Liên kết để phát triển chăn nuôi bền vững

Nguồn tin: Nhân Dân, 12/04/2016
Ngày cập nhật: 13/4/2016

Tiêm vắc-xin cho gà con bằng máy tiêm tự động tại Công ty TNHH MTV gà giống DABACO (Tập đoàn DABACO Việt Nam).

Theo Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), trong quá trình tái cơ cấu ngành, việc đổi mới phương thức chăn nuôi, bằng cách tổ chức liên kết theo chuỗi sản phẩm từ khâu sản xuất đến tiêu thụ là mục tiêu toàn ngành đang hướng tới để nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

Hiện có hai hình thức liên kết trong chăn nuôi, đó là liên kết theo đường đi của sản phẩm từ người sản xuất đến người tiêu dùng (gọi là liên kết dọc), và liên kết các đối tượng cùng tham gia trong quá trình sản xuất, kinh doanh (liên kết ngang).

Mô hình liên kết dọc, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò nhà đầu tư, người tổ chức sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, bảo đảm thị trường tiêu thụ. Còn người chăn nuôi nhận khoán theo định mức chi phí và được hỗ trợ một phần chi phí xây dựng cơ bản ban đầu, chi phí lao động và sản xuất trên đất đai của họ. Với hình thức liên kết này, các doanh nghiệp cung ứng con giống, thức ăn, hỗ trợ kỹ thuật, thuốc thú y và bao tiêu toàn bộ sản phẩm; người chăn nuôi xây dựng chuồng trại, hệ thống xử lý chất thải theo yêu cầu kỹ thuật của doanh nghiệp, tổ chức sản xuất và nhận tiền công theo hợp đồng ký kết. Với liên kết chăn nuôi gia công, hầu hết chủ trang trại đều có lãi do không phải lo đầu ra và giá cả, sau một thời gian các chủ trang trại chăn nuôi đều học hỏi và tiếp cận các kỹ thuật chăn nuôi tiên tiến áp dụng trong sản xuất khi hết hợp đồng gia công. Điển hình của liên kết này là các Công ty C.P Việt Nam, Công ty cổ phần Tập đoàn DABACO, Công ty TNHH Thái Dương, Công ty Emivest, Tổng công ty Khoáng sản Thương mại Hà Tĩnh… đang thực hiện khá hiệu quả tại một số địa phương như: Hà Nội, Yên Bái, Bắc Ninh, Nam Định, Ninh Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa - Thiên Huế, Vĩnh Long, Trà Vinh, Hậu Giang, Sóc Trăng, Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh, Bình Phước… Trong đó, Công ty cổ phần Tập đoàn DABACO là một trong số ít doanh nghiệp Việt Nam hoạt động theo mô hình chuỗi giá trị khép kín từ “trang trại tới bàn ăn”. Hiện mỗi năm Công ty sản xuất gần 65 nghìn con giống lợn, 300 nghìn con gà, đồng thời tổ chức chăn nuôi tập trung tại nhiều tỉnh, thành phố, cung cấp cho thị trường hàng chục nghìn tấn lợn thịt, hàng trăm triệu quả trứng gà được người tiêu dùng đánh giá cao.

Mô hình liên kết ngang trong chăn nuôi được hình thành khi người sản xuất và đơn vị kinh doanh (điển hình là các hợp tác xã, tổ hợp tác…) liên kết lại nhằm hỗ trợ nhau đưa hoạt động sản xuất, kinh doanh hiệu quả hơn, hỗ trợ tích cực cho kinh tế hộ gia đình xã viên phát triển. Trong mô hình liên kết này, các đơn vị kinh doanh cung cấp các dịch vụ sản xuất đầu vào và đầu ra cho các hộ xã viên như vật tư, phân bón, thức ăn chăn nuôi… đồng thời đóng vai trò là “cầu nối” giữa bà con xã viên với các doanh nghiệp giết mổ, chế biến, xuất khẩu. Mô hình HTX có tư cách pháp nhân, nếu được tổ chức chặt chẽ sẽ giúp xã viên có thu nhập chủ động theo những đóng góp của mình. Còn mô hình liên kết theo nhóm hộ, tổ hợp tác, câu lạc bộ, hội, hiệp hội… chủ yếu nhằm chia sẻ thông tin thị trường, kỹ thuật, kinh nghiệm chăn nuôi. Phổ biến là các câu lạc bộ hoặc các hội chăn nuôi ong, chăn nuôi thỏ ở các địa phương đang hoạt động khá hiệu quả. Hiện nay chưa có con số thống kê đầy đủ về các HTX chăn nuôi trong cả nước, nhưng hầu hết địa phương đều đã xuất hiện mô hình HTX chăn nuôi. Bước đầu nhiều HTX đã mang lại lợi nhuận cho người chăn nuôi. Điển hình có thể kể đến các HTX chăn nuôi bò sữa Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc); Nam Hưng, Nam Sách (Hải Dương), gà đồi Yên Thế (Bắc Giang); Hòa Lộc, Xuân Lộc, Gò Công (Tiền Giang)...

Thực tế thời gian qua cho thấy liên kết và tổ chức sản xuất chăn nuôi theo các chuỗi giá trị là phương thức sản xuất mang lại hiệu quả kinh tế cao, là xu thế phát triển tất yếu trong nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế không chỉ ở Việt Nam. Tuy nhiên, liên kết sản xuất chăn nuôi gia súc, gia cầm theo chuỗi giá trị mới chỉ bước đầu hình thành, đang ở cấp độ thấp và nhìn chung là tự phát. Trong khi đòi hỏi của người tiêu dùng về sản phẩm thực phẩm có chất lượng cao, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng ngày càng cao. Vì vậy, các cấp quản lý và người chăn nuôi cần nâng cao nhận thức về tổ chức sản xuất chăn nuôi theo chuỗi giá trị, từ đó xây dựng các chính sách phù hợp thúc đẩy phát triển, cũng như xử lý, điều chỉnh kịp thời những bất hợp lý phát sinh giữa các tác nhân tham gia chuỗi liên kết sản xuất, nhất là trong mô hình chăn nuôi gia công, người chăn nuôi luôn là đối tượng yếu thế và thua thiệt trong các chuỗi liên kết.

QUANG MINH