Hạt lúa tự giải trình

Nguồn tin: Báo An Giang, 18/01/2009
Ngày cập nhật: 19/1/2009

Tôi là giống lúa IR50404, vụ vừa qua chính tôi và anh bạn cùng cảnh ngộ OM576 đã làm điêu đứng nông dân vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Nông dân chọn tôi để trồng nhiều, trước hết vì năm qua khi vào vụ cả vùng ĐBSCL bị thiếu lúa giống trầm trọng, nhất là các giống lúa thơm, đặc sản. Người ta chọn tôi cũng vì tôi đã tạo ra năng suất rất cao (khoảng 8 tấn/vụ/ha); dễ trồng, không kén đất, kể cả đất phèn; thời gian sinh trưởng ngắn, dưới 90 ngày… Tuy nhiên, bản chất vốn có của tôi là chất lượng hạt gạo hơi cứng cơm, hạt ngắn, bạc bụng. Chính vì thế tôi bị hạn chế khi xuất khẩu. Sau này, khi trong nước nghiên cứu được các giống lúa kháng rầy, chất lượng cao thì chắc chắn tôi sẽ bị loại ra khỏi diện canh tác trên đồng ruộng.

Rõ ràng là tôi thuộc diện thấp, bé, nhẹ cân. Người nông dân vùng ĐBSCL chọn tôi làm giống lúa canh tác. Và tôi được nâng niu, chiều chuộng, bồi bổ khá chu đáo từ hạt giống, lên mầm, thành cây lúa. Tôi được cái đẻ nhánh nhiều, bông dài, hạt chắc, cho năng suất cao. Nhưng khi đặt tôi vào dòng đời cạnh tranh, tôi chẳng thấm vào đâu. Trong khi các giống lúa chất lượng được ưa chuộng, có bao nhiêu tư thương đến tận ruộng thu mua hết. Còn tôi cứ nằm lại trơ trơ. Tôi chờ đợi. Nhưng gần suốt mùa mưa, tôi chờ đợi đến phát mốc, nảy mầm mà vẫn không có khách hàng nào đến chiếu cố cho tôi được tham gia thị trường. Đau nhất là thương lái đã qua mặt tôi, lên tận biên giới mua lúa của Campuchia, Thái Lan. Mà lúa của họ đúng là chất lượng hơn hẳn cái thân tôi. Giá lại rẻ hơn nữa. Thế là tôi bị thua ngay trên sân nhà, thua đậm.

Hổm rày, nghe ông Phó Giáo sư, TS Dương Văn Chín ở Viện Lúa ĐBSCL phân tích, chỉ vẽ, tôi càng thấy mình kém. Cạnh tranh thị trường bây giờ thật khó. Đâu phải lúa nào cũng là lúa đâu. Hòa nhập thị trường WTO lại càng khó. Những giống lúa như tôi, dù siêng năng, mắn đẻ, cho năng suất cao, nhưng phẩm cấp hạt gạo kém, bị thị trường lắc đầu, ế đọng. Vì thế, thua ngay trên sân nhà là cái chắc.

Ông PGS,TS Dương Văn Chín nói rằng: Nông dân cần lưu ý các giống lúa IR50404 cho năng suất cao, nhưng chất lượng khó cạnh tranh trên thương truờng. Giống lúa có khả năng thay thế giống IR50404 không phải tất cả đều là giống lúa thơm đặc sản và cũng không phải tất cả đều dễ nhiễm sâu bệnh. Có nhiều giống trong những giống khuyến cáo là giống lúa cao sản chất lượng cao. Lúa thơm đặc sản ngắn ngày chỉ có Jasmine 85 và VĐ20.

Tôi là thân phận hạt lúa vụ vừa qua bị thị trường lắc đầu. Tôi không giúp ích cho người nông dân, trái lại làm cho họ lo bấn lên, trăn trở ngày đêm mỗi khi nhìn tôi cứ chất đống cả chục tấn trong nhà mà không có ai đến hỏi mua. Tôi được biết, hằng năm, vụ lúa đông xuân (ĐX) vùng ĐBSCL có khoảng 1,6 triệu ha và cần khoảng 160.000 tấn lúa giống. Khi chuẩn bị vào vụ ĐX, hiện tượng thiếu giống lúa có chứng chỉ cấp xác nhận (XN) xảy ra thường xuyên. Và tôi cũng biết rằng trong khi vụ hè thu (HT), hiện tượng này ít xảy ra, vì có ngay nguồn giống (ĐX) dồi dào vừa thu hoạch tháng 2, tháng 3. Hạt lúa giống thu trong mùa nắng luôn có chất lượng tốt, nông dân tự giữ giống dễ dàng cũng như có thể trao đổi hoặc mua ở các HTX, câu lạc bộ làm lúa giống nên thiếu giống nếu có cũng không gay gắt. Còn vụ ĐX vào vụ tháng 11-12, thường thiếu giống do lúa HT và TĐ thu hoạch trong mùa mưa nên chất lượng hạt không cao, nếu phơi sấy, bảo quản không thật kỹ sẽ không đạt yêu cầu làm giống. Mặt khác hạt giống thu hoạch vụ HT sớm (khoảng tháng 5) để đến khi gieo sạ lúa ĐX (tháng 11) trong khoảng 5 tháng. Với thời gian này, nếu tồn trữ thông thường theo tập quán nông dân thì không đạt yêu cầu tỷ lệ nảy mầm trên 80% của tiêu chuẩn hạt lúa giống.

Thân phận hạt lúa kém chất lượng như tôi bị thị trường rẻ rúng thật khổ thân. Nhưng "ông chủ" tôi mới rơi vào cảnh bi đát nhất. May mà cuối tháng 11, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng giao Tổng Công ty Lương thực miền Nam và Tổng Công ty Lương thực miền Bắc mua khoảng 500.000 - 600.000 tấn quy gạo hàng hóa (khoảng 1 triệu tấn lúa) hiện tồn đọng trong dân vùng đồng bằng sông Cửu Long. Nhằm đẩy nhanh hơn nữa việc tiêu thụ lúa, gạo trước vụ đông xuân năm 2008-2009 và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc vay vốn của các tổ chức tín dụng. Rất mừng là tôi nhờ chính sách của Nhà nước mà được giải thoát khỏi kho chứa. Cứ cái cảnh nằm dài dài trong kho, nghe "ông chủ" than phiền không có tiền tiêu mà thêm ngao ngán. Mừng nữa là Thủ tướng giao Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chỉ đạo Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam cho doanh nghiệp vay thực hiện nhiệm vụ trên. Ngân sách Nhà nước hỗ trợ 100% lãi suất vay cho 2 Tổng công ty Lương thực mua số lúa, gạo trên. Nghe tin ấy, tôi mừng rơn, tự nghĩ mình được cứu thoát.

Vâng, đúng thế, cho đến cuối năm tôi mới thấy tia sáng chiếu rọi xuống đường hầm. Và Tết này tôi rất vui, vì tôi cũng được xuất hiện khắp nơi trên thị trường, không còn cái cảnh chờ đợi đến mức túng quẩn trong kho nữa.

Tôi được chọn từ Viện Lúa quốc tế để gieo sạ tại vùng ĐBSCL cách đây hơn 10 năm. Dạo đó, tôi được ưa chuộng bởi khả năng kháng rầy cao, năng suất cũng nổi trội hơn nhiều giống lúa khác. Bẵng đi một thời gian, tôi hầu như ít xuất hiện trên đồng ruộng. Vụ rồi, trước dịch rầy nâu và vàng lùn, lùn xoắn lá, bà con nông dân lại chọn tôi làm giống gieo sạ đại trà trên đồng ruộng. Tôi thật thấm với bài toán chất lượng mà chính tôi không thể tự vượt qua chính mình để giúp đỡ nhà nông. Người ta cho đây là "bài học IR 50404". Cũng từ "bài học"của tôi, tại Hội chợ Techmart Cần Thơ 2008, Viện Lúa ĐBSCL tham gia 4 gian hàng trưng bày các họat động nghiên cứu và chuyển giao công nghệ nông nghiệp và phát triển nông thôn và các sản phẩm như giống lúa, quy trình kỹ thuật, các sản phẩm phòng sinh học. Trong đó, quy trình chọn giống lúa chất lượng cao, có khả năng cạnh tranh khá mạnh trên thương trường đã được Viện Lúa ĐBSCL quan tâm, kể cả trưng bày, giới thiệu, hội thảo và đưa ra những chính sách khuyến nông, những khuyến cáo đối với người trồng lúa. Đã đến lúc tôi phải giã biệt ruộng đồng miền châu thổ Cửu Long Giang trong xu thế hội nhập hiện nay.

BÙI VĂN BỒNG