Sản xuất vụ đông xuân ở miền Bắc: Đứng trước nguy cơ đại hạn

Nguồn tin: Hà Nội Mới, 19/11/2009
Ngày cập nhật: 20/11/2009

Đã thành quy luật, cứ đến vụ đông xuân là miền Bắc lại đứng trước nguy cơ hạn hán. Đáng ngại hơn khi ngành khí tượng vừa đưa ra cảnh báo nguy cơ sẽ xảy ra hạn nặng trên khắp khu vực Bắc bộ do ảnh hưởng của El-Nino. Nguy cơ "đại hạn" có thể lan sâu vào cả khu vực Bắc Trung bộ, Trung Trung bộ trong thời gian tới và khô cạn ở mức cao nhất trong vòng 8 năm gần đây.

Nguy cơ xảy ra đại hạn hán

Trước những biến đổi dị thường, ngày càng khó lường của thiên nhiên, các chuyên gia khí tượng đều chung một nhận định, mùa mưa năm nay tại miền Bắc kết thúc sớm và lượng mưa thấp hơn so với trung bình nhiều năm về trước (10 tháng qua, lượng mưa chỉ đạt 85% so với trung bình nhiều năm). Ở các tỉnh miền Bắc, chỉ có mưa khi có các đợt áp thấp nhiệt đới hoặc bão đổ bộ, ngay những tháng mùa mưa (từ tháng 5 - 10 năm nay) mưa cũng không đáng kể. Do đó, lượng nước tại các sông chính như sông Đà, sông Thao, sông Lô đang trong tình trạng bị thiếu hụt lớn. Với sông Hồng, nơi cung cấp nguồn nước chủ yếu cho vùng Đồng bằng sông Hồng, mực nước trong 2 - 3 tháng qua liên tục xuống, hiện chỉ còn 1,5m. So với trung bình nhiều năm, mực nước sông Hồng đã thấp hơn khoảng 1 - 2m và được coi là mức khô cạn kỷ lục trong vòng 8 năm gần đây và dự báo sẽ còn xuống thấp hơn nữa trong mùa đông.

Không chỉ mực nước ở các sông đã xuống thấp, lượng nước tích trữ ở các hồ chứa còn quá ít cũng báo hiệu nguy cơ hạn hán lớn. Theo Cục Thủy lợi (Bộ NN&PTNT), đến thời điểm này, mới chỉ có 2 trong tổng số 17 hồ thủy lợi vừa và lớn tại 8 tỉnh miền Bắc tích đủ nước tưới là Pa Khoang (Điện Biên) và Núi Cốc (Thái Nguyên). Còn lại 15 hồ chứa hiện mới tích được trung bình khoảng 82% dung tích thiết kế. Điều lo ngại nhất là có những hồ chứa lượng nước đang xuống quá thấp, như hồ Đồng Mô (Hà Nội) mới chỉ đạt 34%, hồ Yên Lập và Tràng Vinh (Quảng Ninh) cũng chỉ đạt 54 - 57%, Yên Mỹ (Thanh Hóa) 75%, Cấm Sơn (Bắc Giang) 79%... Vì vậy, tình trạng khô hạn ở miền Bắc đã bắt đầu xảy ra trên diện rộng làm ảnh hưởng đến sản xuất vụ đông ở một số địa phương.

Yếu kém trong tích trữ nước

Bộ NN&PTNT nhận định, năm nay sẽ là năm "đại hạn" đối với miền Bắc và có thể lan sâu vào cả khu vực Bắc Trung bộ, Trung Trung bộ trong mùa khô. Để đối phó với "nạn" hạn hán, một mặt Bộ NN&PTNT phối hợp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) xây dựng phương án, thời điểm, lưu lượng nước xả hợp lý từ ba nhà máy thủy điện Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang nhằm bảo đảm đủ lượng nước cho sản xuất nông nghiệp ở hạ du. Mặt khác, chỉ đạo Cục Thủy lợi đôn đốc các địa phương xây dựng phương án tích trữ, rà soát lại việc khai thác nước, đồng thời tổ chức các chiến dịch nạo vét kênh mương nội đồng, giải tỏa các vật cản và công trình vi phạm dòng chảy… Tuy nhiên, khó khăn nhất là đến thời điểm này ở nhiều địa phương, trong đó có TP Hà Nội, còn chưa quyết liệt giải tỏa ách tắc gây cản trở dòng chảy. Hiện trên nhiều tuyến kênh, mương, kể cả sông khu vực ngoại thành, người dân thả rau, bèo, đổ chất thải đặc kín ảnh hưởng đến việc tích trữ nước tưới. Ở nhiều địa phương, chính quyền cấp xã chưa quan tâm đến công tác chống hạn, ít triển khai nạo vét kênh mương, do đó tích trữ nước kém.

Không chỉ có vậy, theo ông Đặng Duy Hiển, Trưởng phòng Quản lý tưới tiêu (Cục Thủy lợi), hệ thống công trình thủy lợi ở miền Bắc xây dựng từ lâu, nhất là sông Hồng, sông Đáy. Có những công trình, cửa cống lấy nước quá cao nên không thể khai thác khi mực nước sông xuống thấp. Ngay thời điểm hiện tại, hàng loạt trạm bơm tưới dọc hệ thống các sông tại miền Bắc... không thể tiếp cận tới nguồn nước. Do đó, các địa phương, mà lực lượng chính là các đơn vị khai thác công trình thủy lợi, nên chủ động lắp đặt các trạm bơm dã chiến, nối thêm ống hút phục vụ công tác chống hạn. Cùng với đó, hướng dẫn cho nhân dân áp dụng đầy đủ quy trình tiết kiệm nước, nếu thực hiện tốt có thể tiết kiệm được 15 - 20% nước tưới. Về lâu dài, theo Bộ NN&PTNT, các địa phương nên chuyển đổi cây trồng trên những diện tích thường xuyên hạn nặng, có thể trồng cỏ làm thức ăn chăn nuôi hoặc đưa cam, quýt, bưởi ra cánh đồng.

Cục Thủy lợi cho biết, 3 hồ thủy điện lớn ở miền Bắc là Hòa Bình, Thác Bà và Tuyên Quang cũng đang gặp khó khăn lớn về nguồn nước tích trữ. Cụ thể, hồ Hòa Bình hiện đang hụt khoảng 600 triệu mét khối, hồ Thác Bà hụt khoảng 1 tỷ mét khối, hồ Tuyên Quang hụt khoảng 900 triệu mét khối.

Thúy Nga