Bắc Giang: Nhà vườn sáng tạo Nguyễn Thanh Đoạt - Với tôi, cây vải vẫn hái ra tiền

Nguồn tin: Báo Bắc Giang, 16/07/2010
Ngày cập nhật: 17/7/2010

Trở về từ Festival trái cây Việt Nam lần thứ nhất vừa tổ chức tại Tiền Giang, ông Nguyễn Thanh Đoạt (thôn Kép 1, xã Hồng Giang, Lục Ngạn - Bắc Giang) mang theo danh hiệu "Nhà vườn sáng tạo điển hình năm 2010". Nhưng ông không nói nhiều về danh hiệu ấy mà chỉ muốn bộc bạch những tâm tư, trăn trở của mình về cây vải thiều vốn đã nhiều thăng trầm trên quê hương ông!

Chào ông, xin chia vui với ông về danh hiệu "Nhà vườn sáng tạo điển hình năm 2010"!

Đó là một phần thưởng, nhưng tôi cũng chưa dám tự hào nhận mình là người làm vườn giỏi. Biết làm và tâm huyết với cây vải thiều thì có. Gắn bó hàng chục năm nay với cây vải thiều, tôi đã từng trải qua bao nhiêu vất vả, đắng cay. Có những thời điểm như năm 2004, giá chỉ có 1.500 - 2.000 đồng/kg vải tươi, buồn nẫu ruột. Như năm nay, giá vải rất cao, cuối vụ lên tới 28 nghìn đồng/kg; nhà tôi cũng bán được trung bình khoảng 18 nghìn đồng/kg. Nhưng lại buồn một nỗi là sản lượng thấp quá, chỉ bằng một nửa năm ngoái.

Sản lượng thấp phải chăng do thời tiết?

Làm nông nghiệp nói chung, trồng vải thiều nói riêng yếu tố thời tiết là rất quan trọng, nhưng tôi cho rằng, con người mới có vai trò quyết định. Quả thật, năm nay vào giai đoạn bắt đầu ra hoa thì có nắng ấm, điều này khiến cho lộc vải phát triển mạnh, lộc chen hoa là nguyên nhân chính dẫn đến mất mùa. Theo cách truyền thống, gia đình tôi huy động người đi cấu (bấm) lộc nhưng không kịp. Cây nào cấu được thì cho năng suất cao, còn không thì đành chịu mất trắng. Ngoài ra, người trồng vải cũng phải biết sử dụng các kỹ thuật tỉa cành, tạo tán, khoanh gốc, bón phân một cách hợp lý… để vải thiều ra hoa, đậu quả đúng thời điểm, chất lượng quả cao. Nói thì đơn giản nhưng để làm được điều đó, người trồng vải phải có kinh nghiệm, kỹ thuật và nhất là phải chịu khó học hỏi, tìm tòi, không quản ngại gian khổ thì mới làm được. Có người nói, trồng vải nhàn nhưng tôi không nghĩ thế! Nếu người trồng vải có tâm huyết thì bận như nuôi con mọn ấy chứ. Ai lười thì vườn hỏng. Ngay cạnh vườn nhà tôi cũng có người không chịu chăm nom gì thì hầu như năm nào cũng mất mùa hoặc chất lượng quả kém, giá bán thấp. Tuy mất mùa nhưng năm nay gia đình tôi vẫn thu được khoảng 140 triệu đồng.

Lợi nhuận của trồng vải như thế nào theo tính toán của ông?

Để theo dõi các chi phí trồng vải, gia đình tôi có cả nhật ký chăm sóc vải thiều, trong đó nêu rõ ngày nào mua các loại vật tư gì, hết bao nhiêu tiền, thuê nhân công chăm sóc, thu hoạch ra sao… Theo tính toán thì gia đình tôi chi phí vật tư, phân bón cho mỗi kg vải thiều hết khoảng 1.000 đồng, thêm chi phí nhân công nữa là khoảng 1.200 đồng/kg.

Như vậy là "siêu lợi nhuận" rồi còn gì?

Tôi phải luôn tính toán làm sao để giá bán quả vải thiều xuống thấp nhất thì mình vẫn không bị lỗ. Tất nhiên, để đạt được mức chi phí ấy, chúng tôi phải tiết kiệm bằng nhiều hình thức như sử dụng các vật tư sẵn có, nghiên cứu để bón phân, thuốc bảo vệ thực vật vào đúng thời điểm hợp lý sẽ mang lại hiệu quả cao… Ở đây, vai trò của kinh nghiệm trồng trọt, việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng vải rất quan trọng. Nếu như không có kiến thức, kỹ thuật thì cứ bón phân tràn lan, phun thuốc bảo vệ thực vật tràn lan thì không chỉ lãng phí vật tư mà sản lượng, chất lượng, mẫu mã quả vải cũng kém, không bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm.

Vâng, vậy là tôi đã hiểu vì sao ông Nguyễn Thanh Đoạt được tặng danh hiệu "Nhà vườn sáng tạo điển hình năm 2010". Đây là danh hiệu do Ban tổ chức Festival trái cây Việt Nam lần thứ nhất tôn vinh 61 nhà vườn trong cả nước hưởng ứng mục tiêu "Vì sự phát triển trái cây Việt Nam chất lượng và an toàn thực phẩm"; là những người đã trồng và chăm sóc ra những trái cây ngon, phục vụ người tiêu dùng trong nước và tạo thương hiệu cho trái cây Việt Nam ở các thị trường quốc tế.

Được biết, hiện ông là Phó chủ nhiệm HTX nông nghiệp - sản xuất và kinh doanh dịch vụ tổng hợp Hồng Xuân. Theo ông, vai trò của HTX trong sản xuất, kinh doanh vải thiều như thế nào?

HTX Hồng Xuân hiện nay có 14 thành viên là người trong xã Hồng Giang. Mục đích của HTX là tập hợp những nông dân trồng vải để cùng trao đổi kinh nghiệm, tìm kiếm thị trường, có những biện pháp xúc tiến thương mại hợp lý để vừa nâng cao chất lượng, sản lượng vải thiều trong sản xuất, vừa có được đầu ra ổn định trong kinh doanh. Tuy mới thành lập được hơn hai năm nhưng với sự hỗ trợ, giúp đỡ của các cơ quan chức năng, các xã viên HTX đã được tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật, trực tiếp trao đổi kinh nghiệm trong quá trình sản xuất, kinh doanh vải thiều, tham gia các hội chợ, triển lãm trái cây trong nước… Chuyển biến rõ rệt nhất là trong hai vụ vải gần đây thì không có thành viên HTX nào bị mất trắng mà hầu hết đều bán được giá cao, tiêu thụ thuận lợi.

Qua câu chuyện với ông Đoạt thấy rằng để nâng cao hiệu quả sản xuất, người nông dân bây giờ không thể chỉ coi trọng "nước, phân, cần, giống" mà cần có tư duy làm ăn như doanh nghiệp. Đó là áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến, hạch toán đầu vào, đầu ra, chủ động tìm kiếm thị trường. Hơn nữa là tính liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, điều này giúp họ chia sẻ kinh nghiệm làm ăn, nâng cao kiến thức sản xuất, hỗ trợ vốn liếng và làm giảm chi phí sản xuất, giảm rủi ro trong kinh doanh… Đây là một bước tiến mới trong phát triển kinh tế nông thôn mà ông Đoạt là một trong những người đang đi tiên phong.

Gần đây, báo chí nói rất nhiều về việc áp dụng tiêu chuẩn VietGap trong chăm sóc, thu hoạch vải thiều, coi đây là hướng phát triển bền vững của vải thiều Lục Ngạn. Ông đánh giá như thế nào về việc thực hiện quy trình này?

Không thể phủ nhận được vai trò của VietGap đối với tương lai của vải thiều Lục Ngạn. Chúng tôi cũng đang áp dụng tiêu chuẩn VietGap để sản xuất vải thiều sạch cũng thấy chi phí giảm đáng kể. Tuy nhiên, có bất cập là người tiêu dùng chưa thể nhận ra được đâu là vải thiều sạch với vải thiều thường, hình thức của vải thiều không theo VietGap thì thường đẹp hơn và đương nhiên giá bán cũng cao hơn, thương nhân cũng thấy vải thiều đẹp là trả giá cao hơn, không cần biết có theo VietGap hay không… Theo tôi, cần có những biện pháp nào đó để bảo vệ người trồng theo VietGap bởi đây là hướng đi quan trọng nhằm tạo ra một thương hiệu vải thiều Lục Ngạn an toàn có uy tín ở thị trường trong và ngoài nước.

Sau vụ thu hoạch vải thiều vừa qua, người trồng vải băn khoăn nhất là gì, theo ông?

Giá cả vẫn là quan tâm lớn nhất của chúng tôi lúc này. Năm nay giá khá cao thế song không ai có thể dám chắc rằng sang năm nếu vải thiều được mùa thì giá sẽ biến động như thế nào. Nhưng theo nhận định của tôi thì giá sẽ ổn định dần bởi năm nay số thương nhân Trung Quốc đến thu mua rất lớn, thị trường trong nước cũng tiêu thụ mạnh, đây là tiền đề thuận lợi trong những năm tiếp theo. Và nếu giá cả ổn định, người dân sẽ thực sự quan tâm đến cây vải.

Nhiều người ở Lục Ngạn đang chuyển dần sang trồng các loại cây trồng khác. Phải chăng cây vải không còn là cây hái ra tiền?

Cũng nhiều người có hướng chuyển đổi cây vải sang trồng các loại cây trồng khác có giá trị kinh tế cao. Ngay tại thôn Hiệp Tân (xã Hồng Giang), vốn là đất trồng vải đẹp nhưng nhiều người đang chuyển sang trồng cam. Nhiều người ở các vùng núi cao, không có nước cũng tính chuyện thay thế cây vải. Nhưng tôi vẫn tập trung đầu tư cho cây vải và tìm hướng lai ghép để có thể rải vụ được, vừa giảm áp lực về thời gian thu hoạch vừa nâng giá bán chung của vải thiều. Với tôi, cây vải vẫn là cây vàng!

"Nhà làm vườn sáng tạo" có kiến nghị, đề xuất gì với chính quyền?

Qua nhiều năm trồng vải, tôi thấy việc áp dụng khoa học kỹ thuật rất quan trọng để có những quả vải ngon, đẹp. Nếu vải đẹp thì dù có được mùa hay mất mùa thì giá bán vẫn cứ cao. Và để ai cũng có thể nắm được những kỹ thuật này thì rất cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa của chính quyền và cơ quan chuyên môn trong việc tổ chức nghiên cứu, chuyển giao khoa học kỹ thuật trong trồng, chăm sóc vải, trong đó bao gồm cả việc kết hợp những tiến bộ khoa học với kinh nghiệm của những người trồng vải. Bên cạnh đó, tôi cũng mong muốn Nhà nước tiếp tục tìm kiếm những thị trường mới để bảo đảm đầu ra ổn định, thuận lợi hơn cho vải thiều.

Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Trường