Phía sau con số tỷ đô

Theo báo cáo của Sở Công Thương Sóc Trăng, sau 11 tháng, xuất khẩu thủy sản ước đạt 947 triệu USD, tăng 13,17% so với cùng kỳ. Và như thế, khả năng xuất khẩu thủy sản năm 2024 cán mốc 1 tỷ USD gần như sẽ trở thành hiện thực khi ngoại trừ tình trạng thiếu tôm nguyên liệu thì các yếu tố khác đều cho thấy đang hết sức thuận lợi. Tuy nhiên, niềm vui lại không hoàn toàn song hành với các bên trong chuỗi giá trị con tôm, nhất là ở người nuôi.

Còn nhớ, trong lần trò chuyện với ông Hồ Quốc Lực - Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta gần đây, ông đã không ngần ngại đưa ra nhận định: “Năm nay, Sóc Trăng có cơ hội rất lớn để vượt qua tỉnh Cà Mau về kim ngạch xuất khẩu tôm nếu vượt qua mốc 1 tỷ USD”. Nếu đạt con số như ông Lực đưa ra và kim ngạch xuất khẩu tôm cả nước đạt 4 tỷ USD như kế hoạch, Sóc Trăng sẽ vươn lên dẫn đầu cả nước, với tỷ lệ đóng góp lên đến 25% kim ngạch toàn ngành tôm.

Dù đã về đích, nhưng cả doanh nghiệp và người nuôi tôm đều không có được niềm vui trọn vẹn.

Năm 2024, dù vẫn là năm hết sức khó khăn đối với ngành tôm, nhưng cũng không phải là không có cơ hội. Đó là sự phục hồi mạnh mẽ của đồng yên Nhật từ giữa quý III làm cho sức mua tại thị trường này được cải thiện; là sự tăng khá của các đơn hàng, cùng giá bán; là diễn biến tỷ giá đồng đô la Mỹ dịp gần cuối năm có lợi cho xuất khẩu…

Giải thích thêm về cơ hội trên, ông Hồ Quốc Lực cho biết:

Nhật là thị trường trọng điểm của doanh nghiệp tôm Việt Nam và tôm Việt Nam cũng chiếm thị phần lớn nhất ở đây. Do đó, một khi đồng yên Nhật mạnh lên sẽ tác động rất lớn đến sức tiêu thụ, mà nói nôm na là ta sẽ bán được nhiều tôm hơn. Riêng về đơn hàng và giá bán tăng là có yếu tố may mắn khi đối thủ cạnh tranh của ta có sai sót trong kiểm soát vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như tai tiếng trong sử dụng lao động vị thành niên khiến các hệ thống phân phối lớn trên thế giới tìm về nguồn cung từ tôm Việt, dù giá cao hơn nhưng an toàn hơn.

Tuy kim ngạch xuất khẩu cao, nhưng theo các doanh nghiệp, lợi nhuận năm nay sẽ không tăng tương ứng, mà nguyên nhân chủ yếu là do giá bán thấp kéo dài hơn nửa năm, đến gần cuối năm giá bán tăng thì tôm nguyên liệu lại thiếu buộc phải tăng giá mua. Một khó khăn nữa ăn mòn vào lợi nhuận của doanh nghiệp đó là cước tàu biển tăng do xung đột quanh kênh đào Suez và cùng với đó là diễn tiến tỉ giá hối đoái tiền đồng trồi sụt thất thường, gây phiền toái cho việc cân đối hiệu quả trong kinh doanh. Chưa hết, con tôm còn vướng vào 2 vụ kiện từ thị trường Hoa Kỳ, là vụ kiện chống trợ cấp (CVD) và chống bán phá giá (AD).

Ngày 22/10, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã công bố mức thuế cuối cùng CVD cho tôm Việt là 2,84%. Đây là sự thất vọng, nhưng cũng có chút an ủi là mức thuế CVD của hai đối thủ tôm Ecuador và Ấn Độ đều cao hơn ta, lần lượt là: 3,78% và 5,77%. Riêng vụ kiện AD, có tới 3 nguyên đơn và phải tới tháng 3 này, DOC mới công bố mức thuế sơ bộ, nhìn chung là rủi ro hơn là thuận lợi.

Đó là khó khăn của doanh nghiệp, còn về phía người nuôi, khó khăn lớn nhất là tỷ lệ nuôi thành công còn thấp, giá thành cao, trong khi giá bán tôm nguyên liệu lại thấp. Điều này không chỉ làm tăng giá thành tôm nuôi, giảm sức cạnh tranh mà còn khiến người nuôi tôm lâm vào cảnh thua lỗ. Chưa hết, ngay từ đầu năm, tôm nuôi đã bị dịch bệnh tấn công diện rộng, kéo dài, khiến tôm thu hoạch cỡ nhỏ và mùa vụ kết thúc sớm. Nguồn vốn cạn kiệt khiến người nuôi thêm chùn tay không dám thả nuôi tiếp dù giá tôm thương phẩm đã phục hồi khá tốt. Hậu quả cuối cùng là các doanh nghiệp chế biến phải đẩy giá mua tôm lên cao để đủ nguồn hàng trả hợp đồng đúng hạn, nên lợi nhuận cũng không được khả quan.

Tuy còn đó những vấn đề chưa như ý, nhất là về lợi nhuận, nhưng ngành tôm cũng có thêm niềm tin khi Chính phủ, bộ, ngành liên tục có sự quan tâm. Nhất là xu thế tiến tới cân bằng phát thải, các doanh nghiệp đều có ý thức và có hành động ứng xử. Đó là một điểm sáng, làm tăng sức thuyết phục, sức cạnh tranh cho con tôm trên trường quốc tế. Ngoài ra, ngành tôm còn có được sự chia sẻ, nâng bước từ các tổ chức có liên quan, như Hội Thủy sản Việt Nam, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam… và cùng với đó, các mắt xích chuỗi ngành hàng con tôm cũng nỗ lực nâng tầm của mình, theo đuổi mục tiêu chung này như thức ăn tôm giảm phát thải; như chế phẩm vi sinh nuôi tôm giảm khí thải; như cải thiện điều kiện cơ sở vật chất và phúc lợi nhân sự để đạt những chuẩn mực cao nhất, đáp ứng yêu cầu các hệ thống phân phối tiêu thụ lớn…

Ngành tôm Sóc Trăng đã về đích dù niềm vui chưa trọn vẹn nhưng cũng rất đáng được ghi nhận và tuyên dương cho sự nỗ lực của các cấp, các ngành, doanh nghiệp và người nuôi tôm. Tất cả đang tạm gác lại những buồn, vui của vụ tôm năm 2024 để cùng nhau hướng đến vụ tôm mới 2025 với mục tiêu củng cố và nâng tầm vị thế tỉnh trọng điểm xuất khẩu tôm của cả nước.

TÍCH CHU

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước