Cà phê Việt Nam: Giàu thứ hạng, nghèo... cạnh tranh - Công nghệ chế biến, con số... không

Nguồn tin: NLD, 2/12/2005
Ngày cập nhật: 4/12/2005

Cà phê VN hiện đang được xuất khẩu sang thị trường 67 quốc gia và vùng lãnh thổ. Một đặc điểm của thị trường tiêu thụ cà phê Việt Nam là phân bố rộng khắp và ngày càng có nhiều thị trường mới.

Do công nghệ chế biến lạc hậu, khách hàng thường mua cà phê VN với giá thấp hơn so với cà phê của Brazil, Indonesia, thậm chí còn bị trừ lùi gần 100 USD/tấn

Có 12 quốc gia đã nhập trên 20.000 tấn cà phê VN trong vụ 2004-2005 và 8 quốc gia đã nhập từ 10.000 đến 20.000 tấn. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp (DN) thừa nhận khách hàng còn than phiền cà phê VN có chất lượng không đều và ngoại quan còn chưa thật bắt mắt. Tất cả đều xuất phát từ công nghệ thu hoạch và chế biến.

Thủ công nhất thế giới

Có thể mô tả quy trình thu hoạch và chế biến cà phê phổ biến hiện nay ở hầu hết các hộ trồng cà phê ở VN như sau: Đến mùa thu hoạch, người trồng cà phê sau khi hái xong, mang về phơi khô trên sân xi măng, thậm chí cả sân đất bằng cách tận dụng năng lượng mặt trời. Vào thời điểm mưa kéo dài trong vụ thu hoạch, người trồng cà phê phải sấy trong các lò sấy đốt bằng than đá, củi... Sau đó dùng các máy xay xát nhỏ để xay cà phê quả khô ra cà phê nhân bán cho những người thu gom cà phê. “Với kiểu chế biến thủ công như vậy, hậu quả tất yếu là chất lượng sản phẩm không đều. Trong ngành, có nhiều DN, nông trường, như Công ty Thắng Lợi, Phước An, Việt Đức, Đăk Uy... sản phẩm của họ làm ra thường có chất lượng tốt, mặt hàng đẹp, được khách hàng đánh giá cao. Nhưng những DN như vậy còn hiếm, trong khi công nghệ chế biến của VN đa số còn thủ công, nên phải cùng mang tiếng chung” - một quan chức của Hiệp hội Cà phê - Ca cao VN (Vicofa) nhận xét.

Theo Công ty Giám định Cà phê và Nông sản xuất nhập khẩu (CafeControl), công nghệ chế biến ngành cà phê VN hiện tại còn quá lạc hậu so với thế giới, vấn đề này đã tồn tại hơn 10 năm nay. Do đó, khách hàng thường mua cà phê VN với giá thấp hơn so với cà phê của Brazil, Indonesia, thậm chí còn bị trừ lùi gần 100 USD/tấn.

Những doanh nghiệp tiên phong

Thời gian gần đây, do cung vượt cầu, giá cả xuống thấp liên tục, người mua luôn đòi hỏi chất lượng cao hơn và áp đặt các yêu cầu khắt khe cho người bán. Ngành cà phê VN phải đương đầu với những thách thức mới về mặt công nghiệp chế biến. Từ thực tế trên, vài DN đã mạnh dạn đầu tư, nâng cấp công nghệ chế biến theo tiêu chuẩn quốc tế. Công ty Cà phê Thắng Lợi đã xây dựng quy trình khép kín từ sản xuất đến chế biến để làm ra sản phẩm chất lượng cao. Trong sản xuất, hạn chế sử dụng phân vô cơ, tăng lượng hữu cơ. Khi thu hoạch, 85% là trái chín, 12% vàng và chỉ 3% trái xanh. Khâu cuối cùng là chế biến được làm theo công nghệ ướt hoàn toàn bằng máy móc. Ông Nguyễn Xuân Thái, Giám đốc Công ty Cà phê Thắng Lợi, cho biết: “Chính nhờ đầu tư chế biến theo công nghệ hiện đại, nên sản phẩm cà phê bột của Thắng Lợi được khách hàng thị trường khó tính Nhật ưa chuộng. Quan trọng hơn là khi xuất bán, sản phẩm của Thắng Lợi bao giờ cũng được cộng thêm từ 80-100 USD/tấn, thay vì bị trừ lùi nếu chế biến theo công nghệ thủ công”. Tương tự, Công ty Cà phê Trúc Tâm hiện cũng đang tiên phong đầu tư công nghệ chế biến cà phê chất lượng cao, từ nguồn nguyên liệu sạch. “Thương hiệu Trúc Tâm đã có chỗ đứng nhất định về cà phê nhân xuất khẩu tại các thị trường bậc nhất thế giới, như Mỹ, Nhật Bản, EU... Hiện nay chúng tôi đang tiếp tục đầu tư máy móc thiết bị hiện đại để chế biến và giới thiệu với thị trường nội địa sản phẩm cà phê bột mang thương hiệu Trúc Tâm và Rossi với hương vị và chất lượng đặc trưng Buôn Ma Thuột...” - ông Đinh Ngọc Trúc, Giám đốc Công ty Cà phê Trúc Tâm, nói.

Hiện tại VN có khoảng 150 DN chuyên chế biến cà phê xuất khẩu, nhưng số DN có công nghệ chế biến hiện đại như Thắng Lợi, Trúc Tâm chỉ đếm trên đầu ngón tay. Bởi theo ông Thái, để có được nhà máy chế biến cà phê với công nghệ hiện đại, số vốn đầu tư không dưới 7 tỉ đồng, chỉ có những DN có diện tích trồng tập trung mới hy vọng làm được điều này.

Lê Cường