Nhà nông thời kinh tế thị trường: Gian nan chuyện làm giàu...

Nguồn tin: NNVN, 1/12/2003
Ngày cập nhật: 30/12/2003

Trong nền kinh tế thị trường khi con cá ba sa được đưa lên đỉnh cao rồi lại bị... vùi xuống, con tôm đương "tung tẩy" lại sắp ra vành móng ngựa... Sự phát triển ồ ạt đến thừa thãi cũng khiến sản phẩm nghề nông lao đao...Tất cả đã khiến nhà nông phải đi tìm lối thoát...

Người giàu cũng... khóc!

Lặn lội từ tỉnh Khánh Hoà vào tận TP.HCM học hỏi kinh nghiệm, tìm mô hình chuyển đổi cơ cấu sản xuất, nông dân Nguyễn Hải Thượng, một "đại gia" 13 năm nuôi tôm ở miền Trung, tâm sự với PV, rành rẽ như một nhà kinh tế: "Sau con cá ba sa, com tôm của mình cũng sắp ra..toà, anh ạ. Người ta có thể đưa ra cả ngàn lẻ một lý do, ngàn lẻ kiểu để "gài" tôm vào hàng rào bảo hộ... Nhìn từ con cá ba sa thì con tôm cũng sẽ thăng trầm lắm! Cái khổ cuối cùng, gánh hậu quả cuối cùng là người sản xuất thôi".

Trong nước, con tôm phát triển rầm rộ mọi nơi trong khi cơ sở hạ tầng không theo kịp cũng là vấn nạn! Dân nuôi tôm đa phần là... nhà giàu bởi nông dân nghèo làm gì có sức đầu tư 150-200 triệu cho 1 ao tôm cỡ trung bình (6 sào). Bởi vậy khi mất thì khuynh gia bại sản là chắc. Vụ tôm năm nay, ngoài giá tụt mất gần ½ so với vài năm trước (Năm 2001 giá trên 150.000 đ/kg, nay khoảng 70.000 đ/kg loại 40 con/kg), ông Thượng còn mất hơn 100 triệu/3 ha ao nuôi. Nguyên nhân, nguồn nước bị ô nhiễm, tôm nuôi được 2-3 tháng đã bị bệnh đốm trắng "căn bệnh này hết thuốc chữa!". Không riêng gì con tôm, vụ gà chết như ngả rạ ở Đồng Nai, heo chết la liệt ở Củ Chi (TP.HCM) do bệnh tật và cuộc "rút chạy" khéo léo của những bên có trách nhiệm (báo NNVN đã có nhiều bài phản ánh) đã đẩy những nhà nông giàu có chông chênh trên bờ vực phá sản mà dù nhiều tiền cũng khó chuyển xoay...

Người nghèo: may rủi nhờ chính quyền!

Bà Nguyễn Thị Liên, GĐ Trung tâm Khuyến ngư tỉnh Khánh Hoà cùng tuỳ tùng của mình phải khăn gói từ Khánh Hoà, vật vã trên chiếc xe ô tô đến TP.HCM học mô hình nuôi ba ba của VietFarm Hùng Tiến (Q. Bình Thạnh TP.HCM) rồi ngược lên Đà Lạt hỏi mô hình nuôi tôm càng xanh, tôm he chân trắng, ốc. Bà Liên tâm sự "Tất cả để đa dạng hoá vật nuôi. Nếu không khi bị ảnh hưởng, người dân đã nghèo lại càng khó khăn hơn!".! Theo bà GĐ này thì ở một vùng nước ngọt của tỉnh thuộc các huyện miền núi như Khánh Sơn, Khánh Vĩnh và huyện đồng bằng không biển như Diên Khánh (tỉnh Khánh Hoà) nông dân còn nghèo lắm. Hải sản họ nuôi đa phần là tự phát, manh mún, thu hoạch bán không được bao nhiêu, hy vọng đổi đời chẳng biết đến bao giờ... Chính quyền phải tìm lối thoát cho dân. Phải bằng cái tâm huyết của mình thì mới thành công, còn không hàng tỷ đồng ngân sách cho công cuộc chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi cả nước sẽ rải hoang phí trên những nẻo đường. Không riêng Khánh Hoà, trong hơn 70% dân số Việt Nam làm nông nghiệp đa số còn nghèo lắm!

Trở trăn trên lối thoát...

Không phải ngẫu nhiên mà ông Thượng, bà Liên hay như ông Trần Thanh Vân chạy xe máy hộc tốc từ huyện Xuyên Mộc (BR-VT) lên cùng tìm đến con ba ba. Tất cả đều nhận định con ba ba được VietFarm Hùng Tiến lai tạo từ ba ba Đài Loan-Sông Hồng và nuôi theo mô hình ba ba-trùn quế-du lịch sinh thái là điều kiện thuận lợi để phát triển. Dẫu vậy, họ cũng chung niềm trăn trở như ông Vân : "Nông dân nghèo làm sao đủ tiền. Cty có giải pháp hỗ trợ vốn cho dân để phát triển?". Mặt khác, theo bà Liên thì trước đây Khánh Hoà cũng nuôi ba ba theo cách thức miền Bắc, dân nghèo, thiếu trình độ không những khiến ba ba bị bệnh mà giá thành sản phẩm tăng cao trong khi đầu ra không có... Không chỉ ba ba, như báo đài... phản ánh, nhiều loại cây con khác cũng lâm cảnh đó. Làm thế nào để ràng buộc trách nhiệm cả bao tiêu sản phẩm lẫn chuyển giao công nghệ giữa Cty với dân. Làm thế nào để khi dân cần là có người giúp đỡ họ... Nông dân rất muốn làm giàu nhưng làm thế nào để họ tin tưởng?. Còn đối với "nhà giàu" như ông Thượng thì : "Để chuyển đổi sang nuôi ba ba hay con vật nào cũng vậy, phải đầu tư từ đầu, tiền, công bỏ ra không ít, may rủi khó lường. Chỉ sai một ly đi một dặm. Như tôi chẳng hạn, năm 2001 có 6 sào ao nuôi tôm, lời hàng trăm triệu. Đúng lúc giá giảm, ô nhiễm lại đổ tiền ra mua 3 cái ao nữa. Rốt cục lỗ "sặc máu"...!". "Nỗi khổ của DN tư nhân ở chỗ đồng vốn có hạn, khó có thể bao trùm hết được. DNTN làm sao huy động vốn vay ưu đãi... hỗ trợ cho dân được như DN Nhà nước!". Ông Hà Việt Hùng, GĐ VietFarm Hùng Tiến phải than lên như vậy. Sự nỗ lực hết sức của một DNTN khá thành công như VietFarm Hùng Tiến là bảo trợ giá con giống, bao tiêu sản phẩm, hướng dẫn kỹ thuật miễn phí cho người nuôi đồng thời ráng sức liên kết, lập dự án với các DN Nhà nước để bảo hộ cho người dân vay vốn... tạo thành mối gắn kết tay ba: DN-ngân hàng-nông dân! Vấn đề ở chỗ, ngành ngân hàng có "run"...!

Tất cả những trăn trở trên, bên cạnh nỗi lo lắng khôn lường lại cũng hé mở chút tự hào: Người nông dân của chúng ta đã thoát ra khỏi luỹ tre, giếng nước sân đình. Con người họ ít nhiều đã cuộn vào hơi thở nóng bỏng của nền kinh tế thị trường. Cũng phải bởi sau những biến động của kinh tế thị trường trong và ngoài nước,người sản xuất bao giờ cũng gánh cái kết cục cuối cùng. Điều đó bắt họ phải chuyển mình theo nhịp thở cuộc sống... Từ cảnh đi tìm lối thoát xoay quanh con ba ba trên trong bức tranh tổng thể của công cuộc chuyển đổi cơ cấu sản xuất cho thấy người nông dân cũng như DN đang phải vật lộn với thời cuộc mới. Họ rất cần một điểm tựa vững!