Cà Mau: 10 năm “con tôm ôm cây lúa”

Nguồn tin: Báo Cà Mau, 20/01/2013
Ngày cập nhật: 21/1/2013

Con nước rằm tháng 11 âm lịch, dưới ánh trăng, vợ chồng ông Hồ Văn Thới, ấp Lung Dòng, xã Phong Lạc, huyện Trần Văn Thời (Cà Mau) hớn hở bơi chiếc xuồng composite thăm lượt lú đầu hôm. Hai tay vừa khệ nệ bỏ hai thùng nước sơn loại lớn đựng tôm đầy ngang miệng lên sàn nhà, ông Thới khoe: “Bữa nay bấc trở mạnh, tôm cá đi thấy mê, chắc nước này trúng đậm à nghen!”.

Ông đội đèn pin lên đầu, tay xách can dầu đi về phía đường dẫn nước, hì hục quay cái máy D6 bơm nước ra. Vợ ông trần tình: “Bơm cạn nước để chuẩn bị thu hoạch lúa. Vụ này ổng đánh chắc 30 giạ/công. Mấy bữa nay nắng tốt, lúa vàng thấy mê”.

Thu hoạch tôm càng xanh trên ruộng lúa ở Thới Bình. Ảnh: Hoàng Diệu

Niềm vui cùng tinh thần lạc quan của vợ chồng ông Thới đang hoà chung niềm phấn khích của nông dân nuôi tôm trên ruộng lúa khắp các địa phương trong tỉnh.

Qua thời thăng trầm

Vụ thu hoạch tôm này trùng với thời điểm thu hoạch lúa trên đất nuôi tôm. “Vậy là nông dân mình năm nay ăn Tết vui trọn vẹn”, ông Thới phân trần. Ông cho biết, trước đây, khi chưa nuôi tôm trên ruộng lúa, cả cánh đồng này người dân phải cần cù lắm mới làm ra được chục giạ lúa/công/vụ.

Còn lúa vụ 2, năm nào thời tiết thuận lợi lắm mới mong có cái ăn. Vì đầu vụ sạ, nước lớn ngập mênh mông, thường xuyên xảy ra sự cố bể bờ.

Vụ 2 trên cánh đồng trũng thường khó làm nên nhiều nông dân chọn biện pháp vãi mạ cấy hoặc cấy lúa dăm. Nhưng canh tác vậy năng suất không cao. Cộng thêm cái khó nữa là vùng này đất thấp, bờ mẫu không vững nên đến lúc lúa trổ thường bị xâm mặn. Nếu không giữ bờ tốt, lúa bị lép, năng suất kém.

Niềm vui trúng đậm vụ lúa trên đất nuôi tôm (2012) của nông dân xã Tân Lộc Đông, huyện Thới Bình.

Những năm 2000, giá tôm sú tăng vọt, nhiều nông dân mê tôm đến nỗi dám đánh đổi vài chục công ruộng lúa với mấy công vuông. Huê lợi từ tôm như cấp số cộng, rồi cấp số nhân, trong khi nông dân làm lúa thèm được vụ mùa trong tay lãi vài chục triệu đồng.

Nhắc đến chuyện này, anh Mười Đuôl ở Thới Bình nhớ lại mấy năm hè nhau đi bửa đập Hộ Phòng. Chốc lát, con đập bề thế bị vỡ tung, cả vùng liền kề ngập lênh láng nước. Dòng nước mặn chảy tràn bờ vừa mang theo bao sự thèm muốn của người mê tôm, vừa đè nén nỗi đau mất mùa của người giữ lúa.

Thời nông dân nóng lòng dẫn nước mặn lên ruộng hồi những năm đầu chuyển dịch cơ cấu sản xuất đủ sức cuốn hút và kích thích nông dân làm chuyện “kinh thiên động địa” mà cơ giới không thể ngăn nổi. Cùng với niềm vui như được mở cờ trong bụng là những nỗi buồn của nông dân trung thành với cây lúa.

Mấy bữa sau phá cống, khu nuôi tôm máy bơm nước mặn xình xịch ran đồng, còn phía bên kia sông, khu Đầu Sấu, Trời Mọc, xã Tân Phú, lúa héo đọt do bị mặn. Dai dẳng thêm mấy mùa sau đó, vì con tôm, cây lúa làng quê có thêm nhiều câu chuyện buồn.

Gắn trọn niềm tin mô hình tôm - lúa

Mấy vụ tôm đầu trúng lớn, những nông dân chuyên làm lúa ngày xưa hễ có dịp tề tựu là bàn nhau chuyện giống tôm, truyền nhau kinh nghiệm nâng hạ độ pH… Vậy là 2, 3 năm sau đó, những cánh đồng lúa ngày xưa không còn sự hiện diện của cây lúa.

Khoảng năm 2006, một số vùng chuyển dịch mạnh từ trồng lúa sang nuôi tôm của Thới Bình, Cái Nước, Trần Văn Thời bước vào thời kỳ suy giảm rõ rệt. Nạn tôm chết liên miên, nông dân thất thu.

Xem trên ti-vi thấy nông dân xứ Bạc Liêu thu hoạch cao từ mô hình tôm - lúa, anh Mười Đuôl và một số nông dân ở Trần Văn Thời, Cái Nước thử nghiệm. Hiệu quả, tiếng lành đồn xa. Đến khoảng giữa năm 2009, màu xanh của lúa đã phủ lan rộng trên những vuông tôm.

Tuy nhiên, so sánh với các vùng trong khu vực, Cà Mau vẫn xếp sau về năng suất lúa trong khi diện tích sản xuất trên 90.000 ha. Đề án Nâng cao năng suất, hiệu quả lúa - tôm giai đoạn 1 khởi đầu từ đó. “Sự thật, cây lúa vẫn không phụ đất, phụ người”, ông Thới nhấn mạnh.

Vậy là sau một thời gian mâu thuẫn giữa con tôm, cây lúa, nông dân Cà Mau đã tìm được thế cân bằng và là cứu cánh kịp thời: mô hình lúa - tôm kết hợp.

Nông dân Cà Mau giờ bắt đầu quen với chuyện sử dụng giống lúa mới chịu mặn, năng suất cao trên vuông tôm. Kết quả, sau 3 năm triển khai Đề án Nâng cao năng suất, hiệu quả lúa - tôm kịp thời đưa vùng sản xuất lúa Cà Mau sánh cùng các địa phương khác.

Không mấy ngạc nhiên khi các ngành chức năng đưa ra kết quả thống kê năng suất lúa - tôm của Cà Mau thời gian này gần theo kịp các vùng chuyên lúa, tôm - lúa trong khu vực ĐBSCL.

Lê Phú