Hoa quả qua cửa khẩu Tân Thanh: Đến hẹn lại tắc

Nguồn tin: Báo Lạng Sơn, 29/01/2010
Ngày cập nhật: 1/2/2010

Thời điểm này là mùa thu hoạch hoa quả ở các tỉnh miền trong và đến hẹn lại lên hàng ngày, hàng trăm xe chở nông sản ùn ùn kéo đến cửa khẩu Tân Thanh chờ thông quan. Và cũng như một quy luật từ nhiều năm qua, đến hẹn lại tắc, chỉ khác một điều, năm nay tắc sớm hơn một chút.

Từ nguyên nhân sâu xa...

Ngay từ sáng sớm, đoàn xe chở hoa quả đã tắc nghẹt, kéo dài khoảng 3km từ ngã 3 Pắc Luống đến tận khu vực cửa khẩu Tân Thanh. Không khí như đặc quánh bởi khói xe và hàng loạt xe có hệ thống lạnh để bảo quản hoa quả đồng loạt mở máy rầm rầm. Tính đến ngày 28/1/2010, đã có xe bị tắc ở đây đến 4 ngày. Tình trạng hoa quả chờ xuất khẩu bị ách tắc tại cửa khẩu Tân Thanh xảy ra như một quy luật, vậy đâu là nguyên nhân?

Thủ tục thông quan là nguyên nhân đầu tiên bị loại trừ. Theo nhiều lái xe, hiện nay thủ tục thông quan đã rất nhanh chóng và thuận tiện và theo Chi cục Hải quan cửa khẩu Tân Thanh thì thủ tục hiện nay chỉ mất vài ba phút, thậm chí có thời điểm nhanh, thủ tục chỉ trong vòng một phút. Cũng không có hiện tượng ép giá hoa quả hay khó khăn về thủ tục từ phía nước bạn, điều này được các cơ quan chức năng và các chủ hàng khẳng định. Vậy điểm mấu chốt nằm ở đâu? Ông Nguyễn Hữu Vượng, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cửa khẩu Tân Thanh cho biết: thời điểm này khu vực miền Trung, miền Nam đang vào vụ thu hoạch hoa quả như: chôm chôm, thanh long, dưa hấu... vừa là chính vụ lại vào thời điểm giáp Tết cổ truyển của Trung Quốc, các tư thương đều tập trung “đánh” quả xuất sang nước bạn. Lượng xe hàng lên cùng một lúc quá nhiều, trong khi phía Trung Quốc nhập hàng với số lượng hạn chế. Do vậy đã xảy ra tình trạng ách tắc xe tại khu vực như hiện nay.

“Họ không tìm hiểu hay sao mà cứ ồ ạt xuất hoa quả một lúc như thế...”, ông Phương – Chủ tịch HĐQT Công ty Thương mại Sài Gòn Tân Thanh nói. Quả đúng như vậy, tìm hiểu được biết, hầu hết những xe hoa quả định xuất đợt này đều chỉ thông qua những hợp đồng miệng, điều này khiến những chuyến hàng xuất khẩu gặp rủi ro cao, nhập hay không nhập lúc này hoàn toàn phụ thuộc vào phía bên kia. Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hữu Vượng khẳng định: hầu như các chủ hàng xuất hoa quả qua cửa khẩu Tân Thanh đều không tuân thủ theo quy định của Bộ NN&PTNT về việc khi xuất khẩu hàng hóa nông sản phẩm phải có giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa. Theo sự giải thích của các chủ hàng, giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa chỉ có lợi khi xuất khẩu đường chính ngạch, còn đây là trao đổi biên mậu, không có cũng không sao. Tuy vậy, việc không có giấy chứng nhận sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến việc chứng nhận chất lượng hàng hoa quả của Việt Nam, và vì lý do này, phía thương nhân Trung Quốc bất cứ lúc nào cũng có thể “ép” giá tư thương của ta.

Nguyên nhân chính ắch tắc xe là vậy, ngoài ra, do lượng xe xuất thì ít, trong khi lượng xe lên cửa khẩu vẫn nhiều khiến năng lực bến bãi không thể đáp ứng kịp. Điều này đã tạo ra cảnh sáng ngày 27/1, hàng đoàn xe kéo dài gần 3km và nhích từng đoạn một để vào khu vực kiểm hóa. Ông Nguyên Xuân Tiến, Giám đốc Công ty CP Đầu tư & Phát triển thương mại Tam Thanh – đơn vị chịu trách nhiệm điều phối xe vào khu kiểm hoá Tân Thanh cho biết: Hiện dung lượng chứa của bãi kiểm hóa cửa khẩu Tân Thanh cũng chẳng nhiều nhặn gì với năng lực khoảng trên dưới 100 xe. Và Về phía nước bạn, hiện nay có 3 bến bãi, trong đó một bến lớn có năng lực chứa khoảng 200 xe và 2 bến nhỏ với năng lực chứa của mỗi bến là 100 xe. Bến bãi quá tải khiến xe phải đỗ tràn cả trên đường là điều tất yếu. Trong khi thì xe hoa quả từ các tỉnh phía trong vẫn tiếp tục tiến về cửa khẩu.

... Tư thương cần nhìn nhận lại

Tân Thanh là một trong những cửa khẩu có lượng hoa quả xuất khẩu lớn trong cả nước, nhưng trước thực trạng hiện nay, muốn tránh ách tắc thì chỉ còn cách là giảm lượng xe đến bằng việc khuyến cáo các chủ hàng xuất qua cửa khẩu khác. Đó là giải pháp trước mắt. Hãy thử nhìn lại cái cách mà các chủ hàng xuất khẩu hoa quả, hầu hết đều là xuất không thông qua hợp đồng, mạnh ai nấy xuất. Ví như vụ dưa hấu năm trước, người nào nhanh chân, đến sớm thì được giá, “thắng to”, còn ai chậm chân, dưa mất giá thì lỗ lớn. Mất giá ở đây không phải là do người mua ép giá mà là do ách tắc, chất lượng giảm. Điều đó chứng tỏ tư thương chúng ta chưa có sự điều tiết hợp lý. Ngoài ra, khâu đầu tiên và cũng là quan trọng nhất của những thương vụ là tìm hiểu thị trường – điều này chắc chắn phía thương nhân Việt Nam làm chưa làm được. Sự buôn bán, xuất hàng một cách tự phát như hiện nay chẳng khác gì “đánh xổ số”, đỏ thì được, đen thì thua.

Ngoài ra, do khâu bảo quản không tốt khiến chất lượng hoa quả giảm, nhiều xe “thông quan rồi lại phải quay đầu trở về”. Tìm hiểu thị trường được biết, thương nhân Trung Quốc sau khi nhập hoa quả, họ đóng hộp rồi mới vận chuyển vào sâu trong nội địa. Phía doanh nghiệp Trung Quốc cũng rất thích nhập những xe hàng hoa quả đã được đóng hộp, nhưng thương nhân ta lại rất sợ điều này, vì khi đóng hộp chi phí vận chuyển sẽ tăng (các chủ xe tính giá cước vận chuyển theo khung xe).

Đó mới là 2 trong nhiều vấn đề mà các thương nhân Việt Nam cần nhìn nhận lại. Nếu tìm hiểu thị trường từ trước, chắc chắn sẽ không có chuyện “tắc” hàng như hiện nay. Hơn thế, ngoài việc điều tiết thị trường, họ cũng cần điều tiết cả loại sản phẩm hàng hóa cho hợp lý.

Cũng nhân chuyện tắc hàng hoa quả tại cửa khẩu Tân Thanh, các doanh nghiệp nên có cái nhìn khác đi. Hiện nước ta đang hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, vậy mà nhiều doanh nhân vẫn cứ làm ăn, buôn bán manh mún như thế kỷ trước. Cùng đó, nếu cách xuất khẩu hoa quả không khác đi, câu chuyện ách tắc của dưa hấu, thanh long, mít… hẳn vẫn còn kéo dài.

Trí Dũng - Lê Minh