Vụ hè thu 2008: Hạt lúa lại đắng

Nguồn tin: SGGP, 05/08/2008
Ngày cập nhật: 6/8/2008

ĐBSCL có khoảng 8 triệu tấn lúa hè thu đã thu hoạch đang gặp khó về nguồn tiêu thụ. Trong khi đó các doanh nghiệp xuất khẩu gạo khu vực ĐBSCL hiện không dám mua lúa gạo vì sợ lỗ. Niềm vui lúa được mùa, trúng giá của nông dân ĐBSCL chưa được bao lâu thì ngay vụ lúa hè thu 2008 lại gặt “quả đắng”. Phải chăng thuế xuất khẩu gạo chính là nguyên nhân? Bao giờ nông dân trồng lúa thoát khỏi vòng luẩn quẩn này? Câu hỏi mang tầm chiến lược vĩ mô này đang còn bỏ ngỏ…

Giá lúa tuột dốc!

Vụ hè thu ĐBSCL, lúa được mùa rớt giá. Ảnh: ĐÌNH CẢNH

Kết thúc vụ lúa đông xuân, giá lúa tăng cao, từ 5.500đ - 6.000đ/kg, nông dân Trà Vinh phấn chấn bước vào vụ hè thu với bao nhiêu kỳ vọng thì nay lại thất vọng bấy nhiêu. Đi đâu, gặp nông dân cũng nghe than thở: Có lúa bán nhưng không có người mua, có mua thì giá cũng dưới 4.500đ/kg. Các loại lúa thơm xuất khẩu giá chỉ còn 4.000 - 4.500đ/kg. Còn riêng lúa MTL 504 và IR 50404 thương lái chê không mua dù nông dân đã bán dưới giá thành sản xuất.

“Vua” lúa giống Năm Châu (Dương Văn Châu) xã Thanh Mỹ, huyện Châu Thành (Trà Vinh), nông dân trồng lúa giỏi ĐBSCL được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng 3, vừa thu hoạch xong 3ha lúa hè thu chỉ vào đống lúa to đùng, thở dài: “Giá lúa đột ngột giảm mạnh làm bà con thất vọng và không còn hào hứng như các vụ lúa trước. Bao niềm hy vọng vào hạt lúa đã tan biến. Giá lúa bấp bênh kiểu này nông dân làm sao an tâm sản xuất, mở rộng diện tích thâm canh?”.

Có chung tâm trạng như ông Năm Châu, ông Nguyễn Văn Lừa, một “đại gia” trồng lúa có tiếng ở ấp Năng Nơn, xã Kim Hòa, Cầu Ngang (Trà Vinh) chua xót, lắc đầu: “Tôi vừa thu hoạch xong 12ha lúa hè thu, sản lượng lúa gần 50 tấn, trước thương lái đến nhà trả với giá 4.800đ/kg không bán, cố trữ lại chờ giá tăng. 10 ngày qua khi nhà nước áp dụng thuế xuất khẩu gạo giá lúa giảm mạnh chỉ còn 4.200-4.300đ/kg, tính ra lỗ mất trên 25 triệu đồng. Nông dân ít học, thiếu thông tin chỉ giỏi trồng lúa thôi. Nghe đâu lúa giảm giá do nhà nước đánh thuế xuất khẩu gạo nên thương lái, doanh nghiệp muốn có lãi phải hạ giá mua lúa của nông dân để bù vào thuế xuất khẩu. Như thế là thiếu công bằng…”.

Ông Bảy Lừa cho biết thêm, cả làng chỉ một ít nông dân khá giả mới trữ lại lúa, còn hầu hết phải bán ngay sau khi thu hoạch, dù giá thấp. Thậm chí lúa được bán từ khi còn ngoài đồng, bán lúa ướt, lúa tươi chưa thu hoạch để có vốn cho sản xuất vụ kế tiếp, để trả nợ ngân hàng, rồi chi phí cuộc sống đang tăng cao thời buổi lạm phát.

Tương tự, lúa hàng hóa ở Vĩnh Long, Tiền Giang, Long An cũng còn tồn đọng lớn trong nông dân do không tiêu thụ được. Tại tỉnh An Giang còn khoảng 1 triệu tấn lúa.

Quỹ bình ổn nông sản, bao giờ?

“Vua” lúa giống Dương Văn Châu bức xúc: “Giá lúa đã rớt xuống từ 5.500đ còn 4.900đ, có nơi còn 4.500đ/kg. Trong khi đó chi phí cho sản xuất như: làm đất, xuống giống, bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật và thu hoạch thì tổng chi phí trên 26,6 triệu đồng/ha. Cộng tất cả các chi phí cho 1ha đạt sản lượng là 5 tấn, thì giá thành sẽ lên tới trên 5.000đ/kg. Như vậy, người nông dân hòa vốn, thậm chí đang phải chấp nhận bán lỗ 400 đến 500đ/kg. Tôi thấy về cần cù, nông dân Việt Nam không thua gì nông dân Thái Lan, Malaysia… nhưng một nghịch lý đáng buồn là nông dân làm lúa nước bạn an tâm về đầu ra vì luôn có nhà nước, doanh nghiệp bảo trợ giá. Còn nông dân mình vẫn mãi tự bơi, mặc dù hiện nay Việt Nam là nước thứ 2 thế giới về xuất khẩu gạo. Nhà nước cần sớm có chính sách hỗ trợ giá cho nông dân thông qua hình thức xây dựng quỹ bình ổn giá, có như thế nông dân làm lúa mới giàu lên được”.

Lý giải về nguyên nhân các doanh nghiệp chậm thu mua lúa cho nông dân, các nhà kinh tế phân tích, lãi suất ngân hàng hiện nay quá cao, chỉ riêng khoản lãi này cũng mất khoảng 15 USD/tấn nếu dự trữ trong vòng một tháng. Do vậy, nhiều doanh nghiệp đã chọn phương án chờ tàu vào rồi mới tổ chức mua gạo để tránh lãi ngân hàng, giảm giá thành. Có lợi thì doanh nghiệp vào cuộc, khi gặp khó khăn lại đẩy hết về phía người nông dân.

Trước tình hình giá lúa trong nước giảm mạnh và khó tiêu thụ, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (LTVN) vừa có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ và các bộ liên quan về việc bỏ thuế xuất khẩu gạo. Nhưng mọi quyết định đều đang chờ… Giáo sư, Tiến sĩ Võ Tòng Xuân, nguyên hiệu trưởng Trường Đại học An Giang, bức xúc: “Hệ thống phân phối lúa gạo của chúng ta hiện quá bất hợp lý, trong đó chi phí quản lý rất lớn, tất cả đè nặng lên lưng người nông dân”.

Sau con tôm sú, cá tra “chết đuối”, nông dân trồng lúa ĐBSCL lại lâm vào thế khó khăn. Đến bao giờ Việt Nam mới xây dựng được quỹ bình ổn nông sản làm “bà đỡ” cho nông dân? Câu hỏi ấy trông chờ vào “cái tâm”, cái tầm của các nhà hoạch định chính sách và các nhà doanh nghiệp mà trong đó vai trò của nhà nước chính là “bà đỡ” cho nông dân.

7 tháng đầu năm 2008, nước ta đã xuất khẩu gần 2,8 triệu tấn gạo, trị giá hơn 1,8 tỷ USD, bằng 93,2% về sản lượng, 187,6% về giá trị so với cùng kỳ năm ngoái. Được biết, trong tháng 8 Việt Nam sẽ tiếp tục xuất khẩu khoảng 400.000 tấn gạo. Như vậy đến hết quý III, kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 3,5 triệu tấn gạo. Hiện nay, giá gạo 5% tấm của Thái Lan trên thị trường thế giới từ 700 - 720 USD/tấn, còn gạo VN dao động từ 620 - 630 USD/tấn. Nếu giá xuất khẩu từ 600 - 620 USD/tấn thì doanh nghiệp phải chịu thuế là 30 USD/tấn nên các doanh nghiệp phải cân nhắc việc thu mua lúa gạo phục vụ xuất khẩu. Giá lúa giảm hơn 500đ thì đã ngang bằng với con số chịu thuế 30 USD/tấn. Và ai sẽ chịu khoản thuế xuất khẩu này, ngoài nông dân?

Đình Cảnh