Triển khai kế hoạch phát triển ngành tôm, cần thực hiện giải pháp giảm áp lực lên môi trường

Trước tốc độ phát triển nhanh diện tích nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh đã đặt ra nhiều khó khăn, thách thức cho địa phương trong công quản lý, kiểm soát chặt chẽ môi trường, gây áp lực lên sức tải môi trường. Chính vì vậy, để triển khai kế hoạch hành động quốc gia phát triển ngành tôm một cách có hiệu quả cần thực hiện các giải pháp giảm áp lực lên môi trường.

Ảnh minh họa

Kế hoạch hành động quốc gia phát triển ngành tôm Việt Nam đến năm 2025 đã được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành. Theo đó, giai đoạn 2017- 2020, ngành tôm tập trung sản xuất tăng năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm tôm Việt Nam thông qua áp dụng các tiến bộ khoa học công nghệ, tổ chức lại sản xuất; xây dựng nền tảng cần thiết để thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững. Theo đó, tổng diện tích nuôi tôm nước lợ giai đoạn này 710.000 ha, sản lượng hơn 832.000 tấn, cho giá trị kim ngạch xuất khẩu 5,5 tỷ USD.

Giai đoạn 2021- 2025, đẩy mạnh nuôi tôm công nghệ cao tại các vùng sản xuất trọng điểm; vùng nuôi tôm hữu cơ được áp dụng công nghệ để nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm dựa trên các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý; hệ thống cơ sở hạ tầng, dịch vụ kỹ thuật được đầu tư đồng bộ. Với tổng diện tích tôm nuôi đạt 750.000 ha, sản lượng sẽ đạt hơn 1,1 triệu tấn, với giá trị kim ngạch xuất khẩu 10 tỷ USD.

Để hiện thực hóa mục tiêu kế hoạch đề ra trên, nhiều địa phương đã triển khai nhiều giải pháp thúc đẩy phát triển ngành tôm, trong đó, mô hình nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh đã được nhiều địa phương áp dụng. Đây được xem là mô hình nuôi tạo ra đột phá cho sản lượng tôm nuôi, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Sản lượng vượt trội, tỷ lệ thành công lớn đang khiến cho diện tích nuôi tăng nhanh, mở ra nhiều triển vọng cho ngành tôm, đặc biệt, là các tỉnh trọng điểm nuôi tôm như: Cà Mau, Bạc Liêu, Sóc Trăng, Kiên Giang…Để đáp ứng cho phát triển, một số tỉnh đã quy hoạch vùng nuôi tôm công nghiệp và đầu tư xây dựng các cơ sở, cụm công nghiệp chế biến tập trung quy mô lớn.

Tuy nhiên, trước tốc độ phát triển nhanh diện tích nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh, cùng với đó là diện nuôi tôm tự phát nằm ngoài quy hoạch đã đặt ra nhiều khó khăn, thách thức cho địa phương trong công quản lý, kiểm soát chặt chẽ môi trường, đảm bảo các yếu tố bền vững. Việc phát triển nhanh chóng diện tích nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh như hiện nay cũng sẽ gây áp lực lên sức tải môi trường, khiến môi trường nuôi bị ô nhiễm và tình hình dịch bệnh khó kiểm soát, gây thiệt hại không nhỏ đến nghề nuôi thủy sản. Nguyên nhân, do chất thải trong ao nuôi tôm thâm canh, bán thâm canh có rất nhiều nước thải, chất thải rắn trong ao tôm không được xử lý triệt để mà trực tiếp xả vào vùng nước ven bờ. Mặc dù mức độ ô nhiễm trong nuôi tôm không lớn so với chất thải công nghiệp và đô thị nhưng vì số lượng quá lớn có chứa các chất dinh dưỡng và vi sinh vật làm giảm sức tải môi trường vùng nuôi tôm thâm canh, bán thâm canh. Thuốc và hóa chất tích tụ trong đáy ao và lắng đọng trầm tích vùng ven bờ gây suy thoái hô hấp đất trong ao dẫn đến làm chai hóa đáy ao, suy giảm hệ sinh thái ven bờ. Người nuôi tôm thường lạm dụng thuốc và hóa chất trong kiểm soát bệnh tôm, xử lý nước, xử lý đáy ao dẫn đến việc chai hóa đáy ao, suy giảm chất lượng nước.

Ngoài dịch bệnh, ô nhiễm nguồn nước do nước thải sinh hoạt, nước thải công ngghiệp cùng với hoạt động nuôi trồng thủy sản gây ô nhiễm, suy thoái đối với môi trường xung quanh đang là vấn đề bức xúc cần được giải quyết triệt để. Nguyên nhân nữa là do công tác quản lý môi trường nuôi thủy sản còn nhiều bất cập như nguồn kinh phí để thực hiện quan trắc môi trường còn hạn chế.

Theo ngành chức năng tỉnh Sóc Trăng, trong năm 2017, diện tích thả nuôi tôm nước lợ trên địa bàn tỉnh là 54.361 ha, trong đó diện tích thả nuôi theo hình thức thâm canh và bán thâm canh là 48.128 ha chiếm tỷ lệ 88,5% diện tích thả nuôi, tập trung nhiều nhất ở TX. Vĩnh Châu, Mỹ Xuyên, Trần Đề, Cù Lao Dung.

Thống kê trong năm 2017, khối lượng chất thải trong hoạt động nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh trên địa bàn tỉnh phát sinh khoảng 4,81 - 6,93 triệu/m3 bùn thải và khoảng 433,2 - 563,1 triệu/m3 nước thải. Nhưng công tác thu gom và xử lý chưa triệt để, đã và đang để lại nhiều hệ lụy đối với môi trường đất, nước, đa dạng sinh học.

Theo báo cáo hiện trạng môi trường của Sở TN&MT Sóc Trăng mới đây, cho thấy việc xây dựng các khu nuôi tôm nước lợ theo hình thức thâm canh bán thâm canh dễ làm cấu trúc đất bị xáo trộn, làm cho tầng sinh phèn tiếp xúc với oxy và quá trình oxy hóa diễn ra nhanh chóng, làm suy thoái chất lượng và thay đổi cấu trúc của đất.

Ngoài ra, việc sử dụng thuốc kháng, hóa chất không theo quy định sẽ tiêu diệt cả vi khuẩn gây bệnh cùng với các vi khuẩn có lợi trong nước ao làm mất cân bằng hệ vi sinh trong môi trường. Việc thu gom và xử lý chất thải rắn không theo quy định, góp phần làm cho môi trường nước bị biến đổi, suy thoái gây ô nhiễm môi trường nước mặt

Theo dự báo đến năm 2020, diện tích nuôi thủy sản tỉnh Sóc Trăng là 75.850 ha, ước tính lượng chất thải nuôi thủy sản phát sinh khoảng 15,17 - 21,84 triệu m3/năm chất thải rắn và 682,7 - 887,4 triệu m3/năm nước thải. Với khối lượng chất thải này nếu không được thu gom và xử lý triệt để sẽ gây ra áp lực lớn cho môi trường.

Tại Bạc Liêu, gần đây, mô hình nuôi tôm siêu thâm canh phát triển nhanh và hiệu quả kinh tế cao. Diện tích nuôi mới phát triển ồ ạt, trong khi đó, cơ sở hạ tầng, quy hoạch vùng nuôi, khoa học kỹ thuật…Nhưng hiện khâu quản lý nước thải, chất thải đang là bài toán "nan giải”, nếu không có giải quyết hợp lý, nguy cơ ô nhiễm môi trường vùng nuôi trồng thủy sản là cao.

Tại Cà Mau là một trong những tỉnh có diện tích nuôi tôm thâm canh và siêu thâm canh phát triển nhất trong thời gian qua, qua kiểm tra, khảo sát thực tế của cơ quan chức năng tỉnh Cà Mau tại vùng nuôi cho thấy, nhiều người nuôi tôm chưa tuân thủ tốt các quy định về bảo vệ môi trường; trong đó, việc bố trí hệ thống xử lý, chất thải, nước thải chưa đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định. Hầu hết, các hộ nuôi tôm siêu thâm canh đều có bố trí ao chứa và xử lý nước thải, nhưng lại xử lý không triệt để, diện tích ao chứa chưa phù hợp...

Như vậy, để đạt được mục tiêu đề ra ngành tôm cần phải giải quyết nhiều vấn đề thách thức, trong đó, vấn đề về kiểm soát môi trường là yếu tố sống còn hiện nay cần có những giải pháp để kiểm soát chặt chẽ. Trước thực trạng trên, nhiều địa phương đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như: chọn vị trí nuôi phải nằm trong vùng quy hoạch, đảm bảo hạ tầng kỹ thuật đáp ứng đủ yêu cầu; đảm bảo vốn đầu tư. Ao nuôi phải lót bạt và bố trí trong nhà lưới hoặc nhà màng giúp kiểm soát vùng nuôi và bệnh dịch, giảm thiểu tối đa tác động của môi trường xung quanh.

Văn Thọ

Các tin mới

Nhấn vào đây để xem các tin trước