Người nuôi tôm hùm ở vịnh Xuân Đài (TX Sông Cầu, tỉnh Phú Yên) đang kéo lồng lên mặt nước để thu hoạch tôm - Ảnh: ANH NGỌC

Thời gian qua, nghề nuôi tôm hùm phát triển mạnh ở TX Sông Cầu, đem lại nguồn thu nhập cao cho người dân. Tuy nhiên, mấy năm gần đây, nghề nuôi tôm hùm gặp phải một số khó khăn như môi trường ô nhiễm, thời tiết bất lợi, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, thị trường tiêu thụ không ổn định. Trường đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh đang triển khai đề tài nghiên cứu cấp Nhà nước về giải pháp quản lý môi trường nuôi tôm hùm tại vịnh Xuân Đài nhằm giúp nghề nuôi tôm hùm phát triển theo hướng bền vững.

Môi trường nuôi bị ô nhiễm

Theo UBND TX Sông Cầu, nghề nuôi thủy sản phát triển mạnh ở địa phương này hơn 10 năm qua, đã mang lại hiệu quả kinh tế rất cao, đặc biệt là tôm hùm. Tuy nhiên, những năm gần đây, tình trạng ô nhiễm môi trường đã phát sinh dịch bệnh khiến thủy sản nuôi chết hàng loạt, người nuôi thiệt hại nặng.

Theo nghiên cứu của Trường đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh, nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường tại các vùng nuôi, đặc biệt tại vùng nuôi vịnh Xuân Đài là do chất thải từ thức ăn thừa của thủy sản nuôi, chất thải sinh hoạt từ các bè nuôi thủy sản và các khu dân cư thải xuống vùng nuôi. Theo Phòng TN-MT TX Sông Cầu, lượng chất thải, bùn thải, rác thải sinh hoạt bình quân thải ra vịnh khoảng 8 tấn/ngày. Lượng chất thải này tích tụ nhiều năm sẽ ảnh hưởng xấu đến chất lượng nước nuôi trồng thủy sản.

Theo PGS-TS Nguyễn Phú Hòa, chất lượng nước tại vùng nuôi tôm hùm vịnh Xuân Đài đang có sự biến động theo chiều hướng xấu hơn, vì vậy cần có những nghiên cứu sâu hơn về quản lý môi trường nước vùng nuôi này để đảm bảo sự phát triển bền vững.

Ông Lê Văn Ngọc ở xã Xuân Phương, cho biết: Do người dân phát triển lồng nuôi tôm hùm nhanh, nuôi mật độ dày, vùng nuôi quá tải, trong khi công tác quản lý chưa được chính quyền địa phương quan tâm đúng mức dẫn đến tình trạng môi trường nước vùng nuôi ô nhiễm quá nặng. Riêng các hộ nuôi tôm hùm ở xã Xuân Phương thả nuôi tại vịnh Xuân Đài đã có khoảng 39.000 lồng. Như vậy, mỗi ngày có vài chục tấn thức ăn tươi sống đổ xuống vịnh, chất thải từ thức ăn thừa là rất nhiều nhưng đa số người nuôi không chịu thu gom mà thải trực tiếp tại vùng nuôi.

Còn ông Nguyễn Thánh Tính ở phường Xuân Thành, cho hay: Tình trạng ô nhiễm môi trường tại vùng nuôi tôm hùm ở vịnh Xuân Đài là do chính người nuôi gây ra. Lượng thức ăn thừa của tôm hùm mỗi ngày tại vịnh Xuân Đài là hàng chục tấn, trong khi đó lượng rác thải sinh hoạt hàng ngày của người dân và tại các bè nuôi vứt xuống vịnh cũng rất lớn. Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến vùng nuôi bị ô nhiễm nặng.

PGS-TS Nguyễn Phú Hòa, Trưởng Phòng Quản lý nghiên cứu khoa học, Trường đại học Nông Lâm TP Hồ Chí Minh, cho biết: Theo kết quả nghiên cứu thì lượng thức ăn tươi sống cho tôm hùm ăn mỗi ngày tại vịnh Xuân Đài là rất lớn. Riêng tại hai vùng nuôi tôm hùm ở xã Xuân Phương và phường Xuân Yên thuộc vịnh Xuân Đài mỗi ngày có khoảng 100 tấn thức ăn tươi sống được đưa xuống vịnh cho tôm ăn nhưng đa số người nuôi chưa có biện pháp xử lý thức ăn thừa, mà chủ yếu vứt lại tại vùng nuôi. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến môi trường vùng nuôi bị ô nhiễm.

Ngoài ra, các nguồn thải khác như rác sinh hoạt hàng ngày của người dân sinh sống quanh vịnh, các ao nuôi thủy sản ven vịnh, các cơ sở chế biến thủy sản… cũng góp phần làm môi trường nước vịnh Xuân Đài bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng.

Sớm triển khai các giải pháp

Theo Sở NN-PTNT, quy hoạch của tỉnh đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030 thì trên địa bàn TX Sông Cầu có khoảng 1.000ha với khoảng 32.900 lồng nuôi trồng thủy sản bằng lồng bè, trong đó ở vịnh Xuân Đài là 747ha, đầm Cù Mông là 253ha. Hiện trên địa bàn thị xã có hơn 82.300 lồng nuôi thủy sản (tăng gấp 2,5 lần so với quy hoạch), trong đó tôm hùm ương khoảng 26.140 lồng, tôm hùm nuôi thương phẩm khoảng 54.000 lồng và hơn 2.180 lồng nuôi cá biển. Việc phát triển này đã làm quá tải và phát sinh tình trạng ô nhiễm tại các vùng nuôi.

Ông Lê Văn Ngọc ở xã Xuân Phương, kiến nghị: Các ngành chức năng của tỉnh và TX Sông Cầu cần sớm quy hoạch chi tiết các vùng nuôi, có biện pháp xử lý những trường hợp phát sinh lồng bè nuôi thủy sản ngoài quy hoạch. TX Sông Cầu cần củng cố lại các tổ quản lý cộng đồng trong nuôi trồng thủy sản ở các địa phương và sớm triển khai dịch vụ thu gom rác thải tại các vùng nuôi thủy sản.

Ông Võ Ngọc Điệp ở xã Xuân Phương, nêu: Hiện nay, tầng đáy ở vùng nuôi vịnh Xuân Đài ô nhiễm rất nặng, Nhà nước cần nghiên cứu và có giải pháp xử lý vấn đề ô nhiễm này. Ngành chức năng và chính quyền địa phương cần hướng dẫn người nuôi về mật độ lồng nuôi và có biện pháp chấn chỉnh những trường hợp thả nuôi không đúng mật độ.

Còn theo ông Võ Văn Công ở phường Xuân Thành, tỉnh cần phối hợp với các nhà khoa học để nghiên cứu thức ăn công nghiệp cho tôm hùm, đồng thời nghiên cứu những chất vi sinh xử lý tình trạng ô nhiễm nguồn nước, tầng đáy tại các vùng nuôi thủy sản như hiện nay.

Đến năm 2020, nếu tại vùng nuôi vịnh Xuân Đài không có các giải pháp cải thiện môi trường và tăng cường khả năng tự làm sạch môi trường nước thì lượng hữu cơ (COD, BOD) và dinh dưỡng (NH4+) đưa vào vực nước sẽ vượt khả năng chịu tải cho phép. Do vậy, giải pháp trước mắt là cần quy hoạch chi tiết vùng nuôi theo hướng cắt giảm diện tích nuôi, số lồng nuôi, phục hồi môi trường sinh thái tại các vùng nuôi, đồng thời tăng cường quan trắc môi trường vùng nuôi.

Từ nay đến năm 2025, địa phương cần duy trì khoảng 26.000 lồng nuôi thủy sản tại vịnh Xuân Đài, sau năm 2025 có thể tăng khoảng 10% nhưng cũng không quá 30.000 lồng. Ngoài ra, các đơn vị chức năng và địa phương cần hướng dẫn người nuôi về mật độ thả nuôi, khoảng cách lồng theo quy định…

Ông Nguyễn Tri Phương, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT, cho biết: Để phát triển nghề nuôi tôm hùm ổn định hơn, Sở NN-PTNT đã đưa ra các giải pháp là không phát sinh thêm hộ nuôi, lồng bè mới; các địa phương tạm thời phân vùng mặt nước nuôi lồng bè theo quy hoạch tổng thể để sắp xếp lại lồng bè nuôi hợp lý hơn. Về trách nhiệm của người nuôi, cần phải xử lý lượng thức ăn dư thừa sau khi cho tôm ăn, có hệ thống thu thức ăn thừa, hạn chế việc nuôi vẹm và các đối tượng nuôi khác tại khu vực nuôi tôm hùm.

Chính quyền địa phương cần quản lý chặt chẽ số lượng lồng nuôi, mật độ nuôi và quản lý chặt các nguồn xả thải như rác sinh hoạt, chất thải từ vùng nuôi, các ao nuôi thủy sản ven đầm, vịnh… TX Sông Cầu cần củng cố lại các tổ quản lý cộng đồng, ban hành các quy chế vùng nuôi, tổ chức thu gom rác thải và thức ăn dư thừa từ nuôi trồng thủy sản…

ANH NGỌC

Các tin mới

Nhấn vào đây để xem các tin trước