Vĩnh Long: Vì sao nông dân chưa “mặn” với cách trồng nấm rơm không đậy?

Nguồn tin: Báo Vĩnh Long, 08/10/2009
Ngày cập nhật: 8/10/2009

Hàng năm, tỉnh Vĩnh Long có từ 24.000 - 25.000 ha rơm rạ sau thu hoạch lúa được sử dụng trồng nấm, sản lượng thu hoạch từ 3.000 - 7.000 tấn /năm. Trồng nấm rơm không đậy được ngành chuyên môn đánh giá là kỹ thuật mới trong sản xuất nấm rơm. Năm 2001, UBND tỉnh thành lập Ban chỉ đạo thực hiện dự án phát triển nấm rơm. Tuy nhiên, kỹ thuật này chưa “thu hút” hộ dân sau khi dự án nấm rơm đã kết thúc.

Trồng nấm không đậy giúp giảm công...

Ngay từ đầu, mục tiêu của dự án xác định rõ: sử dụng nguồn lao động nhàn rỗi ở nông thôn, tận dụng nguồn rơm rạ sau thu hoạch lúa để trồng nấm góp phần tăng thu nhập cho người dân, nhất là những hộ nghèo thiếu đất sản xuất và dùng phụ phẩm sau trồng nấm làm phân hữu cơ bón cho cây trồng làm giảm chi phí sản xuất và giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Để đạt được hiệu quả cao và hướng xuất khẩu, biện pháp kỹ thuật được khuyến cáo áp dụng trong dự án này là sản xuất nấm rơm không đậy. Đây là một biện pháp kỹ thuật trồng nấm mang lại hiệu quả kinh tế cao của bà con nông dân ở xã Tân Hòa, huyện Lai Vung - vùng trồng nấm rơm quanh năm ở Đồng Tháp. Giữa hai cách trồng nấm giống nhau ở các khâu (từ cách ủ rơm, sử dụng meo…) nhưng có khác là trồng nấm không đậy nông dân khỏi phải phủ lớp rơm mỏng lên giồng và người trồng cách này phải nắm vững kỹ thuật trồng từ khâu ủ rơm, chất giồng, vô meo, tưới nước đến thu hoạch và sơ chế. Thời gian từ lúc ủ rơm đến thu hoạch đợt đầu là 17 ngày (rút ngắn 3 ngày so với trồng có đậy) và thời gian thu hoạch có thể kéo dài đến 10 ngày sau đó. Theo tính toán của dự án, chi phí đầu tư (meo và thuốc) hết 1.500đ/m mô trồng nấm rơm không đậy, thu hoạch được 1,2kg nấm. Một lao động có thể trồng được 500m mô, nếu không phải mua rơm thì tổng giá trị đầu tư khoảng 1 triệu đồng, lượng nấm thu hoạch: 600kg, giá bán bình quân 4.100đ/kg cũng đã thu nhập được 2.460.000 đồng, lời gần 1,5 triệu đồng trong một tháng. Mỗi lao động có thể tăng năng suất công việc lên 2 - 3 lần, đồng thời giảm lượng rơm và giảm công vạch tìm nấm sau khi thu hoạch và nấm mọc rất đều. Thực tế, trung bình 1 ha rơm chất được 200 - 230m mô trồng không đậy, thu hoạch từ 200 - 300kg, sau khi trừ chi phí còn lời 1,3 - 1,5 triệu đồng thay vì 1,2 triệu đồng/ha cho cách trồng nấm đậy.

Anh Mai Văn Lách ở ấp Phước Thới A, xã Bình Phước (Mang Thít), năm 2003, anh trồng 25 công rơm trong dự án, thu hoạch trung bình 1,5 kg nấm tươi/m mô, thu được 344 kg với giá bán từ 7.000 - 10.000đ/kg anh thu được 2,5 triệu đồng, trừ chi phí meo giống là 479.000 đồng, còn lời 2 triệu đồng. Vụ Thu Đông năm 2003, Trung tâm Khuyến nông thực hiện mô hình trồng 150 ha rơm không đậy ở xã Thới Hòa, Hựu Thành, Vĩnh Xuân và Thuận Thới (Trà Ôn) có trên 100 hộ tham gia, kết quả thu được 45 tấn nấm, giá bán 5.000 đ/kg bà con thu được 225 triệu đồng chỉ trong 17 ngày chất giồng.

Nhưng khó tiêu thụ

Tuy có làm chuyển biến về nhận thức nhưng trồng nấm rơm không đậy thực sự chưa thu hút nông dân làm theo, chưa chiếm “ưu thế” sau khi dự án kết thúc. Qua tìm hiểu ở huyện Vũng Liêm - nơi nghề nấm phát triển nhất tỉnh thì có nhiều hộ cũng chưa áp dụng kỹ thuật này. Đó là do tập quán canh tác và đầu ra không thuận lợi. Người trồng có thói quen trồng nấm rơm đậy để được nấm trắng, đặc ruột dễ bán ở chợ mặc dù cách trồng này tốn nhiều công trồng và mất thời gian hơn trồng nấm rơm không đậy (20 ngày); trong khi đó nếu áp dụng cách trồng không đậy thì nông dân cần nắm vững kỹ thuật trồng từ khâu ủ rơm, chất giồng, vô meo, tưới nước đến thu hoạch và sơ chế mặc dù ít mất thời gian (chỉ 17 ngày là thu hoạch) và ít tốn công hơn. Anh Nguyễn Văn Bé Ba (thường được gọi là Ba Gờm) - người chuyên môn trồng nấm rơm ở ấp Rạch Rô, xã Trung Chánh nhớ lại: “Năm 2002, Nhà nước cho học cách trồng nấm không đậy, thấy ham anh sử dụng 2 ha rơm trồng thử trong tổng số gần 20 ha rơm anh sử dụng thường xuyên. Kết quả năng suất đạt khá cao 1,3 kg nấm/m mô nhưng thương lái chê nấm đen, họ chỉ mua (giá tại chỗ) 5.500 đ/kg thay vì 6.000 đ/kg như nấm trồng có đậy rơm. Thấy không tiện nên anh quay lại cách trồng đậy cho tới nay”. Anh Ba còn cho biết thêm: Hồi còn dự án, do giá nấm trồng không đậy bán tại chỗ không cao hơn trồng có đậy rơm nên những hộ trồng theo cách này phải chở nấm đi xa (lên TP Vĩnh Long hay qua Lai Vung, Đồng Tháp), ở đó mua giá cao gấp đôi nhưng nấm phải luộc, trọng lượng nấm còn từ 30 - 40% (10 kg nấm tươi luộc còn 3 kg nấm), cao lắm cũng chỉ đạt 50% nên tính ra lợi nhuận cũng vậy. Hơn nữa, trồng nấm không đậy chỉ bán được cho xuất khẩu. Nhưng từ khi còn dự án và dự án kết thúc đến nay, ở xã Trung Chánh không có doanh nghiệp nào đến đây ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm nấm rơm và chuyển giao cách trồng, sơ chế nấm, tất cả đều do dân tự lo. Đây là những nguyên nhân làm cho nông dân không ưa cách trồng này. Trồng nấm cách cũ tuy giá và lời không cao nhưng bán được hết tại chỗ do thương lái đến mua hoặc dễ bán ở chợ, khỏi phải đi xa. Vụ Đông Xuân năm nay có giá bán rất cao: 15.000 đ/kg (loại 2) và 18.000 - 19.000 đ/kg (loại búp nhỏ). Nếu có doanh nghiệp bao tiêu và hỗ trợ kỹ thuật, vật tư trồng nấm thì nông dân sẽ trồng theo cách không đậy sẽ tiện lợi hơn nhiều.

MỸ TRUNG