Vựa vải thiều miền Bắc: Thương lái Trung Quốc vẫn hoạt động “chui”

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 07/07/2013
Ngày cập nhật: 9/7/2013

Mặc dù Bộ Công thương đã quy định không cho thương lái nước ngoài vào nội địa thu mua nông sản, nhưng tại các vựa vải thiều lớn ở miền Bắc như Lục Nam, Lục Ngạn (Bắc Giang), Thanh Hà (Hải Dương)… các thương lái Trung Quốc vẫn đang núp dưới danh nghĩa khách du lịch để trực tiếp mua bán với nông dân.

Nông dân hớn hở vì được giá

Lâu lắm rồi, nông dân trồng vải thiều ở các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Yên Bái, Hòa Bình, Sơn La, Lạng Sơn… mới lại có được niềm vui từ trái vải vì năm nay, vải bán được giá rất cao, bao nhiêu cũng không đủ cung ứng để các thương lái đem đi xuất khẩu. Tại nhiều vườn, thương lái đã nhận bao tiêu hàng từ đầu vụ tới tận cuối vụ thu hoạch.

Tại vựa vải thiều lớn nhất miền Bắc là huyện Lục Ngạn (Bắc Giang), trung bình mỗi ngày có tới 1.500 - 2.000 tấn vải tươi được đóng thùng, ướp đá lạnh chở ngược lên hai cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) và Lào Cai để xuất sang Trung Quốc. Dọc từ trung tâm thị trấn Chũ vào tận các xã Phượng Sơn, Hồng Giang… lúc nào cũng có khoảng 400 điểm cân chuyên thu mua vải từ khắp vùng đổ dồn về. Giá bán tại các điểm cân từ 15.000 - 20.000 đồng/kg, riêng vải loại 1 lên tới 20.000 - 26.000 đồng, thậm chí 30.000 - 38.000 đồng/kg (loại trồng theo tiêu chuẩn VietGAP). Trong khi những năm trước đó, nông dân từng phải bán vải với giá chỉ có trên dưới 10.000 đồng/kg.

Theo Sở Công thương tỉnh Bắc Giang, mặc dù năm nay bị mất mùa nhưng tổng sản lượng toàn tỉnh vẫn ước đạt khoảng 140.000 tấn vải tươi. Nếu những năm trước, ngoài việc xuất khẩu, việc tiêu thụ vải phải trông cậy cả vào thị trường nội địa mới kịp tiến độ thu hoạch thì năm nay vải chỉ đủ để xuất khẩu. Vì thế, ở Hà Nội, TPHCM không thể có vải thiều chính hiệu Lục Ngạn mà chủ yếu là vải từ các vựa mới ở Sơn La, Hòa Bình, Yên Bái, Phú Thọ…

Tấp nập chợ vải thiều ở thị trấn Chũ, huyện Lục Ngạn, Bắc Giang.

Vẫn để thương nhân nước ngoài “lách luật”

Mặc dù vui nhưng vẫn có nỗi lo, đó là việc hàng loạt thương lái Trung Quốc đang vô tư thao túng thị trường vải thiều ở miền Bắc. Theo Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Bắc Giang Đào Xuân Cường, mỗi năm có khoảng 100 - 200 thương lái Trung Quốc vào tận Lục Ngạn để thu mua vải. Toàn bộ giá cả, sức mua, thị trường vải thiều hàng năm cao hay thấp hầu như phụ thuộc vào họ, do chính họ quyết định.

Theo ông Triệu Văn Hội, chủ một trạm cân, đại lý thu mua trên đường từ thị trấn Chũ lên xã Hồng Giang (Lục Ngạn) tiết lộ, ông cũng chỉ là “trung gian” lo việc gọi hàng, thuê người bốc xếp, cân đo còn chủ thu mua trực tiếp là người Trung Quốc. “Họ trực tiếp xem hàng, giám sát cân đong, vải đẹp mới lấy, không đạt là loại ra ngay, sau đó đóng thùng chuyển thẳng về cửa khẩu Tân Thanh” - ông Hội nói. Trong khi đó, theo những nông dân trồng vải, việc xuất hiện hàng trăm thương lái Trung Quốc gần như ngay tại vườn ở Lục Ngạn đã giúp thúc đẩy sức tiêu thụ trôi chảy hơn.

Trao đổi với chúng tôi, ông Chu Văn Báo, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Lục Ngạn (Bắc Giang) cũng chia sẻ rằng, thương nhân Trung Quốc có mặt ở đây từ nhiều năm nay. “Họ đăng ký tạm trú đàng hoàng, thuê khách sạn ở và thông qua các đại lý, trạm cân để thu mua vải của bà con. Năm nay hầu như không có tình trạng ép giá” - ông Báo nói.

Tuy nhiên, theo quy định của Bộ Công thương, các thương nhân nước ngoài không được phép trực tiếp vào thu mua nông sản tại địa phương ở Việt Nam. Họ chỉ được phép mua nông sản (như vải thiều) tại cửa khẩu do các thương nhân Việt Nam xuất sang. Thực ra, chủ trương của Bộ Công thương đưa ra là cách để “lo xa” cho người nông dân, nông sản Việt Nam. Bởi nếu cứ để thương lái nước ngoài tự do mua bán, đẩy giá lên cao, thu mua ồ ạt làm cho nông dân cũng trồng ồ ạt theo thì sẽ dẫn tới dư thừa, chất đống đổ đi… và cuối cùng sẽ bị họ ép giá thảm hại.

Song do quy định vẫn chưa chặt chẽ, nên hiện tại hàng trăm thương lái Trung Quốc lách luật, lợi dụng danh nghĩa khách du lịch để vào mua hàng thông qua các điểm cân ở huyện Lục Ngạn và lại thuê chính các đại lý ở Bắc Giang chở lên Tân Thanh (Lạng Sơn) để chuyển qua cửa khẩu. Tiền giao dịch được họ chuyển khoản nhờ vào các tài khoản ngân hàng của các chủ đại lý ở TP Bắc Giang.

Vải thiều bị tước thương hiệu khi xuất khẩu

Trao đổi với PV Báo SGGP, ông Nguyễn Quang Bách, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn) than phiền, điều đáng buồn nữa là từ nhiều năm nay, vải thiều Việt Nam không hề được gắn nhãn mác, thương hiệu của Việt Nam, mà chỉ cần sang khỏi cửa khẩu là vải VN bị lột mác, bóc thùng, gắn thương hiệu Trung Quốc để bán được giá cao hơn. Bộ NN-PTNT cho biết, Trung Quốc cũng trồng khá nhiều vải thiều, nhưng chất lượng và độ ngon của vải Trung Quốc thua xa vải Thanh Hà, Lục Ngạn của Việt Nam.

PHÚC HẬU - THANH XUÂN