai đoạn chỉ chiếm tỷ lệ 20 - 30%, như trong các dịp lễ, tết. Chị B.T, chủ một sạp TC lâu năm tại chợ Tân Hiệp khẳng định: "Hiện đang vào mùa hè, TC nội chiếm số lượng lớn, vì cao điểm thu hoạch của nhiều loại trái như: nhãn xuồng, mãng cầu, măng cụt, sầu riêng... Thế nhưng, ở những thời điểm khác, TC trong nước chỉ chiếm khoảng 30% tổng lượng hàng tôi bán mỗi ngày...".

Tại các siêu thị, TC ngoại nhập cũng chiếm khoảng 40 - 50% tổng doanh thu về TC với nhiều ưu điểm: mẫu mã đẹp, chất lượng đồng đều... nên dù giá cả luôn đắt hơn TC nội từ 20 - 30%, nhiều khách hàng vẫn ưu tiên lựa chọn TC ngoại. Lãnh đạo một siêu thị lớn phân tích, TC trong nước chủ yếu cung cấp dồn dập theo từng mùa, trong khi hàng ngoại được bày bán quanh năm nên chiếm doanh thu khá cao trong mặt bằng chung. Hiện tại, TC ngoại xuất hiện khắp các khu vực buôn bán, từ chợ tự phát đến chợ trung tâm với nhiều chủng loại và giá cả khác nhau. Đặc biệt, các loại táo, lê, quýt, cam... có xuất xứ từ Trung Quốc rất ăn khách vì giá cả phải chăng và hình thức đẹp.

Trong cơ cấu hàng xuất khẩu của Đồng Nai nhiều năm qua, TC vẫn chưa có tên trong danh sách các mặt hàng xuất khẩu chính ngạch, mặc dù tiềm năng rất lớn. Theo lãnh đạo Sở Công thương, cho đến nay chỉ một số ít loại TC ở Đồng Nai có thể "xuất ngoại", song lại theo đường tiểu ngạch sang các nước lân cận như Trung Quốc, nhưng giá rẻ, nhu cầu không ổn định và các tiêu chuẩn kỹ thuật không rõ ràng. Hậu quả là khi đi bằng con đường này, TC Đồng Nai chưa thể làm nên thương hiệu riêng của mình với giá cả tương xứng. Mặt khác, vì phải phụ thuộc vào xuất khẩu tiểu ngạch và không biết trước được nhu cầu, nên một số loại TC Đồng Nai cũng như nhiều vùng khác thường xuyên rớt giá.

* Đường xuất ngoại còn xa

Đồng Nai hiện có gần 50 ngàn hécta cây ăn trái, trong đó đa số là chôm chôm, chuối, xoài, sầu riêng, bưởi và quýt. Hàng năm, Đồng Nai cung cấp ra thị trường trên 400 ngàn tấn TC các loại, nhưng nghịch lý ở chỗ, nông dân trồng cây ăn trái lại thường xuyên bị rơi vào cảnh "được mùa, rớt giá" nên thu nhập khá bấp bênh. Tuy vậy, mỗi khi có những đơn đặt hàng lớn, các nhà vườn lại không đủ số lượng để cung cấp; hoặc khi gom đủ số lượng thì không đáp ứng được đòi hỏi về vệ sinh an toàn thực phẩm và một số các tiêu chuẩn kỹ thuật khác. Ông Phạm Minh Đạo, Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn Đồng Nai nhận xét: "Trái cây Đồng Nai tuy có diện tích và sản lượng lớn nhưng đa số được trồng nhỏ lẻ, mỗi hộ một giống. Mặt khác, quy trình chăm sóc chưa đạt yêu cầu nên chất lượng trái không đồng đều. Vì vậy, TC Đồng Nai có muốn xuất khẩu cũng rất khó". Ông Đạo cho biết thêm, hiện tỉnh đã phê duyệt dự án cây trồng chủ lực. Mục đích nhằm tạo ra những vùng chuyên canh cây ăn trái lớn, sản xuất theo hướng hàng hóa, để có đầu ra ổn định. "Bên cạnh sự hỗ trợ của tỉnh, theo tôi các nhà vườn liên kết lại thành lập hợp tác xã để được hỗ trợ về kỹ thuật, sản xuất theo quy trình GAP, có như vậy mới đủ sức cạnh tranh" - ông Đạo nói.

Thực tế, nhiều năm nay nông dân Đồng Nai luôn rơi vào vòng lẩn quẩn "trồng rồi lại chặt", mãi không thoát ra được, nguyên nhân là do "mạnh ai lấy làm", thấy loại trái cây nào có giá thì ồ ạt trồng, không tìm hiểu kỹ càng đầu ra và dự đoán tình hình thị trường khi thu hoạch. Ông Sâm Dịch Phi, một nông dân trồng cây ăn trái chuyên canh ở xã Bảo Quang (TX.Long Khánh) cho hay: "Tôi có trên 10 hécta rẫy chuyên trồng cây ăn trái, mỗi năm thu lời khoảng 500 triệu đồng. Song, cứ vài năm tôi lại phải tìm loại cây ăn trái mới lạ đưa vào trồng, để có thể có nhiều chủng loại cây, cạnh tranh được với thị trường. Vì tâm lý người trồng chỉ chọn những loại cây có giá, nhưng một khi trở thành phong trào, diện tích sản xuất tăng cao thì TC lại rớt giá".

Theo một số chủ hàng kinh doanh TC, do sản xuất nhỏ lẻ nên nông dân phải chịu đủ mọi thiệt thòi như giá thành sản phẩm làm ra cao, trong khi giá bán lại thấp và họ không thể quyết định được giá sản phẩm của mình. Năm 2010, Chính phủ sẽ xóa bỏ hàng rào thuế quan một số mặt hàng, trong đó có TC. Vì vậy ngay từ bây giờ, nếu các nhà vườn ở Đồng Nai không hợp tác sản xuất theo quy trình GAP, thì chúng ta sẽ vẫn tiếp tục "thua" ngay trên sân nhà, trong khi đường xuất ngoại còn xa.

V.Lâm - H.Giang