Ông lão làm vườn và giống bưởi... 340 quả/cây

Nguồn tin: Báo Hòa Bình, 06/04/2009
Ngày cập nhật: 7/4/2009

Qua hai lần hỏi đường, chúng tôi mới tìm thấy nhà ông. Đến xã Thanh Hối, người chỉ đường bảo: Cứ thẳng đường vào xóm Tân Hương 1, nhìn về bên phải, thấy nhà nào trồng nhiều bưởi nhất thì đích xác là nhà ông Hùng... Tôi dắt xe vào ngõ nhà ông, hít căng lồng ngực hương bưởi quyện nồng nàn trong nắng ấm.

Đặc sản mang tên “Bưởi Ông Hùng”

Khoảng 3 - 4 năm trở lại đây, người dân xóm Tân Hương 1, xã Thanh Hối, huyện Tân Lạc đã biết tiếng ông Hùng “bưởi”, và bắt đầu quen với việc chỉ đường cho khách lạ hỏi tìm nhà ông Hùng. Sau mỗi mùa bưởi, họ lại háo hức kể cho nhau nghe về kỷ lục của những cây bưởi sai trĩu trịt trong vườn nhà ông. Tết Nguyên đán vừa rồi, kỷ lục mới được xác lập là 340 quả/ cây. Quả nào cũng to tròn, vàng rộm, tép bưởi căng mọng và có vị ngọt lành không chê vào đâu được.

Ông Hùng “bưởi” cười hề hề: Cái cây lập kỷ lục đã “thọ” 7 năm rồi đấy! Trong vườn có hơn chục cây cùng tuổi đời, nhưng cây đó sai nhất. Vụ gần đây tôi đếm được 340 quả, các cây khác sàn sàn gần 200 quả/ cây. Bưởi nhà tôi được cái càng già càng đượm. Những cây cho quả ngon nhất đều là những cây già đời nhất...

Vườn nhà ông rộng gần 1 ha, hơn 20 năm nay đã từng phá đi trồng lại hết cây này đến cây khác, nhưng chưa có cây nào ưu việt và ổn định như cây bưởi. Dưới bàn tay chăm sóc của ông, những cây bưởi trổ nhánh, đơm hoa như chạy đua với thời gian, để rồi đến kỳ thu hoạch, lá bưởi cứ xanh thẫm như đã hấp thụ no nê ánh sáng, từng quả bưởi tròn căng lúc lắc hiếu động như muốn vịn cành sà xuống đất. Chiêm ngưỡng vườn bưởi nhà ông, không ai là không xuýt xoa thèm thuồng.

Bưởi nhà ông, hương vị thì ngọt mát chẳng thua gì bưởi Đoan Hùng ở Phú Thọ, róc vỏ và mọng tép, chẳng kém gì bưởi Năm Roi của vùng Đồng bằng Sông Cửu Long, nhưng quả nào quả nấy lại to tròn, vàng rộm như giống bưởi ta “đẹp mã nhạt lòng” thường thấy ở Hòa Bình. Hỏi ông đó là giống gì, ông thật thà kể: Giống bưởi này... tôi cũng không biết tên. Tám năm trước - tức là năm 2002, tôi về thôn Chẹ (Khánh Thượng, Ba Vì, Hà Tây cũ) và tình cờ tìm thấy vài cây bưởi còn sót lại trong khu đồn điền ngày xưa của Pháp. Tôi chiết hai cành mang về trồng thử. Thấy hiệu quả, tôi nhân rộng để trồng và bán giống cho những nơi có nhu cầu. Hiện, tôi giữ lại vườn 108 cây, trong đó hơn chục cây 7 năm, gần 60 cây 5 năm, còn lại là các cây 3 - 4 năm tuổi. “Lứa cây non nhất đang bói quả và bắt đầu từ năm sau sẽ làm kinh tế ra trò”.

“Mười năm nữa, bưởi của tôi vẫn đủ sức cạnh tranh”

Thực ra, cơ duyên với cây bưởi chỉ mới mỉm cười với ông Trần Văn Hùng cách đây ngót nghét 8 năm, trong khi ông đã có 24 năm hưu trí, đồng nghĩa với 24 năm dốc sức làm vườn, 17 năm loay hoay hết nuôi con này đến trồng cây khác và trải qua không biết bao nhiêu lần thất bại.

Tháng 8/1985, ông về nghỉ hưu, nhanh chóng xua tan tâm lý hụt hẫng thường thấy ở những người mới “về vườn”, thay vào đó là trăn trở về đồng tiền, bát gạo. Hai vợ chồng, lương hưu cộng lại được đâu 100.000 đồng/tháng, vì thế, ông xác định: Cần phải tìm hướng làm kinh tế...

Vốn liếng duy nhất giúp ông khởi nghiệp là mảnh vườn rộng chưa đầy 1 ha đất vườn. Ông hăng hái trồng vào đó nào là mía tím, nào là mơ, mai, mận, vải,... kết hợp nuôi lợn, gà để mở rộng nguồn thu, tránh lãng phí. Hăng hái là thế, nhưng đã không ít phen ông bị nghề làm vườn “dội gáo nước lạnh”. Thấm thía nhất có lẽ là vụ trồng gừng trâu năm 1993. Trầy trật tích cóp và vay mượn được khoảng 30 triệu, dốc hết vào cây gừng trâu, để rồi cuối vụ chất đống dưới chân đồi sau nhà, không bán được một đồng lại vốn. Hồi đó, gừng trâu như xát ớt vào lòng ông.

Những năm 1990 - 1991, ông Hùng là một trong những người tiên phong của xã Thanh Hối hưởng ứng chương trình phủ xanh đất trống, đồi trọc. Gần 12 ha đồi hoang được ông kiên trì khai phá. Hồi đó, có người còn châm chọc ông: “Tưởng ông về hưu làm gì, hoá ra cởi trần hùng hục phát đồi...”. Sau này, người ta lại bảo ông... khôn lỏi!

Năm 1994, cả tỉnh Hòa Bình chỉ có hai người tham gia Câu lạc bộ làm vườn Việt Nam. Ông Hùng “bưởi” là một trong hai người, khi đó ông 59 tuổi và đã về hưu được gần 9 năm. “Tham gia câu lạc bộ, quyền lợi lớn nhất của hội viên là được tiếp cận với nguồn kiến thức bổ ích thông qua các buổi hội thảo khoa học, các đợt tham quan thực tế và cung cấp tài liệu định kỳ” - ông vui vẻ cho biết, và khẳng định: Tôi trồng bưởi “mát tay” cũng là nhờ áp dụng thành công nguồn kiến thức đó, chứ có bí quyết sâu xa gì đâu!

Từ khi khai thác được giống bưởi ưng ý, ông Hùng thoát khỏi cái vòng luẩn quẩn “trồng - phá - trồng” của tập quán sản xuất tiểu nông. Bao nhiêu thời gian và tâm sức, ông dốc hết vào việc trồng bưởi. “Ngay khi trồng gốc bưởi đầu tiên, tôi đã nghĩ đến vấn đề cạnh tranh...” Ông tâm sự: “Làm vườn không phải là một cách dưỡng tâm cho đầu óc thanh thản, mà phải xác định mình đã vào thương trường, phải tạo được những sản phẩm đủ sức cạnh tranh, nếu không, coi như tự mình đào thải mình và tiền của bỏ ra coi như “dã tràng xe cát””.

Tư duy rành rọt đó định hình cho ông cách trồng bưởi rất công phu. Đầu tiên là nghiên cứu thổ nhưỡng. Vườn nhà ông là vườn tạp, khu đất gan gà có đặc tính khác hẳn với khu đất sỏi mắt cua, lại càng không giống phần đất tổ ong, đá quặng. Chính vì vậy, với mỗi cây bưởi ông đều có cách trồng và chăm sóc riêng biệt, tuỳ chất đất và giai đoạn phát triển. Khi thu hoạch, ông cũng có phương pháp phù hợp để vừa bảo quản được lâu vừa khiến quả bưởi thêm ngọt đậm. “Tiếng lành đồn xa”, vườn bưởi trĩu trịt quả vàng của ông mấy năm nay đã trở thành “mô hình điểm” thu hút các cá nhân, đoàn thể tìm đến tham quan và học hỏi kinh nghiệm. Vào kỳ thu hoạch, bưởi nhà ông không còn mà bán.

“Khoảng mười năm nữa, cho dù giống bưởi này có bị bão hoà và phải bán phá giá, thì bưởi nhà tôi vẫn đủ sức cạnh tranh trên cơ sở kết hợp 3 yếu tố: Chất lượng, mẫu mã và giá cả.” Ông tự tin khẳng định. Tuy nhiên, ông vẫn có vẻ tiếc nuối: Dù chất lượng có đủ sức cạnh tranh, nhưng số lượng thì không thể đảm bảo để vươn ra thị trường lớn. Tôi muốn nhân rộng giống bưởi này và xa hơn là phát triển một thương hiệu “bưởi Thanh Hối”. Nhưng, với quy mô nhỏ lẻ và thiếu sự phối hợp như thế này thì “lực bất tòng tâm”.

Sau tám năm dồn tâm huyết để cho ra đời một giống bưởi chất lượng cao, ông lão 74 tuổi đã thực hiện được ước nguyện của mình là phát triển kinh tế hộ gia đình, góp sức xây dựng quê hương ngày càng giầu đẹp.

Thu Trang