Phú Thọ: Trồng nhầm cây giống giả - 28 tỷ đồng, 1.000ha bưởi và 5 năm chăm bón. Ai đền?

Nguồn tin: Sài Gòn Giải Phóng, 05/10/2009
Ngày cập nhật: 5/10/2009

Đoan Hùng là một thương hiệu bưởi của tỉnh Phú Thọ - sánh ngang với nhiều loại bưởi thơm ngon nổi tiếng khác trong cả nước như bưởi Phúc Trạch, bưởi Năm Roi, bưởi da xanh... Để xây dựng thương hiệu bưởi và đặc biệt là xây dựng vùng trồng bưởi hàng hóa theo quy mô lớn, UBND tỉnh Phú Thọ đã cho thành lập “đại dự án” với tổng vốn đầu tư lên tới hàng chục tỷ đồng nhằm mở rộng diện tích bưởi Đoan Hùng ra 1.000ha. Thế nhưng bây giờ, hàng ngàn nông dân vỡ mộng vì trồng nhầm phải giống bưởi giả. Đại dự án gần như phá sản!

Đắng lòng theo trái bưởi

Dự án mở rộng 1.000ha bưởi ở Đoan Hùng đã được UBND tỉnh Phú Thọ cho triển khai từ năm 2003, song cho đến năm 2008 mới hoàn thành. Cho đến nay, cả ngàn hécta bưởi đã phủ kín 28 xã nằm dọc sông Lô, sông Chảy. Trong đó, phần lớn là diện tích bưởi được trồng trong năm 2007 và 2008.

Khi dự án được “vẽ” ra, hàng ngàn nông dân trồng bưởi đã từng mơ về một ngày trái bưởi Đoan Hùng sẽ không còn loay hoay ở thị trường nội tỉnh, mà sẽ vươn xa hơn về các đô thị, đi vào siêu thị, đi vào Sài Gòn, thậm chí có thể đem đi xuất khẩu…

Dự án được giao cho UBND huyện Đoan Hùng làm chủ đầu tư. Tổng vốn đầu tư lên tới 28 tỷ đồng.

Tuy nhiên, UBND tỉnh Phú Thọ chỉ chủ trương hỗ trợ cho người trồng bưởi 50% tiền mua cây giống, hỗ trợ thêm mỗi hécta là 5 triệu đồng để bà con cải tạo lại vườn tạp, cải tạo các giống bưởi cũ, đầu tư khoa học kỹ thuật... còn lại người nông dân phải tự lo chi trả.

Cho đến nay, đã có khoảng 2.000 hộ dân trồng bưởi. Toàn bộ dự án 1.000ha bưởi đã hoàn thành, thậm chí còn vượt cả chỉ tiêu đã đề ra hơn 100ha. Nhưng ngay khi bưởi ra hoa đậu quả ở lứa đầu tiên thì nông dân mới thẫn thờ nhận ra rằng mình đã trồng nhầm trái đắng.

Chúng tôi đến trang trại trồng bưởi tập trung của ông Phùng Minh Cường ở thôn Đoàn Kết, xã Hùng Quan (Đoan Hùng - Phú Thọ). Trang trại bưởi rộng gần 2ha, một trong những trang trại thuộc “đại dự án” 1.000ha của tỉnh Phú Thọ.

Ông Cường nói rằng, cả trang trại đã được trồng từ năm 2005. Toàn bộ giống cây được chuyển thẳng về từ Trung tâm Giống cây trồng tỉnh Phú Thọ. Khi chuyển giống cho bà con, trung tâm thậm chí còn có văn bản cam kết rằng đây là giống bưởi Bằng Luân - một trong hai giống bưởi cổ truyền, đặc sản của Đoan Hùng. Nếu sai, trung tâm sẵn sàng chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Cũng như nhiều người, ông Cường hăm hở đưa bưởi ra trồng, khoảng 300 gốc. Đầu năm 2009, bưởi của ông ra lứa quả đầu tiên và giờ đang sắp vào mùa thu hoạch. Nhưng khi dùng dao để nếm thử trái đầu tiên, ông bỗng đắng lòng khi phát hiện bưởi của mình sao mà đắng, không phải là thứ bưởi Bằng Luân như nhận định. Trong cả 300 gốc bưởi, chỉ có 50 cây là cho quả ngọt. 250 cây còn lại, ông còn không biết chúng là giống bưởi nào, nguồn gốc thực sự ra sao!

Không riêng gì vườn bưởi của ông Cường, điều kỳ lạ là hàng ngàn vườn bưởi lớn nhỏ khác của các gia đình tham gia dự án đều xảy ra hiện tượng như vậy.

Quá bức xúc, dân đã có đơn gửi Sở NN - PTNT tỉnh Phú Thọ nhờ can thiệp. Sau đó, Trung tâm Giống cây trồng tỉnh Phú Thọ đã cử cán bộ xuống kiểm tra và thừa nhận đúng là không phải giống bưởi Bằng Luân - Đoan Hùng và hứa sẽ bồi thường, hỗ trợ. Nhưng cho đến nay, vẫn chẳng có hộ dân nào được hỗ trợ. Bưởi vẫn cứ lúc lỉu cả vạn trái đắng trong vườn, chẳng ai buồn hái về nhà.

Theo như nỗi niềm của ông Đặng Văn Đông ở thôn Cao Sóc, xã Hùng Quan thì nếu đập bỏ hàng ngàn trái bưởi đi cũng không đành vì với 200 gốc bưởi, tính ra suốt 5 năm trời, ông đã đầu tư không dưới 40 triệu đồng tiền phân đạm, nước tưới, chưa kể công lao. Còn vườn bưởi hơn 300 gốc của ông Cường thì mức đầu tư đã lên tới 100 triệu đồng.

Thờ ơ...

Để hiểu rõ hơn, chúng tôi đã gặp ông Nguyễn Hoàng Minh, Trưởng Phòng NN - PTNT huyện Đoan Hùng (Phú Thọ). Ông Minh khẳng định sự nhầm lẫn giống bưởi Đoan Hùng là có thật.

Năm 2005, do sơ suất về kỹ thuật nên Trung tâm Giống cây trồng tỉnh Phú Thọ đã để xảy ra nhầm lẫn giống của một số lô cây bưởi. Tuy nhiên chỉ nhầm lẫn khoảng vài ngàn gốc và giống bị lẫn cũng không phải là bưởi tạp mà chính là bưởi Diễn.

Song điều ông Minh giải thích không thuyết phục vì bưởi Diễn là một giống đặc sản của Hà Nội, cũng khá thơm ngon trong khi thứ bưởi mà người Đoan Hùng đang “mắc nợ” lại chua và đắng, không sao ăn được, quả lại không sai, cây còi cọc không lớn nổi.

Thêm nữa, không chỉ có vài ngàn cây mà theo khảo sát thì có gần 80% các vườn bưởi bị trồng nhầm giống bưởi giả với tỷ lệ từ 20% - 90%. Vả lại, trong trường hợp họ trồng nhầm giống bưởi Diễn thì mục đích của dự án cũng đã thất bại vì khi đề ra chủ trương trồng 1.000ha là để bảo lưu nguồn giống cũng như xây dựng thương hiệu bưởi Đoan Hùng chứ không phải là bưởi Diễn. Bởi vì từ năm 2006, quả bưởi Đoan Hùng đã chính thức được Bộ KH - CN công nhận thương hiệu.

Có lẽ là rồi đây cả ngàn hécta bưởi bị trồng nhầm sẽ lại phải chặt bỏ và như vậy có nghĩa là đại dự án bị phá sản hoặc phải đầu tư làm lại từ đầu, thật tốn công sức, tiền của nhà nước và của nhân dân. Lỗi này, ai đền và đền bao nhiêu cho đủ?

VĂN PHÚC HẬU