Người xuống núi...tìm trầm

Nguồn tin: NLĐ, 13/5/2007
Ngày cập nhật: 14/5/2007

Trầm hương là một loại dược liệu, hương liệu hiếm, có giá rất cao trên thị trường. Nó khiến không ít người mê đắm với giấc mơ đổi đời. Từ bao lâu nay, những thợ tìm trầm, săn kỳ nam đã bất chấp hiểm nguy lao vào rừng sâu, dệt nên bao giai thoại huyễn hoặc. Giống cây quý hiếm này dần kiệt quệ trước sự tàn phá của con người, mà ít ai nghĩ đến chuyện bảo tồn nó. Nhưng có một người gần cả đời gắn bó với rừng, say đắm với trầm hương, rũ áo từ rừng bước ra. Ông xuống núi... tìm trầm bằng một dự án táo bạo

Đó là ông Trần Văn Quyến, 50 tuổi, quê ở Quảng Ngãi. Tuổi thơ ông gắn liền với núi rừng. Và không biết từ bao giờ, tiếng chim kêu vượn hú ăn sâu vào máu thịt. Ông mê rừng đến ngẩn ngơ!

Chiến tranh loạn lạc, là gia đình “cộng sản nòi” (cha bị địch bắt đày ra Côn Đảo), mẹ ông nhớ lời chồng dặn “bằng mọi giá phải cho bọn trẻ đi học”, đã dắt díu 8 người con rời vùng sơn cước miền Trung vào Nam sinh sống. Bà buôn thúng bán bưng, tần tảo sớm hôm để anh em của ông được đến trường. Sau giờ học, rong ruổi trong các công viên đầy cây xanh với thùng cà rem bán kiếm tiền phụ mẹ, ông không nguôi nỗi nhớ rừng.

Để thỏa mãn niềm mơ ước của mình, ông thi vào Đại học Nông Lâm. Sau khi tốt nghiệp, ông được phân công về công tác tại Chi cục Kiểm lâm TPHCM. Hai năm làm nghề với rừng lại ở ngay giữa lòng TP lớn khiến ông như bị trói chân trói tay. Cuối cùng, ông quyết định xung phong về Hạt Kiểm lâm huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai- nơi có rừng núi trùng điệp nhất của miền Đông Nam Bộ. Hai năm sau, ông được bổ nhiệm chức vụ phó giám đốc Vườn Quốc gia Cát Tiên. Với công việc đó, ông có điều kiện đi đến các vườn quốc gia, rừng nguyên sinh, học hỏi thêm rất nhiều về sinh cảnh rừng, về các loài dã thú. Gần 30 năm gắn bó với rừng, cứ ngỡ ông đã thỏa nguyện với sở thích của mình. Nhưng đùng một cái, giữa lúc đường... quan lộ đang thênh thang, năm 2000, ông nộp đơn xin ra khỏi biên chế Nhà nước. Tổ chức và đồng nghiệp ngơ ngác.

Biến giấc mơ thành hiện thực

Công việc đầu tiên, ông chuyển hộ khẩu về xã Núi Tượng (thuộc huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai) và thế chấp nhà cửa để được vay 1 tỉ đồng (cùng vốn tích lũy của mình) đầu tư khu trang trại vườn - rừng. Người thân sửng sốt và ra sức phản đối, còn bạn bè nhìn ông lắc đầu, nghĩ thần kinh ông có vấn đề. Ngày ngày ông đi khắp mọi miền tìm những giống cây gỗ quý, đặc biệt là cây trầm giống về ươm trồng. Để cây sống được trên đồi trọc, ông bắt tay cải tạo, dẫn nước từ các khe suối về.

Sau gần 6 năm, vượt qua bao gian nan, ông đã có được trong tay 20 ha rừng xanh tốt. Lúc chúng tôi đến tìm ông, được ngắm 14 cái hồ bậc thang nhân tạo bốn mùa nước xanh mát, dùng để nuôi cá và tưới tiêu đẹp lạ lùng, mới hiểu bàn tay, khối óc cùng trái tim vị chủ nhân này dành cho rừng ra sao. Ông đặt tên cho công trình đẹp như nàng sơn nữ tuổi trăng tròn này là Sơn Thủy.

Ông tâm sự, để có được thành công như ngày hôm nay, ngoài sự lao tâm khổ tứ, ông còn thực hiện tối đa phương châm “lấy ngắn nuôi dài”. Chính vì thế, cùng với rừng cây dó, một diện tích không nhỏ dành cho các loại cây ăn trái cho thu nhập ổn định hằng năm (trung bình 800 triệu đồng/năm). Trang trại của ông đã giải quyết công ăn việc làm thường xuyên cho gần 20 lao động. Ông phấn khởi cho biết: “Chỉ năm nay nữa thôi, tôi sẽ lấy lại được toàn bộ chi phí đã đầu tư vào trang trại”.

Bí quyết từ con bù xè

Bí quyết tạo trầm hương có chất lượng cao từ cây dó trong dân gian luôn được người trồng giữ bí mật. Khoa học nghiên cứu về kỹ thuật này cũng đã có những kết quả đưa vào sản xuất, như phương pháp khoan vào cây, phun hóa chất để tạo trầm...

Con bù xè, “nghệ nhân” tạo trầm cho cây dó bầu

Tuy nhiên, có nhiều cách để tạo trầm trên cây dó. Quá trình tạo trầm cũng tương tự như nuôi cấy ngọc trai. Thân thể cây dó phải bị thương tích thì chúng mới tiết ra dòng nhựa bao bọc lấy vết thương đó, lâu ngày tạo nên trầm hương. Các cách tạo trầm này đều do bàn tay con người can thiệp. Nhưng trong quá trình chăm sóc trang trại của mình, ông Quyến đã tìm ra một cách tạo trầm mới từ con bù xè-loại côn trùng gây hại. Bù xè khi vừa nở lập tức chui vào thân cây ăn gỗ với những lỗ đục tròn tự nuôi mình cho đến ngày hóa bướm bay đi. Với loài cây khác, đó là côn trùng gây hại nhưng với cây dó bầu, chúng đã bắt cây tiết ra nhựa trầm. Có thể ví con bù xè là... “nghệ nhân” tạo trầm cho cây dó bầu.

Theo ông Quyến, trầm hương được tạo nên từ cách tự nhiên này sẽ cho trầm chất lượng, giá cao. Chính vì vậy, ông đã giăng lưới trên một vùng trang trại, nuôi dưỡng bù xè để tạo trầm hương không chỉ cho mình mà còn ươm tạo cây giống và chuyển giao bí quyết cho bà con xung quanh để cùng trồng, tạo thu nhập.

Bảo tồn những giống cây quý hiếm

Ông Quyến tâm sự: “Tôi cảm thấy hạnh phúc vì thực hiện được mơ ước là có một vườn trồng trầm hương và các loại cây quý hiếm khác. Cả đời gắn bó với rừng đã giúp tôi hiểu rõ từng loài cây trồng trong trang trại, đó là yếu tố quan trọng để thành công. Ước mơ lớn nhất của tôi là được đóng góp một chút gì đó cho đời, cho núi rừng”.

Hiện nay, nhiều loài gỗ quý nằm trong sách đỏ như: mun, cẩm lai, thông đỏ, giáng hương... được ông cất công sưu tầm về chăm sóc rất kỹ lưỡng trong trang trại của mình. Ông cho biết: “Tôi trồng những giống cây quý này và tốn khá nhiều công sức tìm kiếm nó không phải vì mục đích kinh tế, vì muốn khai thác nó phải mất cả vài trăm năm. Tôi trồng để bảo tồn”.

Hiện nay, ông Quyến đang thực hiện dự án chuyển đổi cơ cấu cây trồng cho người dân địa phương, đó là thay dông làm nọc tiêu bằng cây dó bầu. Theo ông, cây tiêu bám rất tốt vào cây dó và cho trái nhiều hơn và cây dó không bị chết như cây dông. Sau 6-8 năm trồng tiêu nọc cây dó sẽ cho thu hoạch. Cây dó không nhất thiết phải tạo ra trầm mới có tiền mà chỉ cần thu hoạch cây tươi mang đi nấu tinh dầu là đã có lợi nhuận. Cứ 3 tấn cây tươi chưng được 1 lít tinh dầu trầm. Giá hiện nay, 1 lít dầu trầm lên đến 7.000 USD. Tinh dầu trầm không sợ ế vì nhu cầu thế giới rất cao. Đã có rất nhiều nông dân tham gia dự án của ông. Theo thời giá hiện nay, một cây dó khoảng 6-7 năm tuổi có giá trung bình 2 triệu đồng/cây. Cây dó có độ tuổi càng cao, giá trị kinh tế càng lớn.

Hy vọng một ngày không xa, cây dó bầu sẽ làm thay đổi vùng đất nghèo khó ở thượng nguồn dòng sông Đồng Nai.

Nguyên Hà