Khá giả nhờ trồng chuối

Nguồn tin: Nhân dân, 18/4/2009
Ngày cập nhật: 19/4/2009

Cách đây bảy năm, tôi đã gặp Triệu Hữu Quan trong Ðại hội tuyên dương nông dân điển hình tiên tiến tỉnh Bắc Cạn. Ấn tượng bấy giờ của tôi về anh là một nông dân trẻ người Dao cần cù, năng động, bước đầu có nhận thức về kinh doanh hàng hóa nông sản. Thế rồi gần đây, một lần đến thôn Tân Minh (xã Xuất Hóa, thị xã Bắc Cạn) lại nghe kể: Hầu hết chuối của thôn đều bán cho Triệu Hữu Quan trên thôn Tân Thành...

Con đường vào thôn của đồng bào Dao ở Tân Thành bắt đầu từ bản Khuổi Cuồng, nơi Bác Hồ từng dừng chân nói chuyện với đồng bào các dân tộc ở đây trên đường Người đi chiến dịch Thu - Ðông năm 1947. Ở đồi Cốc Chủ, Bác đã từng căn dặn đồng bào các dân tộc phải chăm lo sản xuất để đời sống được nâng cao. Cách đây không lâu, con đường nhỏ hẹp này còn đầy dấu chân trâu, lúc men đồi, lúc lội suối, khi phải đi qua chiếc cầu bập bềnh người run chân có thể rơi xuống suối. Năm 1966, khi máy bay Mỹ ném bom xuống thôn Khuổi Miàng (bản cũ của Tân Thành) tôi đã đi theo nhà thơ Nông Quốc Chấn bấy giờ là đại biểu Quốc hội, chui qua rừng nứa mà vào bản, lúc ấy Triệu Hữu Quan chắc chưa đầy hai tuổi. Nhưng bây giờ thì Tân Thành khác hẳn. Thay thế con đường mòn heo hút là "con đường 135" tuy hẹp nhưng vừa trải nhựa xong, có cột cây số, có cầu xi-măng, bên đường có rất nhiều nhà ngói, nhà xây, nhà tầng, máy xay xát, vườn mía, đồng lúa xanh, lớp mẫu giáo, cột điện, biển hiệu, quán xá...

Nhưng mới nhất phải là vệt bánh xe tải của cha con Triệu Hữu Quan hằng ngày lăn bánh chở chuối đi về. Cứ theo vết xe ấy là tìm tới nhà Triệu Hữu Quan. Tôi vừa đi vừa lục trí nhớ để tìm ra cái cũ, cái mới trên con đường vừa lạ vừa quen này. Bỗng nghe có tiếng xe máy ở sau lưng, ngoảnh lại thấy một người đàn ông đi xe máy chở mấy buồng chuối tây, chiếc giá đèo hàng được thiết kế rất độc đáo chuyên để chở chuối. Thấy tôi ngơ ngác, người đi xe hỏi: "Anh tìm nhà ai?" - Tôi trả lời: "Tôi tìm anh Quan". Nghe vậy, người đi xe máy trả lời: "Tôi đây, mời anh vào nhà, nhà tôi kia!". Cố nhìn thật kỹ, tôi cũng không thể nhận ra Quan nữa, cho dù là cái vẻ bề ngoài. Tóc của anh cắt tỉa kiểu cách, quần áo lịch sự, da dẻ hồng hào, dáng nhanh nhẹn, nói tiếng phổ thông lưu loát. Ngôi nhà hai tầng của gia đình Triệu Hữu Quan thật khang trang, nhìn ra ao cá rộng hơn 400 m2, bờ được xây bằng đá cẩn thận. Trên bờ ao bên kia là hơn chục gian chuồng trại xây, quây lưới để nuôi lợn, gà, vịt. Trong nhà, bàn ghế, giường tủ, ti-vi, đồng hồ treo tường toàn là thứ đẹp, thứ tốt. Nền nhà sạch sẽ, lát gạch hoa bóng loáng. Còn đang ngắm nghía mấy Bằng khen cấp tỉnh, cấp Trung ương treo trên tường, thì Quan đã bê bình rượu ngâm thuốc ra mời.

Triệu Hữu Quan sinh năm 1965, 18 tuổi lấy vợ, giờ thì nhà có một gái, hai trai. Con gái đã lấy chồng, hai con trai mới đi bộ đội về. Triệu Hữu Quan kể:

- Hai vợ chồng chúng em lấy nhau trong hoàn cảnh kinh tế rất khó khăn. Trước đây, gia đình em và bà con trong thôn quanh năm phải ăn cơm độn ngô, sắn, rồi củ mài. Mỗi năm nhà nào cũng thiếu ăn từ ba đến bốn tháng. Không có ruộng để làm. Hai vợ chồng em bảo nhau chăm chỉ làm ăn. Ngoài việc trồng lúa rẫy, trồng ngô, khoai sắn, chúng em còn trồng được hai ha trúc cần câu, một đồi cây mỡ, chăn lợn gà. Không đói nữa, nhưng vất vả mà vẫn nghèo. Con cái ngày một lớn, còn chưa biết làm thế nào để thoát nghèo, thì một lần đi chợ Bắc Cạn, thấy người ta bán nhiều chuối, hỏi chuyện mới biết cây chuối tây vừa dễ trồng vừa có giá trị kinh tế cao. Về nhà, hai vợ chồng tìm kiếm cây chuối con đem lên rẫy trồng xen vào nương lúa, nương ngô.

Thấy cây chuối lên tốt, ít tốn công chăm sóc, lại bán được giá, nhiều người hỏi đến tận nhà để mua. Từ 100 gốc chuối ban đầu, gia đình Triệu Hữu Quan trồng lên 1.000 gốc rồi đến 3,5 ha... Từ hiệu quả của việc trồng chuối của gia đình Triệu Hữu Quan, nên từ năm 1995, bà con trong thôn cũng học tập trồng theo. Ðến nay cả thôn Tân Thành đã trồng được hơn 60 ha chuối. Khi chuối ở trong thôn đã có nhiều, và muốn tránh để tư thương ép giá, Triệu Hữu Quan đã đứng ra thu mua rồi đặt thêm trạm thu mua chuối cùng các loại nông sản khác để bán ở trong tỉnh và các tỉnh ngoài như Cao Bằng, Thái Nguyên... nên anh được mọi người gọi vui là "vua chuối". Chuối chín không đem đi xa bán được, thì Triệu Hữu Quan cho bóc vỏ, ủ men nấu rượu. Bảy năm nay, gia đình anh liên tục nấu rượu chuối, bán rất chạy. Bã rượu chuối thì để chăn nuôi. Nhờ có tiền bán chuối, năm 1999, vợ chồng Triệu Hữu Quan đã xây được ngôi nhà hai tầng, xây bờ ao, xây chuồng trại chăn nuôi, phát triển đàn lợn và đàn gà công nghiệp, nuôi thả cá...

Bây giờ thì Triệu Hữu Quan giao việc làm ruộng, làm rẫy, nấu rượu, chăn nuôi cho người quản lý, chỉ đạo. Còn anh tập trung vào kinh doanh chuối là chính. Sau hơn bảy năm trồng chuối, thấy đất đã hết và dần dần bạc màu, sản lượng và chất lượng chuối đều giảm, Triệu Hữu Quan tổ chức thu mua cây chuối con đem đến tận nơi cho không người trồng. Mỗi cây chuối con có giá thành khoảng 5 đến 7 nghìn đồng, nhưng anh cung cấp không lấy vốn cho bảy bản Dao thuộc các xã Xuất Hóa, Dương Quang, Mỹ Thanh, với hơn 200 gia đình tham gia nhận trồng, vừa tạo được công ăn việc làm cho họ, vừa có nguồn hàng ổn định lâu dài. Những hộ tham gia trồng chuối đến nay cơ bản đã thoát nghèo, một số hộ trở nên khá giả xây được nhà ở, con cái được đi học xa, mua sắm được xe máy, ti-vi. Từ đó, Triệu Hữu Quan còn đưa cây chuối đến một số xã ở xa như Cao Kỳ, Thanh Mai, để phát triển mở rộng vùng chuối. Mặt khác, để mở rộng thị trường, anh còn tự mình ra cửa khẩu tìm chỗ giao chuối. Sau khi có đầu mối chắc chắn, anh mua một xe tải loại 5 tấn (giá 205 triệu đồng). Hai con trai của Triệu Hữu Quan được học lái xe trong quân đội, giờ trở về nhà, thành hai lái chính, thay nhau lái xe đi giao hàng. Khi quay về lại chở hàng thuê xuống Bắc Giang, Bắc Ninh, Hà Nội. Ở Hà Nội lại chở hàng thuê cho người Bắc Cạn. Về nhà xe lại đi thu gom chuối ở các trạm theo lịch hẹn, nên xe không hết việc bao giờ...

Hiện nay, việc trồng và bán chuối của Triệu Hữu Quan đã góp phần giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm lao động là bà con dân tộc Tày, dân tộc Dao, giúp họ có nguồn thu nhập, từng bước ổn định cuộc sống. Nhờ nguồn vốn từ kinh doanh chuối, những năm qua Triệu Hữu Quan đã cho mười hộ nghèo vay 20 triệu đồng không lấy lãi, giúp bà con có vốn đầu tư phát triển kinh tế gia đình. Tính sơ sơ, từ khoản thu qua mua và bán chuối đến các khoản thu từ ruộng lúa, chăn nuôi, khai thác lâm sản, vận tải, mỗi năm gia đình Triệu Hữu Quan thu lãi khoảng vài trăm triệu đồng. Ðó là một số tiền không nhỏ ở miền núi và điều đáng nói là nguồn thu ấy lại có được từ lao động chân chính. Vậy là sau mười năm gắn bó với cây chuối, từ một gia đình nghèo đã vươn lên làm giàu từ cây chuối đồng thời có điều kiện giúp đỡ người khác.

Ngôi nhà hai tầng của vợ chồng Triệu Hữu Quan nổi bật lên giữa bản Dao Tân Thành. Nói là nổi bật, nhưng mấy chục ngôi nhà chung quanh đó đều đã là nhà gỗ lợp ngói hoặc tấm lợp, nhà xây cấp bốn khang trang sạch sẽ. Chung quanh bản Tân Thành là những triền đồi cao thấp đã được phủ xanh bằng cây quế, cây mỡ, cây trúc, nhưng nhiều nhất vẫn là cây chuối. Cuối xuân, những đồi chuối non tơ trổ lá non mỡ màng để bước vào vụ mới. Con đường nhựa chạy qua bản như là con đường làm ăn đang mở ra trước mặt đồng bào Dao Tân Thành. Trên con đường ấy, chiếc xe tải chở chuối của gia đình Triệu Hữu Quan lại tiếp tục lăn bánh hằng ngày như một biểu tượng của sự vươn tới làm giàu của người Dao ở Tân Thành trong công cuộc xóa đói, giảm nghèo hôm nay.

VĂN LỢI