Hưng Yên: Triển vọng mùa nhãn năm nay

Nguồn tin: Báo Hưng Yên, 17/03/2010
Ngày cập nhật: 19/3/2010

Hiện toàn tỉnh Hưng Yên có khoảng gần 3000 ha nhãn các loại, trong đó có 2754 ha đang cho thu hoạch. Năm 2009, do ảnh hưởng của thời tiết nên sản lượng nhãn toàn tỉnh ước thu gần 20 nghìn tấn (giảm trên 50% so với năm 2008). Năm nay theo nhận định của các nhà chuyên môn, thời tiết cơ bản ổn định, đặc biệt là mấy đợt rét đậm hồi đầu năm đã tạo điều kiện cho nhãn phát dục, phân hóa và nhú giò hoa thuận lợi. Thời điểm này, cây nhãn trà sớm đang trong giai đoạn vào quả non, trà chính vụ đang thời kỳ ôm nụ, dự kiến khoảng 2 tuần nữa nhãn chính vụ sẽ nở hoa rộ và bước vào thời kỳ đậu quả non.

Xã Hồng Nam (thành phố Hưng Yên) là một địa phương có truyền thống trồng nhãn. Nơi đây được coi là “vựa nhãn” của Hưng Yên với những vườn nhãn lớn, năng suất và chất lượng gắn liền với những tên tuổi của các chủ vườn như: ông Trịnh Văn Quỹ, ông Bùi Văn Tiệp... Hiện nay diện tích trồng nhãn của xã là 300 ha, trong đó có 4 ha nhãn trà sớm. Giống nhãn địa phương trồng chủ yếu là nhãn hương chi và nhãn đường phèn. Bởi loại nhãn này có ưu điểm: hương chi quả to, màu vàng, cùi dày, ráo nước, có độ đường cao, vỏ dày, mã đẹp, dễ vận chuyển và được thị trường ưa chuộng. Nhãn đường phèn có vỏ màu nâu nhạt, hạt nhỏ, cùi dày với mùi hương đặc trưng. Ở đây đã xây dựng được HTX nhãn lồng Hồng Nam với sự hỗ trợ của tổ chức kỹ thuật Đức (GTZ). Các chủ vườn nhãn thường xuyên sử dụng các biện pháp khoa học, kỹ thuật tiến bộ vào sản xuất và thâm canh nhãn. Chính vì thế, từ nhiều năm nay, hầu như năm nào tỷ lệ nhãn ra hoa và đậu quả ở Hồng Nam vẫn đạt cao. Năm 2009, sản lượng nhãn toàn xã đạt 700 tấn quả. Thời điểm này, tại các vườn trong xã, nhãn đang ra hoa và đậu quả non. Ông Hà Tuấn Doanh, chủ nhiệm Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp xã cho biết: Nếu thời tiết thuận lợi, nhiều khả năng năm nay xã Hồng Nam sẽ được mùa nhãn vì thời điểm này, tại các vườn trong xã nhãn đang được mùa hoa, tỷ lệ cây ra hoa đạt 95%. Dự kiến sản lượng nhãn năm nay của toàn xã sẽ đạt khoảng 1500 tấn quả, trong đó nhãn trà sớm ước khoảng 30 tấn. Tuy nhiên, theo ông Doanh, mấy ngày qua, trời rét, nhiệt độ xuống thấp kèm theo mưa phùn đã làm cho một số cây nhãn thụ phấn kém, ảnh hưởng đến khả năng đậu quả.

Dạo một vòng quanh các vườn nhãn trong tỉnh chúng tôi nhận thấy, không chỉ riêng các vườn nhãn ở xã Hồng Nam mà nhiều vườn nhãn ở các địa phương khác cũng đang được mùa hoa như các xã Quảng Châu (thành phố Hưng Yên), Hàm Tử (Khoái Châu). Tuy nhiên tỷ lệ cây ra hoa đạt nhiều hầu như chỉ rơi vào các vườn nhãn lớn, được các chủ vườn đầu tư chăm sóc khoa học, đúng quy trình kỹ thuật, đặc biệt là tại các vườn nhãn của các hội viên hội nhãn lồng Hưng Yên. Còn tại những cây nhãn được trồng rải rác trong dân hay tại những nơi công cộng không được xử lý và chăm sóc đúng kỹ thuật thì hầu như cây chỉ bật lộc, không có sự phân hóa mầm hoa hoặc nếu có thì tỷ lệ rất thấp. Vào thăm vườn nhãn của ông Trịnh Văn Quỹ, thôn Nễ Châu (Hồng Nam) đang nở hoa đồng loạt, nhiều diện tích trà sớm đã đậu quả non. Diện tích trồng nhãn của gia đình ông là 0,5ha. Do có nhiều kinh nghiệm trồng và chăm sóc nhãn nên từ nhiều năm nay năm nào vườn nhãn nhà ông cũng đạt sản lượng cao. Ngay cả như năm 2009, trong khi nhiều địa phương bị mất mùa nhãn thì ông Quỹ đã áp dụng biện pháp điều chỉnh nhãn ra hoa đúng thời gian, phù hợp với thời điểm, thời tiết nên vườn nhãn nhà ông vẫn "ra hoa, đậu quả" mặc dù sản lượng có giảm hơn so với các năm trước đó.

Thăm vườn nhãn của gia đình ông Nguyễn Văn Lượng, thôn Trần Phú, xã Tân Hưng (Tiên Lữ) chúng tôi thầm thán phục kỹ thuật chăm sóc nhãn của chủ vườn. 100% số cây nhãn trong vườn nhãn 4 tuổi, rộng 3 sào đều đang độ trổ bông. Cành hoa nào cũng to, mập, chan chứa sức sống như những năm nhãn được mùa. Ông Lượng khoe: “Nghe dự báo thời tiết năm 2009 rét không nhiều, thời tiết ấm là chính nên tôi chủ động chăm sóc nhãn sớm từ giữa tháng 10 âm lịch năm trước. So sánh với những hộ sang tháng 11 mới chăm sóc thì cành hoa nhãn của họ không to đẹp bằng, một số hộ xử lý ép đội chồi, bông nhỏ”. Sang vườn nhãn của gia đình ông Trần Văn Lượng, ông Nguyễn Văn Nghị và một số hộ khác cùng thôn Trần Phú, chúng tôi ngỡ đang lạc vào những vườn nhãn của một năm dự báo sẽ được mùa lớn, chí ít cũng bởi năm nay là “năm trả cành” cho năm trước đã ăn quả. Ông Nguyễn Văn Lượng liền lý giải: “Chỉ những vườn nhãn, cây nhãn được chăm sóc sớm, xử lý đủ thuốc mới có khả năng phát hoa. Không ít hộ do chủ quan năm ngoái cây trả cành, năm nay sẽ có thu mà không chăm sóc đủ, hơn nữa vin vào nhuận hai tháng năm nên đang nhận thất bại vụ nhãn tới”. Lời giải thích của ông Lượng chứng minh rõ một điều, xen giữa những vườn nhãn hoa nở phủ trắng đều tán cây vẫn có những cây, thậm chí cả vườn nhãn lá lộc phát triển xanh rì, không một cành hoa đang nhú.

Ông Đoàn Văn Cốc, xã Thiện Phiến, người trồng nhãn có kinh nghiệm trong xã phân tích: Theo tổng kết của các nhà chuyên môn thì năm nào có từ 150 giờ rét trở lên với nhiệt độ dưới 13oC thì năm sau nhãn được mùa. Điều này chứng minh năm 2007 có 40 ngày rét liên tục từ 9 - 13oC giúp cho kìm hãm sự phát triển của cây, của lộc đông, sang xuân 100% số cây nhãn phân hóa mầm hoa, ra hoa. Thời kỳ thụ phấn, đậu quả lại được thời tiết nắng ấm hỗ trợ nên năm 2008 được mùa lớn. Ngược lại, thời tiết cuối năm 2008 và 2009 đều không được thuận lợi như năm 2007 khiến cho năm 2009 mất mùa nhãn, rồi năm nay 2010 nhãn cũng không phát hoa trên diện rộng, nếu không áp dụng khoa học kỹ thuật, chỉ chờ năm 2009 nhãn đã trả cành, năm 2010 không cần chăm sóc thì không thể có thu.

Trao đổi với chúng tôi, tiến sĩ Ngô Hùng Mạnh, Giám đốc Sở Khoa học và công nghệ tỉnh, chủ tịch Hội nhãn lồng Hưng Yên cho biết: Hiện nay nhãn trên địa bàn tỉnh đang trong thời kỳ ôm nụ, chuẩn bị nở hoa và đậu quả non, vì vậy các chủ vườn cần chú ý đến việc chăm sóc và phòng trừ triệt sâu bệnh cho cây nhãn và phải triệt để áp dụng các biện pháp kỹ thuật đồng thời tuân thủ theo đúng quy trình để cây nhãn đạt tỷ lệ đậu quả cao và giữ được quả cho đến lúc thu hoạch. Trong giai đoạn nhãn đang nở hoa và đậu quả non các chủ vườn cần chú ý đến việc phòng các bệnh cho nhãn như: bệnh tán thư, phấn trắng, sương mai, đốm nâu và trừ các loại sâu bệnh như: sâu đo, bọ xít, rệp. Đặc biệt khi cây đang ra hoa, đậu quả non tuyệt đối không được tiến hành các khâu chăm sóc như xới xáo để bón phân. Chú ý cần phải phun, rửa sạch hoa, lá, quả, cây nhãn bằng nước sạch khi có hiện tượng mưa axit hại hoa, quả non. Khi quả non có đường kính 3 - 4 mm thì phun Atonic hoặc kích phát tố thiên nông một lần với nồng độ bằng 1/2 so với chỉ dẫn. Lần phun này có tác dụng giảm hiện tượng rụng quả sinh lý, giữ được tối đa số quả trên chùm hoa. Chú ý việc sử dụng các chất kích thích sinh trưởng cần tuân thủ theo chỉ dẫn, nếu phun quá liều lượng có thể gây sốc dẫn đến rụng hoa, quả non. Ngược lại, nếu phun không đủ liều lượng sẽ không có tác dụng. Đối với những cây nhãn sai quả cần phải áp dụng biện pháp tỉa quả ngay sau khi đậu quả non nếu không sẽ ảnh hưởng đến sự sinh trưởng phát triển của cây nhãn ở các năm sau. Trong giai đoạn từ lúc đậu quả non đến khi thu hoạch các chủ vườn cần tiếp tục áp dụng các biện pháp chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh cho nhãn. Chú ý áp bón phân qua rễ, bón phân qua lá cho nhãn để cây có đủ chất dinh dưỡng nuôi quả. Đặc biệt vào thời điểm tháng 3 - 4, bọ xít trưởng thành qua đông sẽ xuất hiện trở lại và đẻ trứng. Cả bọ xít non và bọ xít trưởng thành đều gây hại và hút dinh dưỡng trên chồi, lá non của cây nhãn, nếu hại ở phần quả non sẽ làm quả bị rung vì vậy cần chú ý phun trừ ngay khi bọ xít non xuất hiện bằng các thuốc như Sherpa 0,1 - 0,15%, Sumi anpha 0,1 - 0,2% hoặc Fastac 0,1%.

Gắn bó với người dân Hưng Yên từ bao đời, cây nhãn không chỉ giúp người dân xóa đói, giảm nghèo mà còn khẳng định được tên tuổi và thương hiệu của mình trong danh sách những đặc sản nổi tiếng của Việt Nam. Hiện nay, nhiều địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng bỏ lúa, đổ đất thành vườn trồng nhãn đem lại năng suất và hiệu quả cao. Giữ gìn và phát triển thương hiệu nhãn lồng không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn là một nét đẹp trong văn hóa người Hưng Yên. Trải qua bao thăng trầm, biến cố lịch sử, hương vị của nhãn lồng Hưng Yên vẫn không bị mất đi mà mặc nhiên trở thành “thương hiệu” độc quyền mang nét đặc trưng văn hóa của vùng quê Phố Hiến. Hơn ai hết, người dân Hưng Yên lại hi vọng có một mùa nhãn năng suất, chất lượng và hiệu quả.

Đào Thắm - Minh Huấn