Chợ trung tâm nông sản vùng ĐBSCL: Mua tận gốc, bán tận ngọn

Nguồn tin: SGGP, 5/10/2004
Ngày cập nhật: 6/10/2004

Trong Quyết định 232/QĐ-TTg ngày 6-3-2001 về việc tiêu thụ lúa gạo ở đồng bằng sông Cửu Long, Thủ tướng đã giao nhiệm vụ: “Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chỉ đạo Tổng Công ty Lương thực miền Nam với UBND các tỉnh xây dựng thí điểm các chợ trung tâm nông sản, trước mắt ở các tỉnh có sản lượng lúa hàng hóa lớn, để giúp nông dân tiêu thụ lúa, gạo và thực hiện các dịch vụ khác cho sản xuất nông nghiệp như cung ứng giống, phân bón, vật tư nông nghiệp, dịch vụ tưới tiêu, tư vấn sản xuất...”. Hơn 3 năm qua, quyết định trên đã thực thi được tới đâu?

Phải tổ chức lại hệ thống thu mua nông sản

Là vựa lúa lớn nhất của cả nước, đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) chiếm trên 52% tổng diện tích gieo trồng cũng như sản lượng lúa hàng hóa, gần 100% lượng lúa, gạo xuất khẩu. Thế nhưng, người nông dân ĐBSCL lại chịu nhiều thiệt thòi. Bà con nông dân ĐBSCL - do ít vốn và thiếu cơ sở vật chất - thường bán một phần lúa tại ruộng ngay khi thu hoạch để trả tiền vay vốn sản xuất, công thu hoạch và chuẩn bị vật tư cho vụ tới.

Số lúa còn lại được tạm trữ chờ giá cao mới bán, nhưng họ thường gặp khó khăn mỗi khi lúa vụ trước chưa bán hết đã đến mùa thu hoạch lúa vụ sau. Còn các công ty xuất khẩu thường mua lúa nguyên liệu qua trung gian tư nhân, hàng xáo. Lúa mua gom về đem xay xát, tái chế thành gạo xuất khẩu. Với cách mua bán này, không những người nông dân bị thương lái ép giá, ép phẩm cấp lúa gạo; mà chất lượng gạo còn xuống cấp nhanh do không chế biến kịp thời, hao hụt cao.

Nhằm bảo vệ quyền lợi cho nông dân, Chính phủ đã áp dụng nhiều biện pháp để tiêu thụ hết lúa gạo trong dân. Song, để giải quyết một cách căn cơ, cần phải áp dụng nhiều giải pháp đồng bộ. Tổng Công ty Lương thực Miền Nam (VINAFOOD 2) đề xuất một trong những giải pháp cấp bách là nhanh chóng tổ chức xây dựng lại hệ thống thu mua nông sản và Quyết định số 232/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ đã dựa trên đề nghị này.

Nhiều tiện ích của chợ trung tâm nông sản

Được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ủy quyền, Tổng Công ty Lương thực miền Nam đã triển khai xây dựng thí điểm chợ trung tâm nông sản (TTNS). Đặc điểm chung của 3 chợ thí điểm Long An, Tiền Giang, Đồng Tháp là đều nằm trong vùng có lượng lúa hàng hóa lớn, địa điểm xây dựng chợ đều giáp 2 mặt giao thông thủy và bộ, thuận tiện vận chuyển hàng hóa ra vào.

Không chỉ là nơi “mua tận gốc, bán tận ngọn”, chợ TTNS còn là điểm cung cấp hàng loạt dịch vụ khác: nông dân có thể mang lúa đến sân phơi, gởi kho, ký gởi, nhờ bán; vay tiền ngân hàng, nắm thông tin để chủ động sản xuất. Các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gạo đăng ký nhu cầu (chất lượng, chủng loại, số lượng gạo) để mua trực tiếp hay nhờ Ban quản lý chợ mua giúp. Khi đã ổn định, hoạt động tại chợ TTNS sẽ như một sàn giao dịch, hàng hóa có khối lượng lớn được mua bán qua đấu thầu. Tổng dự toán 3 chợ Trung tâm nông sản là 63,9 tỷ đồng (vốn ngân sách: 30 tỷ đồng, vay Quỹ Hỗ trợ phát triển: 17,9 tỷ đồng và phần còn lại của Tổng Công ty Lương thực miền Nam).

Chợ TTNS Long An (xã Hậu Thạnh Đông, huyện Tân Thạnh), có mức đầu tư 14,9 tỷ đồng, rộng 3,8 ha, lượng lúa hàng hóa qua chợ 60.000 tấn/năm; đã hoàn tất các hạng mục từ tháng 8-2004 và đang hoạt động thử trong vụ hè-thu 2004. Chợ TTNS Tiền Giang (tại xã Phú Cường, huyện Cai Lậy) vốn đầu tư 17,5 tỷ đồng, rộng 5,9 ha, lúa hàng hóa qua chợ 75.000 tấn/năm). Đây là chợ có sân phơi rộng nhất: (23.000m2), có 2 trạm xăng dầu với 6 cột bơm. Chợ đã hoàn thành 90% và sẽ đưa vào hoạt động vụ đông – xuân 2005.

Còn chợ TTNS Đồng Tháp (ở ấp Tân Đông A, thị trấn Thanh Bình) có quy mô lớn nhất, với diện tích 7,6 ha, tổng mức đầu tư 31,6 tỷ đồng, lúa hàng hóa qua chợ: 114.000 tấn/năm; hiện mới san lấp nền và đang dựng khung nhà kho…

Tiến độ thi công xây dựng 3 chợ TTNS tại ĐBSCL hiện còn quá chậm. Theo các chủ đầu tư, nguyên nhân chính là do giá vật tư tăng cao và vốn ngân sách cấp chậm, các bên thi công cũng đang gặp khó khăn về vốn.

Dự án xây dựng chợ TTNS được nhân dân tại các địa phương xây dựng chợ rất quan tâm, nôn nóng chờ đợi, và khi đi vào hoạt động sẽ làm thay đổi tập quán trong mua bán lúa gạo của bà con nông dân ĐBSCL.

ĐÀM THANH