Điều thú vị từ thụ phấn hoa bưởi ở Quế Lâm (Phú Thọ)

Nguồn tin: Báo Phú Thọ, 24/08/2009
Ngày cập nhật: 25/8/2009

Bưởi Đoan Hùng từ xưa đã nổi tiếng khắp miền Bắc cũng như Hưng Yên với nhãn, Xuân Đỉnh với hồng xiêm, Láng với rau húng… Ai đã từng thưởng thức hương vị bưởi Đoan Hùng sẽ nhớ mãi giống bưởi có cùi mỏng, múi ráo, tôm mọng nước, màu trắng ngà, ăn ngọt mát và có mùi thơm đặc trưng. Giống bưởi nổi tiếng này đã được bảo hộ tên gọi xuất xứ và được Nhà nước bảo hộ vô thời hạn tại quyết định số 73/QĐ-SHTT.

Những năm trước đây cây bưởi Đoan Hùng cho năng suất và chất lượng ổn định. Nhiều hộ nông dân vùng bưởi đã có thu nhập khá từ loại quả đặc sản này. Tuy nhiên vài năm gần đây nhiều diện tích bưởi đã cho sản phẩm thuộc các xã trong vùng bưởi đặc sản như: Bằng Luân, Quế Lâm, Phương Trung, Nghinh Xuyên, Đông Khê (Phú Thọ) và một số xã khác có hiện tượng bưởi ra hoa nhiều nhưng đậu quả ít, thậm chí có nhiều hộ 4 - 5 năm liền không có sản phẩm thu hoạch gây tâm lý lo ngại, chán nản cho người trồng bưởi. Một số hộ đã bắt đầu loại bỏ dần diện tích bưởi đặc sản trong nhà mình thay thế bằng những cây trồng khác. Phong trào chăm sóc cây bưởi trong vùng dự án vì thế cũng bị giảm sút.

Về nguyên nhân cây bưởi ra hoa rất nhiều nhưng không đậu quả, ông Nguyễn Hồng Lê - cán bộ phòng nông nghiệp và PTNT huyện nói cho chúng tôi biết: Ngoài những nguyên nhân do thời tiết bất thuận, phòng trừ sâu bệnh chưa kịp thời… thì nguyên nhân chính vẫn là thiếu nguồn phấn hoa bổ sung từ những cây bưởi khác giống. Trong quá trình cải tạo vườn tạp những năm vừa qua nhiều hộ nông dân đã loại bỏ tất cả các giống bưởi đã trồng trong vườn chỉ giữ lại giống bưởi ngọt là giống bưởi Bằng Luân và Bưởi Sửu đã làm mất đi nguồn phấn hoa bổ sung cho 2 giống bưởi đặc sản làm cho bưởi đậu quả kém, gây hiện tượng mất mùa liên tục trong những năm qua.

Vượt qua con đường trơn nhầy nhụa sau ngày mưa chúng tôi đến những vườn bưởi ở xã Quế Lâm. Điều làm chúng tôi ngạc nhiên là trong khi nhiều vườn bưởi đặc sản không quả thì vườn bưởi của ông Vũ Văn Nguyệt ở thôn 1 xã Quế Lâm với gần 200 cây bưởi Bằng Luân vẫn trĩu quả. Ông Nguyệt đã 76 tuổi nhưng vẫn nhanh nhẹn, nụ cười rạng rỡ ông nói: "Cả cuộc đời tôi đã gắn bó với cây bưởi. Trong vườn nhà có những cây bưởi đã nhiều tuổi hơn tôi do cụ thân sinh ra tôi trồng. Rồi tôi và con cháu tiếp tục trồng bưởi trên diện tích 3000 m2. Những năm trước vườn nhà thường thu hoạch vài ngàn quả bưởi thu nhập vài chục triệu đồng. Nghĩ đến phải phá bỏ vườn bưởi đi thì xót xa lắm”. Anh Vũ Trường Sơn con trai ông còn nhớ năm 2001 - 2002 là năm bưởi được mùa, một xe ô tô trọng tải 3,5 tấn đến vườn chở đầy bưởi đem đi. Khi đó giá chỉ có 2.500 đồng/quả mà gia đình đã thu 18 triệu đồng. Cũng năm đó có cuộc thi tuyển chọn giống bưởi quốc gia, gia đình ông vinh dự có một cây đạt giải nhất quốc gia về giống bưởi Bằng Luân.

Ông Nguyệt hăng hái cải tạo vườn tạp loại bỏ tất những cây bưởi khác giống với cây bưởi đặc sản. Sau đó 4 - 5 năm gần đây cũng giống các gia đình khác bưởi nhà ông mất mùa liên tục, gần 200 cây bưởi mà có năm bưởi làm quà cho người thân cũng không có. Cuối năm 2008, đầu năm 2009, được sự giúp đỡ của Viện rau quả Trung ương, sự chỉ đạo của UBND huyện, sự phối hợp của Phòng nông nghiệp và PTNT đã xây dựng mô hình khắc phục hiện tượng bưởi mất mùa tại vườn nhà ông. Bằng phương pháp thụ phấn bổ sung nguồn phấn hoa bưởi chua, hơn 100 cây bưởi của gia đình ông được thụ phấn bổ sung. Thật kỳ diệu trong khi các cây bưởi khác vẫn mất mùa thì 100% sô cây và số cành được thụ phấn đã cho quả, ước lượng năm nay vườn nhà ông sẽ thu hoạch được gần 2.000 quả bưởi. Nhiều gia đình trồng bưởi đang có ý định chặt bỏ để trồng keo, bạch đàn... nghe tiếng đã giữ lại tìm đến gia đình ông Nguyệt để học tập mô hình này.

Trao đổi với chúng tôi đồng chí Nguyễn Thanh Hải - Chủ tịch UBND huyện cho biết: Mặc dù còn nhiều khó khăn đối với chương trình cây bưởi nhưng huyện vẫn xác định cần tìm biện pháp gìn giữ giống bưởi đặc sản. Huyện đánh giá cao mô hình này và chỉ đạo phòng Nông nghiệp và PTNT hướng dẫn bà con nông dân trồng bổ sung những giống bưởi khác giống (có thể trồng cây chiết, cây ghép nhưng hiệu quả nhanh nhất) vào những vườn bưởi sắp cho quả để tạo lượng phấn hoa bổ sung; ưu tiên sử dụng phân hữu cơ bón cho bưởi vào thời kỳ sau khi thu hoạch quả; tăng cường các biện pháp giữ ẩm phòng trừ sâu bệnh kịp thời; khuyến khích các hộ nuôi ong mật tạo điều kiện thuận lợi cho việc thụ phấn của hoa bưởi và tăng thêm thu nhập cho các hộ trồng bưởi.

Trịnh Hà