Điện Biên: Trồng gấc xuất khẩu ở Điện Biên Đông

Nguồn tin: Báo Điện Biên Phủ, 21/08/2009
Ngày cập nhật: 26/8/2009

Sau 2 năm tìm kiếm thị trường năm 2004, dược sỹ Hà Thị Ngọc Yến công tác tại Công ty Dược tỉnh Điện Biên, quyết định thành lập Công ty TNHH Vinaga Điện Biên và khởi xướng trồng gấc ở 11 xã, thị trấn, huyện Điện Biên Đông. Đến nay, gần 300ha, trên 95% cây giống đang phát triển tốt, nhiều xã đạt lượng ra hoa, kết quả vụ đầu trên 50%. Cây gấc bắt đầu có vị thế đặc biệt ở Điện Biên, tương lai sẽ trở thành cây xóa đói giảm nghèo cho bà con các dân tộc.

Lợi thế của cây gấc

Cây gấc thuộc loại cây bán hoang dại, cùng họ bầu bí, trồng bằng hạt hay giâm cành, thích nghi với mọi địa hình, thổ nhưỡng, ít sâu bệnh; chu kỳ gieo trồng đến thu hoạch từ 9 tháng – 1 năm, trồng một lần thu hoạch từ 10 – 15 năm. Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy: Quả gấc có tác dụng tăng khả năng miễn dịch, tăng sức đề kháng cho cơ thể, chống ô xy hóa, chống lão hóa tế bào, phòng và điều trị một số bệnh ung thư, làm hạn chế những biến chứng của bệnh tiểu đường; gấc còn được sử dụng trong công nghiệp dược phẩm, chiết xuất dầu gấc với thành phần vitamin A, E… Trước kia, cây gấc ở Điện Biên chưa có trong danh mục cây nông nghiệp, nó chỉ được xem như một thứ gia vị dân gian, với món ăn truyền thống là xôi gấc. Cuối năm 2008, qua những nghiên cứu về lợi thế của cây gấc, chị Yến đã khởi xướng Dự án trồng gấc xuất khẩu và dự án đó được tỉnh phê duyệt. Sở Nông nghiệp & Phát triển nông thôn chính thức bổ sung cây gấc vào danh mục cây nông nghiệp của tỉnh. Chị Yến cho biết: “Nếu chăm sóc đúng kỹ thuật mỗi cây gấc cho 60kg quả tươi/vụ, năng suất ước đạt 40 tấn/ha, công ty thu mua theo giá bảo hiểm là 1.500 đồng/kg. Như vậy, người nông dân có thu nhập khoảng 60 triệu đồng/ha, nếu trồng lúa nương năng suất ước đạt 1,2 - 1,3 tấn/ha, giá lúa vùng cao 5 – 6 triệu đồng/tấn thì thu nhập gấc gấp khoảng 10 lần trồng lúa nương”.

Vượt qua thử thách

Chị Yến quyết định rời vị trí công việc mình yêu thích để tiến hành thực hiện dự án trồng và chế biến gấc xuất khẩu tại Điện Biên Đông, góp phần tạo điều kiện cho nông dân có cơ hội vươn lên thoát nghèo và ổn định sản xuất. Từ một doanh nghiệp tư nhân Phúc Hưng chuyên kinh doanh khí đốt, hóa lỏng do chồng chị phụ trách, chị bàn với chồng đổi tên Công ty thành Công ty TNHH Vinaga Điện Biên và chị nhận trọng trách chức giám đốc. Bước đầu Công ty đầu tư 14 tỷ đồng để gây dựng vùng nguyên liệu, triển khai trồng gấc; san ủi mặt bằng, xây dựng khu chế biến; hỗ trợ các gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn tham gia dự án…

Để thực hiện được dự án trồng và chế biến gấc xuất khẩu, chị cho biết: “Năm 2006, tình cờ trên đường về dự lớp tập huấn chuyên ngành dược tại Hải Dương, tôi thấy bà con nông dân vận chuyển gấc để nhập cho Công ty Dược Hải Dương, hình ảnh đó gợi cho tôi những mong muốn thực hiện dự án trồng và chế biến gấc xuất khẩu”. Tại lớp tập huấn, vào những ngày nghỉ chị tìm đến xã Thanh Thủy, huyện Thanh Hà để hỏi thăm kinh nghiệm và kỹ thuật trồng gấc của bà con nông dân. Năm 2007, chị lại có dịp đi tham quan mô hình trồng gấc của 3 huyện: Văn Yên, Chấn Yên, Lục Yên, tỉnh Yên Bái. Sau đó chị đem giống gấc lai CaNaĐa từ Hải Dương về trồng thí điểm tại 3 huyện: Điện Biên Đông, Mường Ảng, Mường Chà. Thu hoạch lứa đầu, chị Yến đem quả gấc trồng tại 3 huyện xuống Viện nghiên cứu sinh học Hà Nội để chiết xuất và kiểm tra hàm lượng caroten. Kết quả cho thấy: cây gấc ở huyện Điện Biên Đông có hàm lượng caroten là 1,45 (cao hơn một số tỉnh khu vực phía Bắc).Sau khi có kết quả, cùng với sự động viên của các ngành chức năng tỉnh, chị Yến ký hợp đồng 10 năm với Công ty Cổ phần Thương mại Hoa Kỳ đóng tại Hà Nội, bao tiêu toàn bộ sản phẩm màng khô vinaga Điện Biên.

Triển khai và phát triển dự án

Cuối tháng 3/2009, Công ty Vinaga Điện Biên xây dựng kế hoạch mở rộng vùng nguyên liệu, liên kết cùng bà con các dân tộc trong huyện, chuyển giao kỹ thuật, cung ứng toàn bộ giống gấc, bảo đảm bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho bà con. Thấy lợi ích của trồng gấc, các hộ nhiệt tình tham gia dự án, nhiều hộ trồng từ 1 - 2ha. Gia đình anh Lò Văn Nọi, dân tộc Khơ Mú, ở bản Suối Lư, xã Keo Lôm, trồng trên nương lúa đã bạc màu 2ha gấc; Lò Văn Thiên, bản Na Ten, xã Mường Luân trồng 1ha; Giàng Sáy Tà, bản Chua Ta, xã Phì Nhừ, gần 1ha; Vũ Hoài An, tổ 5, thị trấn Điện Biên Đông, trồng trên 1ha dưới tán rừng khoanh nuôi... Hiện nay Công ty tiếp tục giao giống đợt 3 cho bà con thực hiện.

Chúng tôi đến thăm một số vườn gấc ở bản Suối Lư, xã Phì Nhừ, qua thực tế cho thấy: nhiều hộ chăm sóc đúng kỹ thuật, gấc đã ra hoa và kết quả vụ đầu. Các xã: Luân Giói, Mường Luân, Phì Nhừ, Háng Lìa, bình quân mỗi xã trồng từ 60 – 70ha, lượng ra quả đạt trên 50%. Nhiều hộ chưa kịp làm giàn phát cỏ để ngọn bò lan ra xung quanh nên đã ảnh hưởng tới quả lứa đầu.

Tuy đã có tín hiệu khả quan, song dự án trồng gấc tại Điện Biên Đông vẫn rất cần sự hỗ trợ của đối tác, nhà đầu tư, và chính sách của nhà nước để việc trồng và chế biến gấc xuất khẩu ở Điện Biên Đông mang lại hiệu quả thiết thực cho địa phương.

Tô Hợp