Ðịnh hướng phát triển nghề sản xuất nấm đến năm 2015 cả nước sản xuất, tiêu thụ khoảng 400 nghìn tấn nấm các loại và đạt một triệu tấn vào năm 2020, giải quyết việc làm cho một triệu lao động, không chỉ nhằm phát triển ngành sản xuất nấm, từng bước đưa sản phẩm nấm ăn, nấm dược liệu trở thành sản phẩm quốc gia, mà còn góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi giống cây trồng tăng thu nhập cho nông dân.

Khơi dậy những tiềm năng

Theo Cục Trồng trọt, hiện Việt Nam đang sở hữu 20 loại nấm các loại, cho sản lượng hằng năm đạt 250 nghìn tấn nấm tươi, nâng kim ngạch xuất khẩu đạt từ 25 đến 30 triệu USD/năm. Tuy nhiên, sản lượng này vẫn có thể tăng lên nếu biết tận dụng tối đa nguồn nguyên liệu sẵn có, do mỗi năm Việt Nam sản xuất 40 triệu tấn lúa gạo và cũng có hơn 40 triệu tấn rơm rạ sau thu hoạch, chưa kể các phụ liệu của sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp như mùn cưa, bã mía, lõi ngô, bông phế liệu, vỏ hạt cà-phê, ước tính hơn 60 triệu tấn/năm. Theo tính toán của các nhà khoa học, nếu chỉ sử dụng từ 10 đến 15% số nguyên liệu này để trồng nấm đã tạo ra trên một triệu tấn nấm/năm và hàng chục nghìn tấn phân hữu cơ mà không phải nhập khẩu bất cứ một loại nguyên liệu nào.

Ðồng bằng sông Cửu Long và miền Ðông Nam Bộ đã phát triển nghề trồng nấm từ cuối thập niên 60 của thế kỷ trước, hình thành những vùng sản xuất nấm tập trung cho thu nhập lên tới hàng trăm triệu đồng/ha. Tại tỉnh Cần Thơ, Tiền Giang người dân đã tận dụng rơm rạ từ vụ hè thu và thu đông để sản xuất nấm (bình quân lên đến 5,8 tấn/ha cho thu nhập xấp xỉ 70 triệu đồng/ha nấm rơm, đạt 100 triệu đồng/ha nấm bào ngư). Tại các tỉnh miền bắc, khoảng 10 năm gần đây, nghề trồng nấm đã phát triển rất nhanh tại các tỉnh Hà Nam, Hưng Yên, Bắc Giang, Hải Phòng, Nghệ An, Hà Tĩnh... tạo ra những chuyển biến tích cực không chỉ trong phát triển kinh tế hộ mà còn giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động nhàn rỗi vụ đông. Tuy nhiên, sản xuất nấm của nước ta hiện chỉ đáp ứng 10% nhu cầu sử dụng trong nước, còn lại 90% vẫn phải nhập khẩu từ Trung Quốc, Hàn Quốc và một số nước khác.

Ðịnh hướng theo thị trường

Thứ trưởng NN và PTNT Bùi Bá Bổng khẳng định, nước ta có tiềm năng lớn về sản xuất nấm ăn và nấm dược liệu do có nguồn nguyên liệu trồng nấm phong phú, nguồn lao động nông thôn dồi dào, điều kiện thời tiết thuận lợi cho phát triển nhiều chủng loại nấm và có thể trồng nấm quanh năm. Bên cạnh đó, chúng ta cũng đã làm chủ được công nghệ nhân giống và sản xuất nấm đối với các loại nấm chủ lực, cộng với thị trường đang mở rộng do nhu cầu sử dụng nấm ngày một tăng. Tuy nhiên trên thực tế, sản xuất nấm vẫn gặp không ít khó khăn không chỉ từ khâu kỹ thuật, giống mà còn chịu ảnh hưởng mạnh của thời tiết. Do đó, Trung tâm công nghệ sinh học thuộc Viện Di truyền nông nghiệp - Viện KHNN Việt Nam đã tích cực nghiên cứu, đào tạo chuyển giao công nghệ trồng nấm cho nông dân và các đơn vị sản xuất, kinh doanh tại 40 tỉnh, thành phố trong cả nước. Bên cạnh đó là thành lập các trung tâm nghiên cứu chuyển giao công nghệ đạt hiệu quả như: Trung tâm nấm Văn Giang, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên. Trung tâm được thành lập từ năm 2004 (đầu tư giai đoạn 1) và từ năm 2006 đến 2010 (giai đoạn 2) với mục tiêu trồng nấm cao cấp với nguồn kinh phí xây dựng cơ sở lên đến 20 tỷ đồng. Không chỉ hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu, chuyển giao, thử nghiệm sản xuất giống nấm dưới dạng dịch thể, các trung tâm này còn phối kết hợp các tổ chức quốc tế nghiên cứu và phát triển những giống nấm mới cho năng suất chất lượng cao, cũng như ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm nấm tươi, sấy khô, muối để chế biến tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.

Chúng tôi đến thăm gia đình ông Nguyễn Văn Khởi, chủ nhiệm câu lạc bộ trồng nấm (gồm 35 hộ gia đình) của Hợp tác xã Quang Phục, Tiên Lãng, Hải Phòng. Với thâm niên trồng nấm sáu năm, bốn nhân khẩu trong gia đình ông đã sở hữu 3.600 m2 đất trồng nấm với 1.000 m2 lán sản xuất nấm. Theo ông Khởi, trừ các khoản chi phí, mỗi năm gia đình ông thu nhập từ 100 đến 150 triệu đồng. Ðiển hình vụ nấm 2011, gia đình ông thu được 200 triệu đồng. Ông Khởi cho biết: Từ mức chỉ kiếm ăn từng ngày, đến nay, gia đình ông đã có của ăn của để. Ngoài việc cân đối thu chi mở rộng cơ sở sản xuất, ông Khởi còn tham gia giúp đỡ các hội viên trong hợp tác xã về kỹ thuật, vốn sản xuất để tiến tới trồng nấm trái vụ làm tăng giá trị. Ngoài ra, ông còn thuê thêm từ 15 đến 20 lao động, với mức lương từ 100 đến 120 nghìn đồng/ngày.

Nghề trồng nấm không chỉ góp phần làm thay da đổi thịt vùng đất Quang Phục, Tiên Lãng, Hải Phòng mà còn biến cả một vùng đất nghèo của xã Khánh An, tỉnh Ninh Bình có những bước chuyển mình rất đáng khâm phục. Hiện xã có khoảng hơn 20 hộ gia đình có cơ sở làm ăn lớn (mỗi hộ khoảng 3.000 m2). Ðiển hình là cơ sở sản xuất của gia đình anh Nguyễn Văn Quang. Ðến với cây nấm từ năm 2002, hiện gia đình anh đang sản xuất các loại nấm cho thu nhập cao như: nấm đùi gà, chân dài, kim châm... cho doanh thu 750 triệu đồng/năm, tạo việc làm cho gần 20 lao động là người địa phương với mức lương tương đối ổn định.

Không chỉ bén duyên trên đất Hải Phòng, Ninh Bình, cây nấm còn phát huy tác dụng tối đa tại các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Có mặt tại cơ sở sản xuất của anh Lê Thanh Lăng tại thôn Từ Tây, xã Yên Phú, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên mới thấy hết những đổi thay từ nấm. Với diện tích khoảng 13 nghìn ha, cơ sở sản xuất của anh Lăng mỗi ngày sản xuất và tiêu thụ khoảng 1,2 tấn nấm. Do áp dụng công nghệ máy móc vào khâu trộn nguyên liệu và đóng bịch trồng nấm, cơ sở của anh đã giải phóng tối đa sức lao động, tiết kiệm tiền nhân công và thời gian, mỗi năm gia đình anh thu nhập gần nửa tỷ đồng.

Nắm bắt được những khó khăn của người nông dân, các Sở NN và PTNT các tỉnh miền bắc đã tăng cường tập huấn kỹ thuật trồng, chế biến nấm tươi, nấm khô. Nhiều địa phương đã dành sự ưu tiên vốn cho phát triển nghề sản xuất nấm, đưa nấm trở thành cây trồng chính của vụ đông. Ði đầu trong chiến lược phát triển nghề trồng nấm là tỉnh Bắc Giang. Tỉnh đã tập trung hỗ trợ 100% kinh phí đào tạo, tập huấn và chuyển giao kỹ thuật, 60% kinh phí mua giống nấm, 40% kinh phí mua vật tư kỹ thuật. Ðồng thời hỗ trợ đơn vị sản xuất cam kết sản xuất trong 10 năm là một tỷ đồng/cơ sở sản xuất, hộ gia đình 10 triệu đồng. Tại tỉnh Hà Nam, kinh phí dành cho Ðề án phát triển sản xuất nấm đã lên tới gần 39 tỷ đồng, tỉnh Hà Tĩnh đạt 63 tỷ đồng.

Mạnh dạn chuyển đổi sản xuất

Theo PGS, TS Phạm Văn Dư, chỉ riêng mặt hàng nấm rơm muối xuất khẩu hiện đã có giá khoảng 2.000 USD/tấn, cao gấp năm lần so với giá gạo 5% tấm, giá nấm linh chi đạt 15 nghìn USD/tấn. Kết quả này đã và đang đưa Việt Nam trở thành một trong những nước đứng đầu Ðông - Nam Á về sản xuất nấm, song vẫn được đánh giá là có bước phát triển chậm.

Những thành công của ngành sản xuất nấm cho phép chúng ta nghĩ đến việc nấm có thể thế chân cây lúa ở một số diện tích nhất định. Chính vì vậy, mục tiêu của Bộ NN và PTNT là đạt một triệu tấn nấm/năm và tạo ra một triệu việc làm, hoàn toàn nằm trong tầm tay nếu chúng ta phát huy tốt lợi thế, sản xuất theo nhu cầu của thị trường.

NGỌC SƠN

Các tin mới:

 

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119