Phần lớn người dân ĐBSCL nói chung và Hậu Giang nói riêng đều sống nhờ vào cây lúa, nhưng rất ít người khá giàu lên từ chính hạt gạo do mình làm ra. Hàng loạt vấn đề cần tháo gỡ cho vùng trọng điểm sản xuất lúa gạo này.

* Bất cập

Theo Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, trong sản xuất lúa gạo ở ĐBSCL và Tây sông Hậu hiện nay vẫn còn nhiều bất cập. Là vùng sản xuất lúa gạo chính, nhưng nông dân trồng lúa vẫn là người nghèo nhất, khó khăn nhất, đặc biệt là trong sản xuất, tiêu thụ lúa gạo. Nông dân sản xuất lúa gặp nhiều rủi ro do sâu bệnh, thiên tai, nhất là thị trường tiêu thụ. Mặt bằng về trình độ sản xuất, kỹ năng, kỹ thuật của nông dân chưa cao, chưa đồng đều từ kiến thức chuyên môn, tiêu chuẩn, chất lượng sản phẩm dẫn đến chênh lệch năng suất giữa các hộ. Nông dân còn sản xuất nhỏ lẻ, manh mún và thiếu tổ chức, dẫn đến sản xuất không đúng chất, không đủ lượng, không đúng thời điểm và không đạt giá trị cao. Hệ thống kho tàng dùng bảo quản, chế biến lương thực còn nhiều bất cập, tổn thất khâu thu hoạch và sau thu hoạch còn rất cao từ 12 - 14%. Hệ thống chế biến, xay xát chưa đồng bộ và công nghệ đa số còn ở mức thấp. Hệ thống bảo quản tồn trữ còn quá yếu chưa đảm bảo yêu cầu. Hệ thống kinh doanh lương thực đã được xã hội hóa nhưng hoạt động hiệu quả chưa cao, nhất là trong khâu xuất khẩu.

Trong khi Tây sông Hậu là một trong những vùng trọng điểm sản xuất lúa gạo cho an ninh lương thực và xuất khẩu, nhưng từ trước đến nay được đầu tư thấp và hiệu quả chưa cao vì thiếu đồng bộ. Cơ sở hạ tầng còn yếu kém, thiếu liên kết vùng và vai trò tham gia “4 nhà” còn rất hạn chế. Nông dân trồng lúa còn nghèo vì lý do phải đối mặt với nhiều khó khăn, chi tiêu gia đình ngày càng cao, đầu tư cho sản xuất lớn do giá vật tư cao, trả lãi ngân hàng và trả nợ. Thu nhập của người dân làm ra hạt lúa còn thấp do giá bán thấp, thị trường bấp bênh vì sản xuất ra sản phẩm nhưng giá cả không tự định đoạt. Trong khi, theo dự đoán của các nhà khoa học thế giới, Việt Nam sẽ là một trong 5 nước bị ảnh hưởng nặng nề do biến đổi khí hậu toàn cầu, trong đó vùng ĐBSCL có dân số hơn 18 triệu người, có gần 80% sống ở nông thôn và làm nông nghiệp mà chủ yếu là sản xuất lúa sẽ bị ảnh hưởng mạnh nhất, diện tích đất trồng trọt sẽ bị giảm thiểu do xâm nhập mặn. Diện tích đất nông nghiệp ngày càng giảm đi do nhu cầu công nghiệp hóa, đô thị hóa và chuyển đổi cơ cấu sản xuất.

* Giải pháp nào?

Tiến sĩ Bảnh cho rằng, để phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn cần có nhiều giải pháp chiến lược và đồng bộ. Đối với cây lúa vùng ĐBSCL và riêng cho Hậu Giang, vùng Tây sông Hậu, giải pháp “liên kết vùng và tham gia 4 nhà” là rất quan trọng. Vì Tây sông Hậu là một phần của ĐBSCL là vùng trọng điểm an ninh lương thực quốc gia, liên kết sẽ giúp thực thi các kế hoạch và chiến lược sản xuất lúa và an ninh lương thực đến tận địa phương. Hiện tại, trong vùng có nhiều mô hình “tham gia 4 nhà” thành công rất cần thiết nhân rộng để phát triển sản xuất và tiêu thụ. Thông qua sự liên kết và tham gia này thì hoạt động trở thành hệ thống, từ đó giúp Chính phủ đưa ra các chính sách và cơ chế phù hợp để phát triển lúa gạo và tăng thu nhập cho nông dân trồng lúa.

Để thực hiện các vấn đề này, trước tiên cần ứng dụng các giải pháp khoa học công nghệ trong chọn tạo giống nhằm tìm ra giống lúa cho năng suất cao, phẩm chất gạo tốt, kháng sâu bệnh, thích nghi điều kiện sinh thái trong vùng. Áp dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ trong sản xuất lúa để đạt năng suất cao, phẩm chất tốt, nâng cao giá trị sản phẩm và lợi nhuận cho nông dân. Phát triển các dạng kinh tế hợp tác để thuận lợi cho đầu tư, sản xuất hàng hóa lớn, dễ dàng tiếp cận thị trường và đảm bảo đầu ra, trong đó liên kết “4 nhà” là mấu chốt quan tâm hàng đầu, nhằm nâng cao năng lực sản xuất và cạnh tranh lúa gạo vùng ĐBSCL, đặc biệt là vùng Tây sông Hậu từ khâu dịch vụ đầu vào, tổ chức sản xuất, bảo quản tồn trữ, chế biến và tiêu thụ lúa gạo. Trong đó, tổ chức liên kết nông dân trong chuỗi cung ứng lúa gạo và xây dựng lúa gạo được đặc biệt chú ý. Dùng máy móc cơ giới thích hợp cho từng vùng sinh thái từ khâu làm đất, tưới tiêu, gieo cấy, chăm sóc, thu hoạch, phơi sấy, bảo quản, tồn trữ và chế biến để làm giảm thất thoát sau thu hoạch, giảm công lao động và gia tăng giá trị hàng hóa. Đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển chế biến lúa gạo thành các sản phẩm giá trị cao, xây dựng kho tàng tồn trữ đạt tiêu chuẩn kỹ thuật để giảm lệ thuộc vào xuất khẩu. Sản phẩm chính và phụ phẩm của lúa gạo sẽ là nguồn nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến nhằm tăng thêm việc làm cho xã hội cũng như gia tăng giá trị cho nguồn nguyên liệu quý giá và thiết yếu này.

Tăng cường liên kết “4 nhà”, vì đây là khâu mấu chốt để giải quyết các vấn đề sản xuất và tiêu thụ sản phẩm của nông dân. Liên kết để tạo điều kiện chia sẻ thông tin và trách nhiệm, giải quyết vấn đề thị trường, tạo cơ chế và chính sách phù hợp thúc đẩy sản xuất phát triển bền vững. Đặc biệt, chú ý phát triển mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà nông và nhà doanh nghiệp. Khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất, hợp đồng tiêu thụ sản phẩm, bảo hiểm trong sản xuất nông nghiệp. Giải pháp phát triển thị trường lúa gạo có thể xem là biện pháp lâu dài để kích thích và ổn định sản xuất, giảm thiểu rủi ro cho nông dân và gia tăng lợi nhuận. Nghiên cứu xây dựng thương hiệu lúa gạo giúp nông dân sản xuất hướng đến thị trường, đảm bảo chất lượng, tăng giá trị hàng hóa và tăng thu nhập. Xây dựng hệ thống cung cấp thông tin thị trường và quảng bá là rất cần thiết để giúp nông dân dễ dàng quyết định sản xuất và có kế hoạch sản xuất, dự đoán được thị trường, giảm thiểu rủi ro do hàng hóa dư thừa và rớt giá.

Trên thế giới ngày nay, lúa gạo được coi là một mặt hàng chính trị hơn là kinh tế, tỷ trọng lúa gạo buôn bán trên thị trường rất nhỏ so với tổng sản lượng sản xuất ra hàng năm, giá cả trên thị trường quốc tế thường xuyên lệ thuộc vào chính sách an ninh lương thực của từng quốc gia. Do vậy, nếu đặt mục tiêu sản xuất lúa với mục đích an ninh lương thực quốc gia, Nhà nước cần có chính sách thích hợp cho người trồng lúa, làm cho người trồng lúa trở nên hấp dẫn hơn. Nếu không, như tình hình hiện nay, trồng lúa thường gặp nhiều rủi ro, thu nhập không đủ sống, đến một lúc nào đó nông dân bỏ ruộng hoặc họ chỉ hướng đến “an ninh lương thực gia đình” thì sẽ khó khăn cho an ninh lương thực quốc gia - Tiến sĩ Bảnh nhấn mạnh.

HOÀI THU

Các tin mới:

 

Các tin năm 2014

Các tin năm 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | 2009 | 2008 | 2007 | 2006: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119