Giải bài toán cá tra - Bao giờ tạo mối liên kết ngang?

Trong 3 tuần qua, giá cá tra ở ĐBSCL tăng vọt. Cuối tháng 10-2016, giá cá tra tiếp tục nhích lên từ 21.000 - 23.000 đồng/kg. Các chuyên gia cho rằng có nhiều nguyên nhân tác động đến thị trường. Nguyên nhân chính vẫn là quy luật “cung - cầu”. Song, giá cá tra tăng nhưng cả các nhà máy chế biến và người nuôi cá vẫn thấp thỏm lo âu. Chuyện giải quyết bài toán đầu ra cho cá tra không đơn thuần là liên kết dọc giữa nông dân và doanh nghiệp mà còn phải thắt chặt mối liên kết ngang giữa các doanh nghiệp !

Người nuôi cá tra tỏ ra phấn khích khi giá cá tăng trở lại. Ảnh: P.NẾT

Tăng do hút hàng cục bộ

“Tôi vừa bán ao cá thứ 5 với giá 22.500 đồng/kg. Lâu lắm rồi mới bán cá tra được giá này. Lời cũng đủ bù cho mấy ao cá thất giá bán trước đó”, anh Lê Văn Trường, một người nuôi cá tra ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ cho biết - 4 ao cá tra bán trước đó giá chỉ thấp lè tè 18.000-19.000 đồng/kg, lỗ nặng. May mà các ao thả cá nuôi (vài trăm tấn/ao) ở các thời điểm khác nhau mới vớt vát được ao thứ 5 bán được giá. Anh Trường là người nuôi cá lâu năm có kinh nghiệm nên mới thả cá theo phương thức rải vụ ở nhiều thời điểm khác nhau để hạn chế rủi ro nếu giá cá rớt vào một thời điểm nhất định. Còn bán lứa cá sau để gỡ lại. Tuy nhiên, nhiều người dân nuôi đã chót bán cá ở thời điểm giá chỉ 19.000 đồng/kg, cách đây 1 tháng thì tiếc hùi hụi.

Người nuôi cá tỏ ra phấn khích khi giá cá tra tăng trở lại. Trong đó, giá cá tra thịt trắng hiện đạt đến mức 23.500 đồng/kg (tăng gần 3.000 đồng/kg so với cách đây 1 tháng). “Giá cá tra tăng hiện nay do nguồn cung hạn chế. Trong khi nhu cầu của doanh nghiệp tăng vọt để cung cấp cho thị trường Noel và Tết Dương lịch ở nhiều nước. Cũng cần nói thêm, không chỉ người dân giảm diện tích mà doanh nghiệp cũng giảm nuôi ở vùng nguyên liệu truyền thống của chính họ. Nên cá tra hút hàng tăng giá cục bộ”, ông Lê Chí Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản An Giang (AFA), phân tích.

Một câu chuyện đang đặt ra là giá thành nuôi cá tra trung bình hiện nay là bao nhiêu. “Theo báo cáo khoa học thì giá thành nuôi cá tra năm 2015 là 21.500 đồng/kg. Còn hiện tại là bao nhiêu thì chưa xác định được”, bà Võ Thị Thu Hương, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Cá tra Việt Nam, cho biết. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Võ Hùng Dũng, Giám đốc VCCI Cần Thơ: “Giá thành chỉ xác định ở một thời điểm nào đó. Hiện tại khảo sát thực tế từ một số hộ nuôi cho thấy giá thành nuôi cá tra hiện nay dưới mức 20.000 đồng/kg. Cũng cần nói thêm, hiện nay giá thành nuôi cá tra của doanh nghiệp cao hơn nông dân”. Trong khi đó, vùng nguyên liệu nuôi cá tra hiện nay: tỷ lệ nuôi của doanh nghiệp chiếm đến 80%, 20% còn lại là của nông dân. Tiến sĩ Võ Hùng Dũng chua xót nhận định: “Thực tế thời gian qua người nuôi cá ở ĐBSCL liên tiếp thất giá, phá sản. Nhiều người phải bỏ cuộc”! Đây cũng là nguyên nhân lý giải diện tích nuôi cá tra ngày càng bị co hẹp. Đến tháng 10-2016, diện tích nuôi mới cá tra các tỉnh ĐBSCL là 2.577ha, giảm 9%, diện tích thu hoạch là 2.736ha (giảm 0,1% so với cùng kỳ năm 2015).

Phải loại bỏ “người khai, kẻ phá” !

Theo Hiệp hội Cá tra Việt Nam, tổng kim ngạch xuất khẩu cá tra đến tháng 9-2016 đạt trên 1,15 tỉ USD, tăng 6,6% so với cùng kỳ năm 2015. Hiện tại mặt hàng cá tra xuất khẩu đến 133 quốc gia và vùng lãnh thổ. Giá cá tra nguyên liệu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tình hình xuất khẩu, sản lượng cá tra và các yếu tố khác. Bà Võ Thị Thu Hương, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Cá tra Việt Nam, cho biết: Các rào cản kỹ thuật về cá tra: như đưa ra tiêu chí gây ô nhiễm môi trường làm sụt giảm thị trường ở châu u. Trong khi đó, nhiều địa phương còn lúng túng chưa đưa ra các quy chuẩn về nghề nuôi, chưa theo dõi cập nhật báo cáo giá thành của người nuôi...

Cần nhìn nhận sau thời gian giá cá tra trượt dài, bấp bênh, mối liên kết ngành dọc giữa nông dân và doanh nghiệp được hình thành khá bài bản. Người nuôi cá tra hiện nay gần như đều gắn đầu ra với doanh nghiệp cụ thể cũng như áp dụng các quy trình nuôi tiến bộ. Tuy nhiên, mối liên kết ngang (giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp) vẫn rời rạc và thậm chí là thiếu minh bạch. Một người hoạt động nhiều năm kinh nghiệm trong ngành cá tra ở ĐBSCL, chua xót ví von: “Cần biểu dương những doanh nghiệp “khai phá” thị trường mới. Nhưng cũng rất buồn ở cái chữ “khai phá” ấy. Bởi thực tế có doanh nghiệp vừa “khai” được thị trường mới, thì sau đó xuất hiện doanh nghiệp “phá” thị trường! Mỗi lần Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) dẫn doanh nghiệp đi dự hội nghị thủy sản ở nước ngoài đều họp thống nhất giá bán cá tra. Có khi thống nhất giá bán cá tra phi lê 3,2 USD/kg, nhưng khi gặp khách hàng, có doanh nghiệp “đạp giò” hạ giá bán xuống còn 3,1 USD/kg. Khách hàng nhân đó đè giá cá tra phi lê xuất khẩu của Việt Nam.

Từ lâu nhiều người đã cảnh báo tình trạng các nhà máy thủy sản “mọc lên như nấm” sẽ dẫn đến những hệ lụy khó lường. Mà câu chuyện “khai phá thị trường = người khai, kẻ phá” là một ví dụ chua xót. Thực tế, nhiều doanh nghiệp không có chuyên môn nhưng vẫn nhảy vào đầu tư ngành thủy sản đã phải phá sản rơi vào vòng lao lý. Tổng công suất chế biến của các nhà máy thủy sản trên 2 triệu tấn nhưng khả năng cung nguyên liệu chỉ ở mức 1-1,2 triệu tấn. Chính vì vậy mà nhiều nhà máy thủy sản hoạt động dưới 50% công suất, khiến tỷ lệ khấu hao tăng vọt. ông Lê Chí Bình, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thủy sản An Giang (AFA), mạnh dạn đề xuất: “Cần phải loại khỏi cuộc chơi đối với những doanh nghiệp yếu kém có chiêu trò bán phá giá. Không nên hỗ trợ cứu những doanh nghiệp dạng này. Doanh nghiệp nào đủ vật lực, tài lực thì tồn tại. Doanh nghiệp yếu kém hay “xé rào bán phá giá” thì khai tử chuyển sang ngành khác. Cần phải có chính sách hỗ trợ liên kết ngang để tập hợp các nhà máy thành một đầu mối. Giảm được đầu mối là giảm cạnh tranh không cần thiết”!

Thiết nghĩ đề xuất của ông Lê Chí Bình đáng được xem xét. Bởi trong bối cảnh hiện nay chỉ có thể ổn định ngành hàng cá tra bằng chiến lược với chính sách phù hợp. Nếu để cảnh “một doanh nghiệp khai thị trường, rồi nhiều doanh nghiệp phá thị trường” thì ngành hàng cá tra ĐBSCL vẫn “luẩn quẩn” chuyện giá cá tra tăng rồi trượt dài - nông dân tiếp tục treo ao!

VĨNH TƯỜNG

Các tin mới

Các tin năm 2016: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154

Các tin năm 2015 | 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006 | 2005