Thanh long Bình Thuận

Nguồn tin: binhthuan, 15/4/2004
Ngày cập nhật: 15/4/2004

Được coi là quê hương của thanh long Châu Á, tỉnh Bình Thuận có hơn 5.000 ha thanh long, trong đó gần 4.200 ha đã cho thu hoạch, năng suất 2,1 tấn/ha. Là loại trái cây “lành” về mặt dinh dưỡng, độc đáo về mẫu mã với màu sắc rực rỡ, đặc biệt thanh long mang tên của con vật linh thiêng với người dân Á Đông nên thị trường xuất khẩu trái thanh long Bình Thuận vô cùng rộng mở. Nhưng xem ra thái thanh long còn khá...long đong

Ưu thế trời cho...

Vào những năm 1980, thanh long vẫn được coi là loại quả quý hiếm chỉ Việt Nam mới có. Hầu hết khách hàng nước ngoài khi đặt mua hoa quả của ta, thứ trái cây đầu tiên họ hỏi chính là thanh long. Trái thanh long Bình Thuận không chỉ có mặt ở Đài Loan, Hồng Kông, Singapore mà vào được cả những thị trường khó tính như Nhật Bản, thậm chí đi... Tây (Pháp, Đức, Tây Ban Nha). Nhận xét về trái thanh long Bình Thuận, ông Miisuo Miyag, Chủ tịch Hiệp hội trái cây nhiệt đới Okinawa (Nhật) nói "Thanh long ở đây mang một hương vị hết sức đặc trung, sạch và ngọt". Điều làm ông Miisuo Miyag bất ngờ là thanh long Bình Thuận rất rẻ, chỉ từ 0,3 0,5 USD/kg. Trong khi cả nước Nhật mỗi năm chỉ trồng được hơn 100 tấn thanh long, giá cao ngất ngưỡng: 250 - 400.000 đ/kg. Nhiều nhà nông học trong khu vực cho biết, ở nước họ trồng thanh long rất khó, trái nhỏ, quả không căng, tròn đều. Trong khi ấy ở Bình Thuận, chỉ cần vùi xuống đất là cây thanh long đã sống, sinh trưởng, phát triển và đậu trái. Theo kết quả điều tra, có lẽ khoảng hơn 9.500 hộ nông dân ở 6 huyện, thành phố trong tỉnh Bình Thuận sống bằng cây cây thanh long, giá trị kinh tế cây trồng này mang lại tư 150 - 180 tỷ đồng/năm. Trong 10 năm trở lại đây, sản lượng thanh long của tỉnh tăng trung bình 33 - 38%/năm. Riêng năm ngoái, nông dân Bình Thuận thu hoạch 87.000 tấn trái - một con số kỷ lục từ trước đến nay, trong đó 40 - 50% dành cho xuất khẩu. Rất nhiều hộ trồng thanh long đã có cuộc sống khá giả, họ không ngần ngại bỏ ra cả vài chục triệu đồng lắp đặt hệ thống điện chiếu sáng để kích thích thanh long ra hoa, trái chóng lớn mà mau chín.. Những du khách đi tàu đêm Bắc Nam khi qua vùng đất cực nam Trung bộ này nhìn ra ngoài thường thấy một cảnh tượng vô cùng ngoạn mục - những vườn là thanh long thắp đèn lung linh sáng. Người Bình Thuận cũng ý thức được giá trị của trái đặc sản thanh long. Doanh nghiệp tư nhân Hoàng Hậu đã đầu tư trồng, thu mua thanh long, đóng hộp và xuất khẩu... Từ chỗ là trái cây trôi nổi đến nay thanh long Bình Thuận đã bắt đầu có từ một cái danh...

Thanh long... long đong!

Tuy nhiên tất cả những gì hiện có càng khẳng định, người dân Bình Thuận mới trồng và bán thanh long theo kinh nghiệm. Chúng ta còn thiếu hẳn một chiến lược dài hơi để thanh long Bình Thuận được bạn hàng nước ngoài biết đến như một thương hiệu trái cây nổi tiếng. Cũng giống nhu các loại hoa quả khác, hiện tới 50% sản long thanh long Bình Thuận chủ yếu xuất khẩu tiểu ngạch sang Trung Quốc. Đây là thị trường dễ tính nhưng giá rẻ, vả lại xuất kiểu này người bán chẳng biết người mua mà mọi giao dịch đều do trung gian đảm nhận. Hậu quả là có sao bán vậy, người trồng thanh long cũng chẳng có cơ hội kiểm nghiệm sự đánh giá mẫu mã, chất lượng sản phẩm từ phía người tiêu dùng để đổi mới thích nghi... Riêng thị trường phương Tây chỉ có vài doanh nghiệp xuất khẩu được thanh long bằng máy bay hoặc tàu thủy. Chính vì vậy 3 năm gần đây kim nghạch xuất khẩu thanh long của Bình Thuận đều tăng: Năm 2001 (3,5 triệu USD, 7.368 tấn), năm 2002 (4,5 triệu USD, 12.014 tấn), và năm 2003 (5,994 triệu USD, 17.029 tấn) nhưng xét về giá bán đi lại hạ đi (năm 2001 – 467 USD/tấn, năm 2002 – 374 USD/tấn và năm 2003 – 352 USD/tấn). Theo bà Võ Mai - Chủ tịch Hiệp hội Trái cây Việt nam cái “tật” của thanh long Bình Thuận vẫn là cái “tật” chung của trái cây nước ta, đó là sản xuất nhỏ lẻ, mẫu mã kém, tiếp thị lại... tréo ngoe. Ví như, khách hàng châu Á thường thích thanh long trái to vì dân Á đông hay dùng thanh long để thờ cúng, ngược lại khách hàng Âu - Mỹ thích trái nhỏ để vừa đủ ăn, không bị thừa. Thế nhưng rất ít doanh nghiệp xuất khẩu thanh long nắm được tập quán này để bắt đúng tâm lý của họ, cung cấp hàng cho chuẩn. Hiệp hội Trái cây Việt Nam không ít lần nhận được đơn đặt hàng từ các thị trường lớn như Mỹ, Nhật, EU nhưng chỉ dám ký... nhỏ giọt vì sợ không có hàng đúng chủng loại

Làm gì để trái thanh long Bình Thuận đến được các thị trường lớn nhiều hơn khi mà cả diện tích, sản lượng thanh long của tỉnh tăng đều đặn hàng năm? Câu hỏi này thực ra không khó trả lời. Đó là đầu tư khoa học công nghệ để chuyển mạnh từ trồng thanh long quảng canh sang thâm canh. Cả nhà doanh nghiệp, Nhà nước và nông dân cùng bắt tay vào cuộc, thay đổi một cách căn bản từ nhận thức, cách thức tổ chức sản xuất, kinh doanh. Theo doanh nghiệp Hoàng Hậu một đơn vị luôn đi đầu trong việc thay đổi công nghệ, giống, cách tiếp thị trái thanh long thì nếu được đầu tư đúng mức thanh long sẽ là cây... hái ra tiền. Bởi riêng về đất đai, thổ nhưỡng Bình Thuận có lẽ là vùng đất lý tưởng nhất không chỉ trong nước mà cả khu vực để cây thanh long cắm chân. Với nhận thức như vậy, doanh nghiệp Hoàng Hậu đã kết hợp với Phân viện Nghiên cứu sau thu hoạch triển khai nhiều công nghệ rất mới trong bảo quản, đóng gói thanh long để loại trái cây này ngày càng đẹp, hấp dẫn hơn đối với người tiêu dùng.

Bảo vệ người sản xuất!

Một thông tin không mấy vui là mặc dù là nước đi trước trong phát triển cây thanh long, nhưng đến nay thanh long không còn là loại cây đặc sản độc quyền của Việt Nam. Các quốc gia và vùng lãnh thổ như Thái Lan, Trung Quốc, Đài Loan... đã lấy được giống thanh long Bình Thuận đưa về nước họ để nhân ra diện rộng. Được đầu tư khoa học kỹ thuật, họ còn lai tạo thanh long cho ra nhiều chủng loại khác nhau: ruột đỏ, ruột vàng... trong khi ta chỉ có mỗi thanh long ruột trắng... Đây có thể nói là bài học về vấn đề bảo vệ thương hiệu, mà trước hết là bảo vệ người sản xuất, giữ gìn những của cải quý giá do cha ông để lại. Vì vậy, tỉnh Bình Thuận cần có ngay biện pháp để xây dựng thương hiệu trái thanh long địa phương, trước khi có ý định mang chuông đi đánh xứ người.

Triều Dương (Báo Phụ nữ, 15-4-2004)