Trước mùa thanh long VietGAP trổ bông

Nguồn tin: Báo Bình Thuận, 14/06/2010
Ngày cập nhật: 15/6/2010

Vượt “ải môn quan” hoặc là không

Khi biết chủ trương có VietGAP là có điện, nhiều nông dân thật sự bị sốc, khi nghĩ đến bao vấn đề chưa giải quyết xung quanh thanh long VietGAP như thị trường, maketting... Nhưng ở góc độ khác, chính quyền lo ngại sự bỏ trống ở các thị trường cũ của thanh long Bình Thuận. Bao mối nguy đang bao quanh trái thanh long...

Ngược dòng

Đầu tháng 6, dọc theo QL1A qua đoạn huyện Hàm Thuận Nam, Hàm Tân, những tấm bảng rao mua thanh long ở ven đường đã báo thanh long loại một đang ở 14.400 - 15.000 đồng/kg. Giá này đã kích thích nông dân lao vào sản xuất vụ tiếp, nhưng không biết thị trường xuất khẩu thanh long đang bấp bênh.Trong ảnh hưởng của suy thoái kinh tế năm 2009, thanh long đã bị mất hoặc bị thu hẹp thị trường tiêu thụ ở hầu hết các nước. Vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm bị khơi lại, rộ hơn. Nhưng những thị trường đó không ảnh hưởng lớn bằng thị trường Trung Quốc, vốn tiêu thụ từ 70 - 75% sản lượng thanh long của tỉnh. Có dạo thị trường này bỗng ngưng, chứ chưa mất nhưng đã làm lung lay tư tưởng của bao người trồng thanh long tại tỉnh. Hàng trăm xe conterner của các cơ sở, doanh nghiệp chở thanh long đậu ở biên giới Tân Thanh suốt nhiều ngày liền, chờ các mối bên Trung Quốc sang nhận hàng. Nhưng vô vọng do bên đó đang đợt rét đậm, rét hại, tuyết lấp đường đi hoặc cũng có khi đó là chính sách làm giảm cầu, ứ cung của Trung Quốc. Cuối cùng sau bao ngày, thanh long Bình Thuận đã rớt giá xuống còn 2.000 - 3.000 đồng/kg.

Từ tình hình trên đã khiến UBND tỉnh thấy sắp tới cần thiết dùng nguồn điện để điều chỉnh cung phù hợp với cầu, bằng cách sản xuất rải vụ để nâng giá trị thanh long Bình Thuận. Nhưng cái chính vẫn là chất lượng quả, phải ngon phải sạch để lấy lại uy tín quay về các thị trường cũ. Như Đài Loan, thị trường xuất khẩu thanh long chính ngạch tương đối lớn đã phát hiện ruồi đục quả nên ngưng. Cục Bảo vệ thực vật phía Nam đã cung cấp tài liệu kỹ thuật theo thỏa thuận và Đài Loan đang xem xét. Hay thị trường Trung Quốc, với đòi hỏi danh sách vườn trồng, danh sách doanh nghiệp, nhà đóng gói... Bộ Nông nghiệp và PTNT Việt Nam cũng đã đáp ứng nên thanh long Bình Thuận hiện vẫn xuất bình thường. Rồi thị trường Hoa Kỳ và Nhật Bản, ngoài đảm bảo chất lượng, điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm trong khâu sản xuất, sơ chế đóng gói, thanh long xuất khẩu còn phải xử lý chiếu xạ (Hoa Kỳ) và xử lý nhiệt (Nhật) thì họ mới chấp thuận. Qua đó thấy rõ là yếu tố vệ sinh an toàn thực phẩm trong thanh long xuất khẩu được các thị trường rất quan tâm, nên việc dùng biện pháp mạnh, đốc thúc dân sản xuất thanh long theo quy trình VietGAP lúc này là cần thiết. Nhưng cũng thấy áp lực khi đây là lần 2, nếu còn để mất thị trường thì sẽ khó quay lại.

5.000 hộ dân rảnh rỗi?

Nhìn lại đến nay, thanh long trái vụ đã xuất hiện trên 15 năm nay. Cũng nhờ có vụ nghịch mà dân trồng thanh long có cuộc sống khấm khá và tự lúc nào không hay hộ dân trồng thanh long ước đã lên khoảng 10.000 hộ. Nhiều nông dân nói thật là dù giá thanh long lên xuống, nhưng so các cây trồng khác trên cùng diện tích thì vẫn cho giá trị kinh tế hơn. Vì nó đã xuất khẩu sang nhiều nước. Bây giờ nghe chủ trương ai có chứng nhận sản xuất thanh long VietGAP mới được sử dụng điện thì không ít hộ bức xúc. Về vùng thanh long Hàm Thuận Nam, Hàm Thuận Bắc, Hàm Tân, tôi đều nghe bao lý do không sản xuất thanh long VietGAP. Nhiều người cho rằng thị trường cho thanh long VietGAP chưa rõ ràng. Người lo xa bảo nghe sản xuất theo quy trình trên cho trái nhỏ, thương lái không thích mua. Nhưng cực nhất là nông dân mà ngày nào cũng cắm cúi ghi chép nhật ký những chuyện li ti từ xịt thuốc đến bón phân; rồi hàng tuần phải họp nhóm, mất thời gian…

Còn những nông dân khác sâu sắc hơn đã chỉ ra các lý do khách quan, khiến không ít người trồng thanh long háo hức muốn vào VietGAP nhưng không thể. Đến thời điểm này phải nhìn nhận rằng, có nhiều vùng nằm khuất xa trung tâm, dân trồng thanh long rải rác với độ tuổi cây khác nhau, Trung tâm Nghiên cứu phát triển cây thanh long chưa tới một lần để tuyên truyền tập huấn sản xuất VietGAP. Mặt khác, chính trung tâm này cũng đang thiếu người trầm trọng, nên khó đảm đương những cuộc tập huấn liên tục ở trên địa bàn trải dài nhiều huyện như thế. Trong khi đó, nguồn điện cho thanh long luôn không đáp ứng nhu cầu của dân, bằng chứng đến nay toàn tỉnh mới hạ được 4.500 trạm biến áp. Một số công trình điện góp phần ổn định nguồn điện trên địa bàn tỉnh thì lại thi công quá chậm, phải chờ thêm thời gian nữa.

Theo ý kiến nhiều người dân, chủ trương có VietGAP có điện theo công văn 6454 của UBND tỉnh là đúng đắn và kịp thời trong bối cảnh thanh long của tỉnh bị mất thị trường ở nhiều nơi. Mùa thanh long trái vụ tới, chỉ những tổ, nhóm sản xuất thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP cho sản phẩm có thể sẽ khắc phục tình trạng mà thời gian qua các nước từ chối thanh long Bình Thuận. Nhưng ở khía cạnh an sinh xã hội, có khoảng 5.000 hộ không tham gia sản xuất thanh long trái vụ, có nghĩa diện tích không phải thanh long VietGAP chiếm tỷ lệ tương đối lớn. Đã vậy, dân trồng thanh long cũng mới biết đến VietGAP một năm nay, thậm chí nhiều nơi còn chưa biết gì thì chủ trương trên khiến mảnh vườn thanh long, nơi hy vọng cho việc trang trải cuộc sống nhiều gia đình vùng nông thôn sẽ gặp khó khăn. Đi vào nguyên nhân vấn đề trên, có thể do các hộ dân chưa hiểu hết lợi ích sản xuất thanh long VietGAP, và cũng do những vấn đề xung quanh trái thanh long VietGAP như thị trường, tuyên truyền... vẫn còn chưa ổn. Do đó, việc áp dụng chủ trương trên nên theo lộ trình thì sẽ hợp lý và mang lại hiệu quả hơn trong xã hội.

Bích Nghị