Sau vụ lúa hè thu năm 2008, nhiều thương lái ở nhiều vùng đồng bằng sông Cửu Long “chê” giống lúa IR 50404 và không mua để xuất khẩu. Nông dân nhiều nơi ở đồng bằng sông Cửu Long đã bị ứ đọng lúa. Trước tình trạng đó, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn khuyến cáo không nên trồng giồng lúa IR 50404 vì có phẩm chất kém và bị sâu bệnh nhiều (đặc biệt là rầy nâu), thay bằng các giống có phẩm chất tốt hơn phục vụ cho xuất khẩu. Sang vụ đông xuân 2008 - 2009 bà con nông dân đổ xô đi mua giống mới thay thế giống IR 50404. Tuy nhiên vẫn còn nhiều nông dân tiếc nuối IR 50404 và tiếp tục trồng trong vụ đông xuân này.

Lý lịch IR 50404

Giống lúa IR 50404 cũng như giống IR 64 có nguồn gốc từ Viện nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI). Hai giống lúa này có mặt trên đồng ruộng đồng bằng sông Cửu Long từ nhiều năm nay đã giúp người nông dân “vượt khó” trong sản xuất lúa và góp phần quan trọng trong sản xuất.

Không chỉ có công góp phần khai phá đất phèn Đồng Tháp Mười, PGS.TS. Mai Thành Phụng (lúc đó đang công tác tại Trung tâm Đồng Tháp Mười, Viện KHKT nông nghiệp miền Nam) còn nổi tiếng bởi đã tìm ra giống lúa kháng rầy IR 50404. Nông dân Đồng Tháp Mười đến nay vẫn còn nhắc về sự kiện ông Phụng làm lúa giống kháng rầy hồi năm 1991. Năm đó lũ về khá lớn, trong khi các giống lúa bị rầy ăn rụi ông đã phát hiện có một loại vẫn sống, đó là IR 50404. Nó là giống ngắn ngày, có thể trồng chạy lũ được. Ông lập tức cho nhân giống và quyết định làm ngay trong vụ thu đông. Ông huy động toàn bộ nhân lực của cơ quan và bà con quanh vùng gần 200 người quai đê bảo vệ 100 ha đất chống lũ và xuống giống IR 50404.

Lúc đó các tỉnh Long An, Vĩnh Long, Đồng Tháp, An Giang mới táo tác chạy lo kiếm lúa giống kháng rầy. Năm đó lượng giống cung cấp đủ cho 100.000 ha vùng đồng bằng sông Cửu Long. Và tới vụ đông xuân 1995 đã có trên 1 triệu ha khắp đồng bằng sông Cửu Long sử dụng giống “lúa ông Phụng”. Từ đó, IR 50404 được công nhận là giống quốc gia…

Như vậy, tại sao đến nay giống IR 50404 lại được xem là có chất lượng gạo kém và nhiễm rầy? Theo tôi, trong những năm trước chúng ta đặt nặng vấn đề gia tăng sản lượng là chính, đến nay do nhu cầu xuất khẩu thì chúng ta coi trọng cả hai mặt. Trong những năm gần đây quần thể rầy nâu đã chuyển dần sang một dạng “biotype” mới có thể nhiễm trên giống IR 50404 vốn có tính kháng rầy trước đó.

Tại sao nông dân vẫn còn muốn trồng giống lúa IR 50404?

Sau Tết vừa qua, chúng tôi đi công tác ở huyện Kiên Lương, nơi mà nhiều bà con vụ đông xuân này vẫn còn duy trì giống IR 50404 và nhiều vùng đã thu hoạch. Huyện Kiên Lương giáp biên giới Campuchia của tỉnh Kiên Giang, đất đai nhiều nơi bị phèn nên canh tác lúa rất khó khăn. Nông dân đã dùng giống lúa IR 50404 nhiều năm để canh tác vì tính chất “dễ chịu” của nó với đất đai ở đây và nhất là nó là giống ngắn ngày (85 ngày!) và dễ trúng mùa hơn so với các giống mới khác. Theo các cán bộ ở Phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Kiên Lương, mặc dù có khuyến cáo bỏ giống IR 50404, cho đến vụ đông xuân 2008 - 2009 tỷ lệ giống này trong huyện vẫn còn chiếm tới 38% diện tích (trước đó có nơi trên 50%).

Ở xã Phú Lợi, thuộc huyện Kiên Lương trong vụ hè thu 2008 bà con nông dân còn trồng với diện tích hàng trăm ha, chiếm tỷ lệ 44,2%, do không bán lúa được cho nên sang vụ đông xuân 2008 - 2009 diện tích trồng giống lúa IR 50404 chỉ còn là 8,6%! Nhưng đến giữa tháng 2/2009, một ít diện tích sạ đông xuân sớm trong xã đã thu hoạch, và có nhiều ý kiến phản ánh tỏ ra tiếc nuối giống IR 50404, nói rằng nó thu được mỗi công 13 - 15 bao; lúa hạt dài là 12 - 14 bao nhưng dài ngày hơn. Có bà con còn cho rằng làm lúa IR 50404 còn giúp tiết kiệm được tiền bơm nước một lượt và giảm được một cữ bón phân! Trong khi đó, giá bán lúa hai loại hạt dài và IR 50404 lại chênh lệch không đáng kể hoặc không chênh lệch!

Thông thường sự vận động của cán bộ kỹ thuật hay các nhà khoa học không xoay chuyển nông dân nhanh bằng cơ chế thị trường. Đã nhiều năm vận động bỏ giống IR 50404 nhưng nông dân vẫn trồng vì giá thu mua giữa lúa IR 50404 mà bà con gọi là gạo hạt ngắn với các giống chất lượng gạo cao hơn (hạt dài) không chênh lệch mấy. Có nhiều cán bộ cho rằng không phải IR 50404 bị từ chối mua mà lúc đó là do tâm lý, “bị oan”, thực ra là tất cả các giống đều không bán được!...

TS. NGUYỄN CÔNG THÀNH (Viện lúa ĐBSCL)

Các tin mới:

 

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119