Xây dựng thương hiệu trái cây Việt Nam: Bài học từ trái thanh long Bình Thuận

Nguồn tin: Báo Công Thương, 29/10/2009
Ngày cập nhật: 29/10/2009

Mặc dù thanh long Bình Thuận đã và đang lấy lại được thương hiệu, song sự “vấp ngã” về rào cản kỹ thuật và chất lượng ATVSTP từ một số quốc gia đối với trái thanh long trong thời gian qua là bài học đắt giá cho trái cây Việt Nam khi muốn xâm nhập và xây dựng thương hiệu tại trường quốc tế.

Ông Nguyễn Văn Dũng - Phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận cho biết, hàng năm, trái thanh long Bình Thuận xuất khẩu sang hơn 20 quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, 6 tháng đầu năm 2009, xuất khẩu trái cây này đã có sự giảm sút so với cùng kỳ (sản lượng xuất khẩu là 8.267,7 tấn, đạt kim ngạch 5,727 triệu USD, đạt 67,55% so với cùng kỳ và 27,72% so với kế hoạch năm 2009). Đến lúc này, thanh long mới bộc lộ rõ hơn tồn tại, hạn chế trong việc sản xuất kinh doanh bền vững. Nhiều nước đã bảo hộ mậu dịch bằng việc dựng lên các hàng rào kỹ thuật và kiểm soát ngày càng chặt hơn về ATVSTP. Đến đầu năm 2009, nhiều thị trường lớn Đài Loan, Trung Quốc đã tạm ngừng nhập khẩu thanh long do chất lượng chưa được kiểm soát.

Đứng trước nguy cơ mất thương hiệu, thị trường xuất khẩu bị thu hẹp, Hiệp hội trái cây Việt Nam (Vinafruit) và tỉnh Bình Thuận đã nhanh chóng đưa ra những biện pháp để khắc phục hạn chế của trái thanh long. Ông Nguyễn Văn Dũng cho biết thêm, tỉnh Bình Thuận cũng đang nhanh chóng tiến hành nghiệm thu và dán nhãn VietGap (thực hành sản xuất nông nghiệp tốt cho rau quả tươi của Việt Nam) cho thanh long. Theo kế hoạch, đến cuối năm 2009 sẽ đánh giá nghiệm thu và cấp giấy chứng nhận VietGap cho hơn 3.000 ha thanh long của 133 nhóm liên kết. Và đến năm 2010 sẽ hoàn tất việc cấp giấy chứng nhận VietGap trên toàn diện tích thanh long ở tỉnh để lần lượt được chỉ dẫn địa lý Bình Thuận cho sản phẩm. Từ đây, việc mua bán, xuất khẩu thanh long sẽ thuận lợi và an toàn, vì có thể truy nguồn gốc xuất xứ hàng hóa qua mã vùng, mã vạch đã chuẩn hóa trong những trường hợp cần thiết.

Vinafruit cũng đề nghị UBND tỉnh Bình Thuận đăng ký thương hiệu "Thanh Long Bình Thuận" ở cả trong và ngoài nước. Tiếp đó xây dựng trang web để quảng bá về loại trái cây độc đáo này. Đây là chứng nhận nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa - một công cụ hết sức quan trọng giúp bình ổn chất lượng và danh tiếng của loại trái được coi là đặc sản địa phương. Thương hiệu thanh long Bình Thuận sẽ có cơ hội vượt ra xa hơn nữa và thâm nhập vào các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản, mà trước hết tập trung vào châu Âu.

Được biết, với những nỗ lực, kiểm soát cũng như chỉ dẫn địa lý dần dần hình thành, thanh long đã thâm nhập được vào thị trường Nhật Bản và “tái xuất” tại Đài Loan. Mỹ là thị trường khó tính, song đến nay, thanh long Bình Thuận đã đáp ứng được các yêu cầu nghiêm ngặt như: không có sâu bệnh, trước khi xuất khẩu phải được chiếu xạ với một liều lượng nhất định bằng những phương tiện được APHIS chứng nhận. Ngoài ra, mỗi lô hàng xuất khẩu đều phải có giấy chứng nhận của Cục Bảo vệ Thực vật Việt Nam. Giấy chứng nhận này cũng phải nêu rõ việc xử lý và kiểm tra thanh long đã được thực hiện theo quy định của APHIS…

Theo đánh giá của các nhà khoa học, nếu chỉ chú trong vào làm thương hiệu mà quên đi chất lượng, thì không chỉ thanh long Bình Thuận mà các trái cây Việt Nam khác khó lòng chinh phục được thị trường quốc tế. Để xây dựng thương hiệu cho trái cây phải chú ý đến 3 yếu tố: chất lượng sản phẩm, xây dựng vùng cây ăn trái đặc sản và tiếp thị. Trong đó, chất lượng là yếu tố quyết định. Hiện nay Việt Nam có rất nhiều loại trái cây chất lượng cao và hương vị đặc biệt, nhưng vẫn chưa xuất khẩu được bằng con đường chính ngạch như các nước trong khu vực do chưa có thương hiệu. Trong 53 doanh nghiệp là thành viên của Vinafruit, mới chỉ có 15 doanh nghiệp đăng ký thương hiệu cho sản phẩm. Hậu quả là 90% lượng hàng xuất khẩu phải mang thương hiệu của các nước khác nên giá trị thấp.

Theo mục tiêu mà Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đưa ra: năm 2010, kim ngạch xuất khẩu trái cây của cả nước phải đạt 760 triệu USD và đến năm 2020, đạt 1,2 tỷ USD/năm. Trong đó, vào năm 2010, diện tích trồng cây ăn trái là 1 triệu ha, sản lượng khoảng 10 triệu tấn. Tuy nhiên, các chuyên gia đều cho rằng, mục tiêu trên sẽ xa vời nếu chúng ta chưa có “lối thoát” tích cực cho việc đẩy mạnh yếu tố chất lượng và lấy vấn đề xây dựng thương hiệu riêng đặt lên hàng đầu. Và chính sự sụt giảm kim ngạch của trái thanh long Bình Thuận hồi đầu năm là một bài học đáng rút kinh nghiệm.

Thanh Hải