Vùng rau an toàn ở đồng bằng sông Hồng

Nguồn tin: Nhân dân, 15/8/2009
Ngày cập nhật: 16/8/2009

Xây dựng hệ thống sản xuất rau an toàn theo hướng chuyên nghiệp, đồng bộ, góp phần vào việc bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm vì sức khỏe người tiêu dùng đang là vấn đề được các cấp, các ngành và chính quyền địa phương quan tâm. Tuy nhiên, việc mở rộng diện tích trồng rau an toàn ở các địa phương vùng đồng bằng sông Hồng vẫn còn nhiều tồn tại cần khắc phục.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), năm 2008, tổng diện tích rau của cả nước là 722 nghìn ha, năng suất trung bình đạt 159 tạ/ha với sản lượng hơn 11,4 triệu tấn. Sáu tháng đầu năm 2009, cả nước sản xuất gần 500 nghìn ha rau, đậu các loại, trong đó miền bắc là 240 nghìn ha. Ðạt được những kết quả này là do các cấp, các ngành từ T.Ư và địa phương đã có nhiều đề án, dự án, chính sách phát triển các vùng rau an toàn. Các kỹ thuật mới như làm bầu dưa, bí, ớt, trồng rau trên nền đất ướt, chân đất hai vụ lúa, che phủ ni-lông, sử dụng chế phẩm sinh học, trồng rau trái vụ... được phổ biến. Bên cạnh đó, Cục Trồng trọt, Cục Bảo vệ thực vật và các tỉnh, thành phố đang đẩy mạnh tuyên truyền giới thiệu sử dụng thuốc BVTV, phân bón đúng quy định. Ðồng thời tổ chức, triển khai xây dựng một số mô hình điểm trong sản xuất rau an toàn theo hướng VietGAP ở Hà Nội, Hải Dương, Hải Phòng... Hình thức liên kết sản xuất, tiêu thụ rau an toàn đã có tiến bộ như liên kết thông qua hợp đồng giữa doanh nghiệp và nhà sản xuất. Trong đó, có cam kết tiêu thụ sản phẩm và hỗ trợ sản xuất (ứng giống, vật tư nông nghiệp hoặc xây dựng, cải tạo một số hạng mục hạ tầng vùng trồng rau...) hoặc đơn vị sản xuất rau chủ động hình thành thị trường thông qua việc bán hàng trực tiếp cho khách hàng qua hệ thống cửa hàng, đại lý bán lẻ.

Hiện nay, một số địa phương đang triển khai đề án quy hoạch các vùng sản xuất rau an toàn theo hướng dài hạn nhằm cung cấp rau tại chỗ cho nhân dân trên địa bàn. Ðể thúc đẩy chương trình, vừa qua UBND TP Hà Nội đã ban hành quyết định về việc phê duyệt đề án sản xuất và tiêu thụ rau an toàn giai đoạn 2009-2015 với tổng kinh phí hơn bảy nghìn tỷ đồng. Mục tiêu của đề án là phát huy tối đa lợi thế và nguồn lực, tập trung chỉ đạo nhằm hình thành và phát triển các vùng chuyên canh sản xuất rau an toàn đáp ứng nhu cầu của nhân dân thành phố, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Ðến năm 2015, Hà Nội sẽ mở rộng phát triển diện tích rau an toàn ở các vùng sản xuất tập trung, phấn đấu đưa tổng diện tích đạt 5.000 đến 5.500 ha với năng suất trung bình 20 tấn/ha/vụ, sản lượng đạt hơn 320 nghìn tấn/năm và có khả năng đáp ứng 35% nhu cầu người tiêu dùng của thành phố.

Tuy nhiên, diện tích các vùng sản xuất rau an toàn tập trung được quy hoạch còn rất hạn chế, cả nước mới đạt khoảng 8 đến 8,5% tổng diện tích trồng rau. Riêng vùng đồng bằng sông Hồng mới đạt 14.816 ha, trong đó TP Hà Nội là 6.820 ha, Hải Phòng 2.500 ha, Hải Dương 3.000 ha... và chỉ có 676 ha được chứng nhận đủ điều kiện sản xuất rau an toàn. Ðặc biệt, nhiều tỉnh, thành phố đến nay vẫn chưa đầu tư để quy hoạch vùng sản xuất rau. Bên cạnh đó, tình trạng sử dụng hóa chất, phân bón và các chất điều tiết sinh trưởng thiếu khoa học vẫn phổ biến; rau sản xuất ra chỉ qua khâu sơ chế đơn giản đã được đưa ra thị trường tiêu thụ. Tình trạng lạm dụng phân bón vô cơ rất phổ biến ở các vùng trồng rau để tăng năng suất cây trồng đã làm ảnh hưởng chất lượng rau; số đông người sản xuất rau không thường xuyên làm vệ sinh đồng ruộng, bón phân hữu cơ chưa được ủ hoải, bón nhiều phân u-rê đơn độc; thời gian cách ly lần tưới phân cuối cùng đến thu hoạch không bảo đảm và lạm dụng phun thuốc kích thích sinh trưởng đối với các loại rau ăn lá. Hơn nữa, nước tưới cho rau chủ yếu lấy từ các ao hồ, sông dẫn vào kênh mương nội đồng, một phần nhỏ lấy từ giếng khoan nên chưa bảo đảm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm. Qua kiểm tra, giám sát về sản xuất rau an toàn vùng đồng bằng sông Hồng trong sáu tháng đầu năm 2009 tại một số tỉnh như: Bắc Ninh, Hưng Yên, Hà Nam... cho thấy, 22/28 mẫu rau đã lấy có hàm lượng chì cao hơn mức cho phép, 14/28 mẫu rau phân tích có hàm lượng ni-tơ-rát cao hơn mức quy định, 19/28 mẫu có chứa E.cô-li và 27/28 mẫu có chứa Cô-li-phom. Nguyên nhân của tình trạng trên là do sản xuất rau chủ yếu là nhỏ lẻ, phân tán; đa số các vùng trồng rau an toàn chưa được đầu tư về hệ thống giao thông, thủy lợi. Việc sản xuất rau chưa được các cấp, các ngành quan tâm chỉ đạo sát sao; vấn đề tiêu thụ sản phẩm chưa được gắn với sản xuất; chưa hình thành các liên kết bền chặt giữa người sản xuất và người tiêu dùng; thị trường đầu ra cho sản phẩm rau an toàn chưa ổn định; việc xây dựng và phát triển thương hiệu gặp nhiều khó khăn...

Theo Cục trưởng Cục Trồng trọt Nguyễn Trí Ngọc, để phát triển và mở rộng các vùng rau an toàn về lâu dài thì cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các văn bản pháp luật, các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về rau an toàn, trong đó có vấn đề ngưỡng an toàn, đặc biệt đối với kim loại nặng, vi sinh vật trong đất, nước... Phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật về sản xuất, tiêu thụ rau an toàn; đào tạo, tập huấn, chỉ định và quản lý hoạt động của hệ thống người lấy mẫu, phòng kiểm nghiệm, tổ chức chứng nhận rau an toàn trên cả nước. Xây dựng sổ tay hướng dẫn chi tiết đối với từng nhóm rau ăn lá, quả, củ thực hiện theo tiêu chuẩn VietGAP; ban hành các tiến bộ khoa học-kỹ thuật, quy trình mới về rau an toàn. Ðối với các địa phương cần xây dựng và đề xuất một số chính sách hỗ trợ sản xuất, kinh doanh rau an toàn. Chủ động hình thành các liên kết ổn định giữa doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ hoặc xuất khẩu rau với các HTX, nông dân vùng sản xuất. Phát triển mạng lưới tiêu thụ rau an toàn qua siêu thị, đại lý, cửa hàng bán lẻ... Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc sản xuất, kinh doanh, sử dụng thuốc BVTV, thuốc kích thích, thuốc tăng trưởng, phân bón để kịp thời ngăn chặn việc sử dụng phân tươi, nước ô nhiễm chăm sóc rau...

Hoàng Hùng