Trồng đúng kỹ thuật, đầu tư thâm canh, nông dân xã Côn Minh, huyện Na Rì thu hơn 100 tấn dong riềng/ha

Cây dong riềng đã mang lại thu nhập khá cho nông dân, chủ yếu là người dân tộc thiểu số và các cơ sở chế biến trên địa bàn tỉnh Bắc Cạn. Tuy nhiên, từ thực tế năm 2012 cho thấy cần phải tổ chức lại từ khi trồng đến khâu chế biến sản phẩm dong riềng nhằm làm cho loại cây này phát triển lâu dài, giúp nông dân xoá giảm nghèo một cách bền vững.

Trồng dong riềng tràn lan

Dong riềng là cây dễ trồng, phù hợp với thổ nhưỡng, khí hậu nên phát triển tốt, bán được giá nên diện tích trồng ở tỉnh Bắc Cạn tăng nhanh, năm 2012 đạt 1.848 ha, gấp hơn ba lần so với năm trước. Phó Giám đốc Sở NN và PTNT Đặng Văn Sơn đánh giá: Năng suất dong riềng bình quân đạt 60 tấn/ha, với giá bán trung bình 1,5 triệu đồng/tấn, sau khi trừ chi phí, nông dân có lãi ít nhất 60 triệu đồng/ha. Nhiều nơi, năng suất bình quân đạt hàng trăm tấn/ha.

Ở tỉnh Bắc Cạn, địa hình hiểm trở, chủ yếu là đồi núi, độ dốc cao, từ trước đến nay, chưa có loại cây nào dễ trồng, trồng trên diện rộng, phù hợp với trình độ canh tác của nông dân chủ yếu là người dân tộc thiểu số mà lại mang lại hiệu quả kinh tế cao như cây dong riềng.

Hầu hết các huyện, thị xã trong tỉnh đều có chính sách hỗ trợ nông dân về giống, phân bón khi trồng dong riềng lần đầu. Do đó, nông dân trồng dong riềng một cách tràn lan, chỗ đất nào trống đều có thể trồng loại cây này, dẫn đến nhiều bất cập.

Một số nơi, nông dân trồng dong riềng cả dưới đất trũng, úng nước, không được thu hoạch. Trồng với mật độ quá dày, cây bị sâu bệnh. Đặc biệt, trên diện rộng, nông dân hầu như không bón phân, năng suất dong riềng đạt thấp, trong khi đó tiềm năng của loại cây này có thể đến 120 - 130 tấn củ/ha.

Một số nông dân trồng dong riềng có kinh nghiệm lâu năm ở Côn Minh - xã đầu tiên trồng cây này và trồng với diện tích lớn nhất tỉnh cho biết: Dong riềng là loại cây ăn phàm, “vắt” kiệt dinh dưỡng của đất, nông dân trồng mà không bón phân thì đất sẽ trở nên bạc màu sau vài vụ trồng, năng suất thấp, sinh nhiều sâu bệnh và sau đó không thể trồng được dong riềng trên đất đó. Thực tế đó đã từng diễn ra ở xã này trong những năm trước đây.

Dong riềng cho sản lượng củ lớn, nên mất nhiều công sức thu hoạch, chi phí vận chuyển đi tiêu thụ. Do chưa có quy hoạch vùng trồng, chính quyền nhiều nơi không chỉ đạo trồng tập trung dẫn đến việc nông dân trồng phân tán, trồng ở cả vùng sâu vùng xa không có đường giao thông, không thể vận chuyển được. Hiện nay, ở huyện Pác Nặm còn tồn đọng khoảng 250 tấn củ không tiêu thụ được, vì không có đường vận chuyển. Nhiều nơi, trồng xa đường giao thông, nông dân phải chi phí mất gần một nửa cho vận chuyển.

Ông Đặng Văn Sơn cho biết: “Hiện nay đã bắt đầu vào vụ trồng dong riềng, những bất cập nêu trên cần phải được khắc phục. Trong khi chưa quy hoạch được vùng trồng dong riềng, chúng tôi đang chỉ đạo các địa phương hướng dẫn nông dân quy trình, mật độ, loại đất nên trồng dong riềng, đặc biệt là trồng ở những nơi gần đường giao thông để thuận lợi cho việc vận chuyển đi tiêu thụ”.

Công nghệ chế biến lạc hậu

Để tiêu thụ hết sản lượng dong riềng tăng đột biến so với năm trước, năm 2012 hầu hết các huyện trong tỉnh đều hỗ trợ về vốn cho các hợp tác xã mới thành lập, nhóm hộ mua máy móc chế biến. Trên địa bàn tỉnh có hơn 90 cơ sở chế biến. Sau khi tính toán, cả tỉnh yên tâm sẽ cơ bản tiêu thụ, chế biến hết sản lượng củ ở các địa phương.

Tuy nhiên, khi vào vụ thu hoạch, Nhà máy chế biến dong riềng Phúc Lộc có công suất 400 tấn củ/ngày đột nhiên không hoạt động trong thời gian dài, thông báo ngừng mua củ mặc dù đã hợp đồng bao tiêu sản phẩm cho nông dân các huyện Bạch Thông, Ba Bể, Pác Nặm và Ngân Sơn với giá thấp nhất là 1.600 đồng/kg. Nguyên nhân chủ yếu là máy móc bị trục trặc, hoạt động không mang lại hiệu quả như mong muốn.

Cuối năm 2012, đầu năm 2013 tiết trời mưa phùn liên tục, độ ẩm cao khiến dong riêng có nguy cơ mọc mầm, “ngậm nước” làm cho tỷ lệ tinh bột giảm trong khi Nhà máy chế biến dong riềng Phúc Lộc không hoạt động, không thu mua làm cho lãnh đạo tỉnh, nông dân vô cùng bức xúc. Các địa phương đôn đáo tìm đầu ra cho khoảng 40% sản lượng ở các huyện Ngân Sơn, Bạch Thông, Ba Bể, Pác Nặm.

Là doanh nghiệp đã có nhiều năm chế biến củ dong riềng, có dây chuyền chế biến đáng kể, Công ty TNHH Nhất Thiện được yêu cầu tiêu thụ dong riềng cho nông dân. Nhưng do công trình bảo vệ môi trường không đảm bảo, bị công an xử phạt vài lần nên Công ty TNHH Nhất Thiện chỉ dám chế biến sản lượng nhỏ, còn lại phải chở đi tiêu thụ ở các tỉnh ngoài. Công ty này vận chuyển được 100 tấn củ về Quảng Ninh bán thì bị tỉnh này “ách lại”, cuối cùng chở về các cơ sở chế biển ở Hà Nội tiêu thụ. Ông Đặng Văn Sơn tâm sự: “Năm nay, nếu không có Công ty TNHH Nhất Thiện chở đi bán cho khoảng 40% sản lượng củ ở các huyện Ba Bể, Pác Nặm, Bạch Thông thì sẽ gay go”. Việc phải chở đi tiêu thụ quá xa nên giá bán dong riềng của nông dân các địa phương này chỉ từ 1.400 đồng/kg trở xuống, trong khi có cơ sở chế biến tại chỗ nông dân huyện Na Rì bán được giá 1.700 đồng/kg trở lên.

Phần lớn các cơ sở chế biến dong riềng trên địa bàn tỉnh nhỏ lẻ, sản lượng chế biến chỉ từ vài tấn đến hơn mười tấn củ/ngày, mới đi vào hoạt động năm đầu, chưa có kinh nghiệm, công nghệ lạc hậu, chỉ thu được 16 - 17% tinh bột, có cơ sở chỉ thu được 13 - 14% tinh bột nên bị lỗ, trong khi đó lượng tinh bột có trong củ dong riềng đạt từ 20% trở lên.

Chế biến nhỏ lẻ, công nghệ lạc hậu, vốn ít, hầu hết đều chưa xây dựng được công trình xử lý chất thải đạt yêu cầu, chỉ mang tính chất đối phó dẫn đến gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Vào lúc cao điểm, các khu vực chế biến dong riềng bốc mùi hôi thối, nhiều dòng suối ở các huyện Na Rì, Ba Bể bị ô nhiễm nghiêm trọng, hình thành lớp màng ở đáy suối, cá - tôm... biến mất.

Việc chế biến từ tinh bột dong riềng thành miến chủ yếu phụ thuộc vào thời tiết, nếu trời mưa, độ ẩm cao thì các cơ sở không thể phơi, sản xuất được miến. Tháng giáp Tết Quý tỵ vừa qua mưa nhiều, lượng miến sản xuất trên địa bàn tỉnh hạn chế, nhu cầu tăng cao, giá miếm bị đẩy lên 70 - 85 nghìn đồng/kg, bình thường là 50 nghìn đồng/kg thì người làm miến đã có lãi. Miến khan hiếm, giá tăng cao, miếm dong Bắc Cạn vừa được cấp nhãn hiệu tập thể đã bị làm giả trước sự lúng túng của các cơ quan quản lý.

Năm nay tỉnh có kế hoạch trồng 2.100 ha dong riềng, thực tế còn có thể sẽ cao hơn nhiều. Với thực trạng như thế, để cây dong riềng phát triển bền vững, góp phần giảm nghèo một cách lâu dài cho nhân dân, xem ra tỉnh Bắc Cạn cần phải tổ chức lại việc trồng và chế biến loại cây này ngay từ bây giờ.

THẾ BÌNH

Các tin mới:

 

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119