ĐBSCL: Đảm bảo an toàn cho sản xuất lúa

Nguồn tin: Báo Cần Thơ, 24/06/2013
Ngày cập nhật: 26/6/2013

Sản xuất lúa ở ĐBSCL đang đối diện với nhiều thách thức hơn khi diễn biến thời tiết, biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp và khó dự báo. Mới đây, tại Hội nghị "Triển khai công tác phòng, chống hạn hán và xâm nhập mặn, đảm bảo sản xuất vụ hè thu, thu đông 2013 ở các tỉnh ĐBSCL", các địa phương trong vùng cho biết: Nhờ thực hiện tốt khâu dự báo tình hình, chủ động ứng phó với hạn hán và xâm nhập mặn nên đã làm giảm thiểu thiệt hại cho sản xuất lúa. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn sản xuất vụ lúa hè thu, thu đông 2013, đòi hỏi các địa phương phải tiếp tục theo sát diễn biến thời tiết, tuân thủ các khuyến cáo của bộ, ngành chức năng.

Chủ động chống hạn

Theo Tổng cục Thủy lợi, trong năm 2012 và những tháng đầu năm 2013, tình hình thời tiết diễn biến thất thường, lượng mưa ở ĐBSCL thấp hơn thường kỳ hằng năm đã làm ảnh hưởng đến sản xuất vụ lúa đông xuân và hè thu tại ĐBSCL. Mùa khô năm 2013, nhiều vùng thuộc ĐBSCL xâm nhập mặn đã xuất hiện sớm hơn khoảng 1 tháng so với trung bình nhiều năm và xâm nhập mặn sâu vào nội đồng từ 40 - 50km. Tại một số nơi thuộc các tỉnh Bến Tre, Tiền Giang, Trà Vinh… mặn xâm nhập tới 50 - 60km, với độ mặn dao động từ 3 - 4‰. Ông Nguyễn Văn Tỉnh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi, cho biết: "Từ đầu tháng 5 đến nay, bắt đầu vào mùa mưa nên dòng chảy về hạ du sông Cửu Long tăng lên, xâm nhập mặn tại các cửa sông đã được cải thiện, độ mặn giảm xuống, ranh mặn 1g/l vào nội địa phổ biến từ 30 - 40km. Nhờ tình hình khô hạn dần được cải thiện đã tạo điều kiện cho các địa phương gieo sạ lúa hè thu".

Thu hoạch lúa hè thu tại huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang.

Tính đến trung tuần tháng 6, diện tích xuống giống vụ hè thu 2013 ở ĐBSCL là 1.612.000/1.685.400 ha, đạt hơn 95% kế hoạch. Do ảnh hưởng hạn hán, xâm nhập mặn đầu vụ đã làm hơn 5.900ha diện tích lúa hè thu mới xuống giống bị thiệt hại, tập trung ở 2 tỉnh Trà Vinh và Sóc Trăng. Để chủ động phòng chống hạn, mặn, ngay từ đầu vụ, Tổng cục Thủy lợi tham mưu Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) chỉ đạo các địa phương triển khai công tác chống hạn và tổ chức các đoàn công tác đi kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc theo dõi tình hình phòng chống hạn, mặn tại các tỉnh, thành. Trên cơ sở rà soát mức độ thiệt hại trên lúa do ảnh hưởng hạn, mặn, Bộ NN&PTNT đã có văn bản đề nghị Chính phủ hỗ trợ khoảng 295 tỉ đồng cho nông dân mua giống và chống hạn hán, xâm nhập mặn vụ hè thu 2013 ở các tỉnh duyên hải Nam Trung bộ và ĐBSCL. Ông Quách Văn Nam, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Sóc Trăng, cho biết: "Trong những tháng mùa khô 2013, công tác dự báo tình hình hạn mặn tại ĐBSCL được ngành chức năng cập nhật thường xuyên đã góp phần cung cấp thông tin giúp địa phương triển khai quyết liệt các biện pháp ứng phó và giảm thiểu thiệt hại. Bên cạnh việc vận động nhân dân chuyển đổi cơ cấu mùa vụ phù hợp, không gieo sạ xuân hè ở những khu vực điều kiện canh tác không thuận lợi, ngành nông nghiệp tỉnh còn chỉ đạo các địa phương chủ động nạo vét kênh mương thủy lợi, đắp đập thời vụ ngăn mặn, trữ nước ngọt, đảm bảo cấp nước cho sinh hoạt và phục vụ sản xuất".

Hiện nay đã vào mùa mưa nên tình hình hạn, mặn đã dần cải thiện. Tuy nhiên, theo đánh giá của Tổng cục Thủy lợi, Viện Khoa học thủy lợi miền Nam, các địa phương cần chủ động tu bổ, gia cố hệ thống đê bao để chuẩn bị cho sản xuất lúa thu đông vùng lũ. Đồng thời, tăng cường dự báo nguồn nước kết hợp quản lý vận hành theo hướng chủ động kiểm soát nguồn nước và xây dựng các mô hình sản xuất thích hợp cho từng vùng, từng địa phương.

Cơ cấu mùa vụ hợp lý

Theo Cục Trồng trọt, hiện nay, nhiều địa phương vùng ĐBSCL đang thu hoạch lúa hè thu cũng như chuẩn bị xuống giống vụ thu đông. Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, mặc dù tình hình thiệt hại do hạn mặn trong mùa khô 2013 ở ĐBSCL đã được khắc phục kịp thời, song các địa phương cần tiếp tục theo dõi sát sao diễn biến thời tiết, chủ động cho mọi tình huống bất lợi khác có thể xảy ra. Theo kế hoạch của Cục Trồng trọt, ĐBSCL sẽ xuống giống vụ thu đông 2013 với diện tích 700.000ha và vụ mùa 197.630ha. Vì vậy, các địa phương cần chú trọng xây dựng kế hoạch sản xuất vụ lúa thu đông và vụ mùa 2013 tùy theo tình hình thực tế và tuân thủ các khuyến cáo về cơ cấu giống, lịch thời vụ của Cục Trồng trọt.

Ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở NN&PTNT TP Cần Thơ, cho biết: "Đối với sản xuất lúa của TP Cần Thơ, vụ đông xuân thường bị thiệt hại do lũ, khô hạn trong vụ hè thu và hạn "bà chằn" đầu vụ thu đông và lũ lụt trong vụ thu đông ở các vùng bị ảnh hưởng lũ. Vì vậy, ngành nông nghiệp thực hiện lịch thời vụ sớm để tận dụng nước đầu vụ và sản xuất chồng vụ, thu hoạch sớm nhằm chủ động chống lũ. Đến nay, diện tích lúa hè thu của thành phố đã thu hoạch hơn 50%. Vụ thu đông 2013 cũng đã xuống giống xấp xỉ 50% diện tích". Theo ông Lê Văn Sử, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Cà Mau, sản xuất nông nghiệp ở Cà Mau chủ yếu dựa vào nước trời. Hệ thống thủy lợi chưa đồng bộ, nhất là vùng sản xuất 1 lúa, 1 tôm nên việc rửa mặn, ngăn mặn, chống tràn rất khó khăn. Trong khi vùng ngọt sản xuất lúa có khả năng bị ngập úng trong mùa mưa do hệ thống thủy lợi chưa đáp ứng yêu cầu tháo úng. Với điều kiện vốn còn hạn hẹp, Cà Mau tập trung khép kín các ô thủy lợi theo từng tiểu vùng đã được quy hoạch, thay thế các đập thời vụ bằng đập kiên cố ở những nơi có điều kiện thuận lợi kết hợp với đầu tư trạm bơm cho các khu vực.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hoàng Văn Thắng chỉ đạo các tỉnh, thành trong vùng đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao ý thức nhân dân chủ động đối phó với diễn biến thất thường về thời tiết, sử dụng nguồn nước ngọt hợp lý, hiệu quả, đảm bảo an toàn sản xuất vụ lúa hè thu, thu đông năm 2013. Đối với các dự án thủy lợi do Trung ương và địa phương đầu tư và đang triển khai phải đẩy nhanh tiến độ thi công để sớm hoàn thành đưa vào sử dụng phục vụ sản xuất. Về lâu dài, để đảm bảo an toàn sản xuất lúa cho vùng ĐBSCL, các tỉnh cần tập trung rà soát lại hệ thống thủy lợi trên địa bàn, xác định nhu cầu vốn và xây dựng kế hoạch ưu tiên đầu tư hợp lý. Về phía Bộ NN&PTNT sẽ tổng hợp nhu cầu của các tỉnh, thành để báo cáo về Chính phủ xin chủ trương phân bổ vốn đầu tư hoặc thu hút đầu tư đối với những công trình thủy lợi có tính chất trọng điểm, có tác động đến phát triển nông nghiệp bền vững của vùng ĐBSCL.

MINH HUYỀN