Đồng bằng sông Cửu Long: Lúa trúng mùa, nhưng ế ẩm...

Nguồn tin: LĐ, 08/09/2008
Ngày cập nhật: 8/9/2008

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đang vào vụ thu hoạch rộ trà lúa hè thu, vụ mùa năm nay theo đánh giá của các địa phương trúng mùa, năng suất trung bình 4,5 tấn/ha.

Tuy nhiên, tại một số nơi, dù lúa đầy ngoài đồng nhưng trong lòng nông dân chẳng được vui vì giá xuống thấp, thậm chí có nơi chẳng thấy người đến mua. Tình cảnh này đẩy nhiều nông dân không có tiền trả nợ phân bón, thuốc trừ sâu, đầu tư cho vụ liền kề...

Lúa đầy nhà, thiếu người mua

Khi vụ đông xuân 2007 - 2008 kết thúc, giá lúa ở Long An được mua khá cao, từ 5.500đ - 6.000đ/kg, nông dân có lời khoảng 10 - 15 triệu đồng/ha. Vụ hè thu 2008, bà con ồ ạt phá tràm, bỏ đay chuyển sang trồng lúa, diện tích lúa hè thu tăng hơn gấp rưởi so với năm trước. Thế nhưng, khi vụ hè thu bắt đầu thu họach, giá lúa giảm còn 4.800 - 5.200đ/kg, nơi nào thu hoạch vụ hè thu sớm, nông dân nơi ấy đã may mắn vì với giá lúa này họ vẫn còn lời 5 - 10 triệu đồng/ha. Vụ hè thu khi thu hoạch rộ, giá lúa giảm còn 3.800 - 4.200đ/kg, nông dân hầu như không còn lãi, thậm chí lỗ.

Theo báo cáo của Sở NNPTNT hai tỉnh Kiên Giang, Đồng Tháp, hiện đang tồn đọng trên 1 triệu tấn lúa hè thu trong dân. Còn ở "vựa lúa" An Giang, theo Sở Công Thương, tháng 8 các đơn vị kinh doanh lương thực trong tỉnh mới thu mua được khoảng 30% lượng lúa trong dân.

Điều đáng ngại là ĐBSCL đang lại tiếp tục bước vào vụ thu hoạch lúa vụ 3 (thu đông). Trong bối cảnh mà thị trường tiêu thụ lúa đã quá khó khăn với lượng lúa hè thu thì sự xuất hiện của lúa vụ 3 càng khiến cho tình hình thêm phức tạp.

Trưởng phòng Công Thương huyện Vĩnh Hưng - ông Nguyễn Quốc Khánh - cho biết, gần 30 ngàn ha lúa hè thu trong huyện đạt năng suất trung bình gần 5 tấn/ha. Thương lái mua lúa rất thưa thớt, Cty Lương thực tỉnh triển khai rất thưa chương trình thu mua lúa gạo theo chỉ đạo của UBND tỉnh. Bà con nào "cầm cự" được thì giữ lúa chờ giá, những hộ quá khó khăn buộc phải bán thì bị ép giá thấp, từ hòa vốn đến lỗ.

Ông Sơn Minh Hoàng, ấp Cần Đước, xã Thạnh Phú, huyện Mỹ Xuyên, Sóc Trăng thu hoạch 8 công lúa đã mấy ngày nay nhưng chưa có người mua. Ngày 6.9 ông đành bán cho thương lái với giá 3.800 đồng/kg vì chủ nợ vật tư hối thúc phải trả khoản nợ 10 triệu đồng. Ông ngậm ngùi: "Với giá này, tôi chỉ lời chừng 2 triệu đồng cho 3 tháng trời vất vả".

Mua hết lúa tồn đọng, không dễ

Theo Sở NN&PTNT Bạc Liêu, do gần đây, nông dân xuống giống đồng loạt để né rầy. Chính vì vậy người dân cũng thu hoạch đồng loạt, trong bối cảnh giá gạo XK của VN không tăng làm cho thương lái không mặn mà mua lúa dự trữ. UBND tỉnh Bạc Liêu chỉ đạo cho các ngành chức năng phải mua lúa tồn đọng trong dân, tuy nhiên hiện Cty Vật tư lương thực tỉnh chỉ có 5 kho dự trữ tất cả đã đầy nên cũng không có khả năng mua với số lượng nhiều.

Tại Sóc Trăng, theo Sở NN&PTNT tỉnh, với giá gạo XK như hiện nay, các DN không thể nào mua hết lúa tồn đọng trong nông dân. Nguyên nhân được Sở NN&PTNT Sóc Trăng đưa ra do hiện tại tỉnh này không đủ nhà kho để mua lúa cho nông dân. UBND tỉnh Sóc Trăng khuyến khích người dân trữ lúa tại nhà, đồng thời đề nghị các ngân hàng (NH) chậm thu hồi nợ đối với món vay sản xuất nông nghiệp.

Bí thư Huyện uỷ huyện Thạnh Hóa (Long An), ông Đỗ Văn Dũng rất bức xúc trước khó khăn nông dân trong huyện đang gánh chịu. Huyện uỷ và UBND huyện đã làm việc với NH cho bà con dãn nợ để giữ lúa chờ giá. Thế nhưng, theo ông Dũng, người dân và lãnh đạo huyện đều rất lo vì lãi suất NH cao, còn giá lúa sẽ diễn biến ra sao thì không ai có thể nói trước.

Tính đến hết tháng 8, toàn tỉnh Long An đã thu hoạch được hơn 80% trên tổng số gần 202 ngàn ha gieo sạ. Ước tính sản lượng lúa hè thu ở Long An đạt hơn 800 ngàn tấn. Trừ nhu cầu tiêu dùng tại chỗ cũng còn gần nửa triệu tấn lúa hàng hóa. Trong khi chương trình thu mua trong tháng 8 của Cty Lương thực Long An chỉ khoảng 40 ngàn tấn gạo. Lực lượng "hàng xáo" (thương lái lúa) cũng rất dè dặt trong thu mua lúa, gạo tạm trữ do không tin chắc giá gạo sẽ được cải thiện trong thời gian gần.

Nếu không có những chuyển biến tích cực về tốc độ và giá thu mua lúa, gạo, người nông dân ĐBSCL sẽ còn tiếp tục vất vả.

Vẫn có đầu ra, nếu...

Vừa trở về sau chuyến công tác ở Philippines, GS.TS Võ Tòng Xuân, cố vấn BGH Trường ĐH An Giang cho biết, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp nước này vừa mới công bố, từ nay đến cuối năm, Philippines sản xuất đủ gạo, không cần phải NK thêm. Tình hình này cũng diễn ra tương tự ở Indonesia, Malaysia... do họ đã tập trung sản xuất đủ lượng lúa đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Nghĩa là nhu cầu gạo lương thực đang có dấu hiệu hẹp lại, điều này cũng đồng nghĩa với việc tiêu thụ lúa sẽ khó khăn hơn. Vì vậy không chỉ có Việt Nam mà ngay cả Thái Lan cũng đang gặp khó với việc tiêu thụ lúa.

Tuy nhiên, theo GS Xuân, khó, nhưng vẫn có đầu ra lớn, thậm chí là rất lớn, nếu ngay bây giờ chúng ta dồn sức cho cuộc mua bán lớn... "Theo chỗ tôi biết, hiện nhiều quốc gia ở Châu Phi và Bắc Triều Tiên đang rất thiếu gạo lương thực. Chương trình lương thực thế giới (WFP) mới công bố là họ cần có khoảng 1 tỉ USD để mua gạo cứu đói cho Bắc Triều Tiên".

GS Xuân nhấn mạnh: "Nếu chúng ta linh động, sáng tạo "ráp mối" với họ sẽ rất có thể tìm được hợp đồng tiêu thụ gạo với số lượng lớn". Vấn đề cốt lõi nhất lúc này theo tôi là phải đặt lợi ích quốc gia lên trên đầu cuộc đàm phán đầy ý nghĩa này thì mọi việc sẽ trôi chảy".

Sáng ngày 5.9.2008, GS Xuân đã tiếp xúc TS Andrew Speedy, Đại diện Tổ chức Nông lương (FAO) tại Hà Nội để trình bày cái nghịch lý nhiều nơi đang thiếu gạo cần cứu đói trong khi ĐBSCL đang dư thừa gần 1 triệu tấn gạo. Qua buổi trao đổi, TS Speedy cam kết sẽ báo về Tổ chức WFP để sớm có quyết định mua gạo của Việt Nam cứu đói cho các quốc gia Châu Phi và Bắc Triều tiên. (Lục Tùng)

Nhật Hồ - Phấn Đấu