Gia Lai: Phát triển cây ăn trái chưa tương xứng tiềm năng

Nguồn tin: Báo Gia Lai, 19/06/2010
Ngày cập nhật: 21/6/2010

Gia Lai có điều kiện tự nhiên thuận lợi để phát triển các loại cây trồng, trong đó có cây ăn trái. Tuy nhiên, do chưa được quan tâm đầu tư đúng mức, cộng với sự cạnh tranh mạnh mẽ của cây công nghiệp dài ngày khiến lợi thế này chưa được khai thác hiệu quả.

Bỏ ngỏ tiềm năng

Đất đỏ bazan màu mỡ, khí hậu nhiệt đới gió mùa cao nguyên với nền nhiệt độ trung bình 22 độ C… là những điều kiện thuận lợi để Gia Lai có thể phát triển cây ăn trái. Gia Lai có hai vùng tiểu khí hậu khác nhau, thích hợp với từng loại cây ăn trái tương ứng: Vùng Đông Trường Sơn thích hợp với những loại cây ăn trái chịu hạn, ưa nhiệt độ cao như: Xoài, thanh long, dưa hấu…; vùng Tây Trường Sơn với đặc trưng của đới khí hậu nhiệt đới gió mùa, nền nhiệt độ thấp, thích hợp với các loại cây như: sầu riêng, bơ, chuối… Có thể nói, sự đa dạng trong kiểu khí hậu đã góp phần tạo nên sự phong phú của cây ăn trái. Tuy nhiên, trong tổng số gần 450.000 ha đất nông nghiệp của tỉnh, diện tích cây ăn trái chỉ chiếm chưa đầy… 1%!

Theo số liệu thống kê của Phòng Nông nghiệp và PTNT - Sở Nông nghiệp và PTNT Gia Lai, tính đến cuối năm 2009, toàn tỉnh mới trồng được 3.629 ha cây ăn trái, trong đó, một số loại cây chiếm diện tích cao như: Chuối, dưa hấu, dứa, xoài, bơ, mít, nhãn. Hầu hết sản phẩm cây ăn trái đều tiêu dùng nội tỉnh, trừ một số loại như dưa hấu, xoài, mít, bơ được xuất ra ngoài tỉnh, nhưng số lượng chưa lớn, khả năng cạnh tranh chưa cao. Chính sách ưu tiên chú trọng phát triển cây công nghiệp dài ngày và cây lương thực đã phần nào hạn chế sự phát triển của cây ăn trái. Trong khi đó, Gia Lai vẫn phải nhập trái cây từ ngoài tỉnh.

Ông Văn Phú Bộ - Trưởng phòng Nông nghiệp và PTNT thừa nhận: “Mặc dù tỉnh ta rất có lợi thế phát triển cây ăn trái, song trong thời gian qua, lĩnh vực này chưa được chú ý đúng mức. Việc trồng cây ăn trái hầu hết đều mang tính tự phát, được chăng hay chớ, chưa có sự tính toán đầu tư lâu dài; mục đích trồng chủ yếu phục vụ nhu cầu gia đình, dư giả mới mang đi tiêu thụ. Chính sự manh mún đó dẫn đến các ngành chức năng không mặn mà với các dự án trồng cây ăn trái, nhà nông bị sức cạnh tranh mạnh mẽ của các loại cây công nghiệp cuốn hút, khiến thế mạnh của cây ăn trái dường như bị bỏ ngỏ”.

“Nội soi” những khó khăn

Trồng cây ăn trái là việc làm phổ biến của mỗi nhà, tuy nhiên, trồng quy mô lớn với mục đích kinh tế thì ở Gia Lai chưa phát triển mạnh. Đối với các huyện phía Tây tỉnh, cây ăn trái bị nhà nông “lạnh nhạt” vì hiệu quả kinh tế không cao bằng các loại cây công nghiệp khác. Các huyện phía Đông Nam tỉnh dù ít gặp phải khó khăn này, nhưng do ảnh hưởng của sự phát triển tự phát, lối trồng quảng canh, giống kém chất lượng dẫn đến chưa có những vườn cây ăn trái chất lượng cao, khiến thế mạnh cây ăn trái chưa được phát huy đúng mức.

Một vài năm gần đây, nhiều hộ gia đình đã chú trọng đầu tư phát triển cây ăn trái, nhưng điểm xuất phát thấp khiến bà con vấp phải không ít khó khăn. Ông Văn Phú Bộ phân tích: Giống, kỹ thuật và thị trường tiêu thụ được coi là những yếu tố cơ bản khiến cho nhà nông chưa mặn mà với loại cây trồng này. Thị trường giống cây trồng tuy phong phú song lại tiềm ẩn nhiều rủi ro không dễ kiểm chứng. Nhà nông dường như bị “tung hỏa mù” trước thị trường cây giống thật giả lẫn lộn. Tư nhân vẫn đóng vai trò chủ yếu trong việc cung cấp giống, chưa có nhiều đơn vị nhà nước đứng ra cung ứng giống cho bà con. Điều này dễ dẫn đến những rủi ro, chỉ cần sơ sảy coi như công sức, vốn liếng bao năm của người dân đổ sông đổ bể, trong khi thời gian cho thu hoạch cây ăn trái không hề ngắn.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận kỹ thuật chăm sóc cây trồng hiện đại của bà con vốn đã rất hạn chế, kinh nghiệm trồng cây ăn trái lại chưa thể bằng so với các loại cây công nghiệp, cây lương thực vốn đã gắn bó với bà con khá lâu. Về thị trường tiêu thụ, nếu xác định chỉ dừng ở mức độ tự sản tự tiêu sẽ không khuyến khích phát triển quy mô lớn. Đối với các loại cây công nghiệp, cây lương thực, tất cả những khó khăn trên dường như đã được hạn chế rất nhiều. Bởi vậy, việc nông dân lựa chọn giải pháp phát triển kinh tế an toàn, đó là trồng những loại cây vốn đã “tay quen” là điều dễ hiểu.

Thực tế đã có khá nhiều nông dân mày mò thử nghiệm trồng cây ăn trái quy mô lớn nhưng gặp phải khó khăn. Trường hợp hộ gia đình ông Lê Đình Lanh (thị trấn Chư Ty - huyện Đức Cơ) là một ví dụ. Cách đây mấy năm, do cây cà phê rớt giá, ông đã quyết định chuyển đổi gần 1 ha cà phê sang trồng cam. Ông tự đi mày mò mua giống, học tập kinh nghiệm ở tận Đồng Nai. Cam cho năng suất, chất lượng khá tốt, tuy nhiên, do kinh nghiệm chăm sóc chưa có nên hình thức cam không đẹp mắt, khi đem đi bán lại vấp phải tâm lý “cây nhà lá vườn” nên luôn bị ép giá.

Rõ ràng, Gia Lai đã và đang chưa tận dụng được một nguồn lợi lớn. Có thể ví, phát triển cây ăn trái Gia Lai như “Nàng công chúa ngủ trong rừng”. Hệ quả tất yếu sẽ là lãng phí!

Từ năm 2000 đến nay, Gia Lai mới chỉ có duy nhất một đề tài khoa học cấp tỉnh liên quan đến phát triển cây ăn trái. Kể từ đó đến nay, cũng không có bất cứ một dự án phát triển cây ăn trái nào được triển khai.

Lê Hòa