Vĩnh Long: Có tiền cũng khó mua khoai

Nguồn tin: Báo Vĩnh Long, 10/07/2010
Ngày cập nhật: 12/7/2010

Tại Vĩnh Long, giá khoai lang đang ở đỉnh cao nhất trong nhiều năm qua. Nên đã có chuyện lạ lùng: chợ (thị trường nội địa) không đủ khoai ăn - dù giá cao ngất, còn nhà máy chế biến khoai lang xuất khẩu phải “đóng cửa chờ khoai”.

Đến thời khoai “chảnh”

Tại “trung tâm giao dịch” khoai lang - khu vực chợ xã Tân Thành (Bình Tân), không khí mua bán khá nhộn nhịp. Gọi là trung tâm giao dịch vì bất kỳ biến động lên - xuống của giá khoai ở các chợ đầu mối từ TP Hồ Chí Minh, cũng đều được cập nhật thường xuyên qua điện thoại di động.

Ông Ngô Văn Hải - Phó Chủ nhiệm Hợp tác xã Khoai lang Tân Thành - quá bận rộn với chiếc điện thoại di động đặt hàng: “A lô, cần bao nhiêu tím cá? Ngàn hai một ký nghen, ờ chừng tấn hai. Khoai đỏ phải năm ngàn, tím bi, sữa giá ba lăm, ba sáu à...” Những “thuật ngữ” khoai được trao đổi qua từng cuốc điện thoại như vậy, dùng để phân biệt các loại khoai. Hiện khoai tím Nhật (loại xuất khẩu) đang đứng đầu bảng giá, khi khoai “nằm đất” (mua tại ruộng) đã được kêu giá 7.000 - 7.500 đ/kg (tương đương 420.000 - 450.000 đ/tạ, 60 kg/tạ). Khoai dạt thành tím bi - củ nhỏ, tròn, làm hàng bán chợ và “tím cá” dùng làm thức ăn cho cá giá cũng không dưới 70.000 đ/tạ, gần bằng giá khoai ăn năm rồi. Tiếp theo, khoai bí cao sản 6.300 đ/kg (378.000 đ/tạ), khoai ngọc 6.000 đ/kg (360.000 đ/tạ), khoai đỏ 5.000 đ/kg (300.000 đ/tạ). Loại thấp nhất là khoai sữa cũng đạt 3.500 - 3.600 đ/kg (210.000 - 220.000 đ/tạ). Vào năm ngoái, chỉ loại khoai thượng hạng mới đạt được giá này. Theo các thương lái, giá năm nay đã cao gấp 3 lần so với mức giá cao nhất trước đó.

Đáng nói hơn, đây là giá khoai còn nằm dưới đất, thương lái vô tận ruộng đặt cọc. Các thương lái cứ tranh mua. “Phải quần dữ lắm, tận trong ruộng mới kiếm được khoai mua, chớ ngồi đợi chủ khoai kêu thì dễ gì mà mua được. Lái khoai tụi tui rành từng chủ ruộng, miếng đất nào tốt xấu. Còn nông dân thì rành ông lái này, lái nọ hết trơn” - anh Phan Tấn Dũng, thương lái khoai cho biết. Anh Dũng làm “lái khoai” hơn chục năm, anh nói vì biết nhau như lòng bàn tay nên chuyện mua bán, thỏa thuận giá cả giữa thương lái và nông dân đều “rất yên tâm”. “Nhìn mặt là biết khoai Tân Quới (Bình Tân), Giồng Riềng (Kiên Giang) hay Cầu Kè (Trà Vinh) nên không thể trộn lẫn khoai địa phương này với địa phương khác” - anh Lê Văn Đủ thương lái ở TP Hồ Chí Minh tự hào về kinh nghiệm mua khoai của mình. Với hàng trăm thương lái săn lùng khoai, bình quân mỗi thương lái tiêu thụ khoảng 50 tấn khoai/tháng, khoai lang có thể “chảnh” với các mặt hàng nông sản khác vì “lúc nào cũng đắt hàng như vậy”.

Đối với thương lái, khoai thuộc “hàng sao” có tiền cũng khó mua được, còn nông dân cũng thấy được sự “đỏng đảnh” của sản phẩm mình. Gia đình chú Huỳnh Văn Bảy ở xã Tân Thành đang dỡ 3 công khoai sữa, thương lái bỏ cọc rồi nhưng cứ tới lui thăm chừng “coi ổng dỡ xong chưa”. Ruộng khoai gần đường lộ, nên từ sáng tới trưa đã có mấy chiếc xe ôtô ghé lại hỏi mua khoai, nhưng chú Bảy khoát tay: “Hổng có bán. Khoai này có chủ rồi”. Rồi quay sang lẩm bẩm một mình: “Thợ thầy mắc dỡ khoai hết rồi, giờ này có ai rảnh mà ngồi lặt khoai?” Dỡ khoai cần nhiều nhân công, vì vậy, có thể mới hôm qua còn là “đại gia khoai” với cả chục công khoai bán cả trăm triệu đồng, thì hôm sau đã thành người làm thuê đi lặt khoai, vác khoai cho chủ khác. Đấy chính là cách làm rất hay của người miền khoai, để đỡ đần nhau khi công lao động hiếm như vàng. Đám phụ nữ lặt khoai (ngắt bỏ rễ, cành...) và cánh đàn ông sau một hồi hò hụi “dô dô dô” kéo cào dỡ giồng, vác khoai... được nghỉ “giữa tăng” kèm “quà tặng” là một bịch bánh mì thịt to tổ bố. Chú Bảy cười hớn hở: “Năm nay dự đoán năng suất khoảng 50 - 60 tạ/công, không cao bằng năm rồi, nhưng giá cao hơn gấp 3 lần, thấy cũng được lắm”. Lại có chiếc ôtô ghé bên bờ ruộng, chủ xe chưa bước xuống, chú Bảy đã càu nhàu: “Mua khoai nữa chớ gì, sao năm nào khoai mình đang dỡ cũng đắt dữ vậy ta? Mà hổng có bán đâu”.

Khoai năm nay cao giá đến nỗi, theo anh Dũng: “Mua có một lủm khoai mà trả tiền thấy ngán, cứ tưởng mình tính lộn không hà”. Hầu hết thương lái cũng không còn mua đống, bán xá như trước đây, mà mua bán khoai đã trở nên “chuyên nghiệp”. Tại vựa khoai của anh Hải, có nhân công chuyên lựa khoai, phân loại. Ngoài loại 1, loại 2, còn có loại “hàng chợ” rồi hàng bi, hàng cá đều được vô bao, đóng gói cẩn thận. Cô Ba vừa lựa khoai tại đây vừa giải thích: “Trước giá rẻ, mình bán cả một đống lộn xộn, giờ lựa ra vầy bán có giá hơn nhiều. Khoai cá cũng 1.200 đ/kg chớ ít sao?”.

Trồng khoai: cười nụ - mua khoai: khóc thầm

Mùa vụ chính của khoai lang Bình Tân là từ tháng 3 âl đến hết tháng 8 âl hàng năm. Ngoài những yếu tố như chất lượng, sản lượng khoai luôn ổn định, mối quan hệ mua - bán ôn hòa, theo các thương lái, giao thông thuận lợi cũng đã mở đường cho hoạt động mua bán diễn ra sôi động hơn. Xã Tân Thành nhanh chóng chở thành “trung tâm khoai” với hàng chục cuộc giao dịch hàng ngày, các dịch vụ ăn uống, dịch vụ lao động thời vụ cũng mọc lên như nấm sau mưa. Không chỉ có các thương lái tiêu thụ cho thị trường nội địa, các doanh nghiệp xuất khẩu cũng lặn lội xuống mua hàng trực tiếp.

Huyện Bình Tân hiện có tới 80% diện tích khoai là tím Nhật. Giống khoai này đang được thương lái mua xuất khẩu sang Trung Quốc. Hiện mỗi ngày ước tính có hàng trăm tấn khoai được đóng thùng đi xuất khẩu tại Bình Minh. Theo các thương lái như anh Dũng, anh Đủ: Khoai xuất khẩu nhiều giúp nông dân bán rất được giá, kéo theo giá khoai thị trường nội địa cũng lên sát theo. Do đó, chuyện nông dân lời 15 - 20 triệu đồng/công khoai đã trở thành hiện thực. Tuy nhiên, theo anh Dũng, hàng chợ (tiêu thụ nội địa) loại nào cũng mua, trong khi khoai tím Nhật chủ yếu xuất khẩu. Làm sao để cân đối giữa nhu cầu thị trường và sản xuất là vấn đề đáng quan tâm. Khoai xuất khẩu cũng khiến thương lái chợ nhà “ngậm ngùi” vì “năm ngoái mỗi đêm đi thành phố cả trăm tấn, năm nay chỉ còn chừng 30 tấn. Đâu có đủ khoai, bởi vậy, lợi nhuận cũng giảm”.

Tuy nhiên, đau nhất lại là một số doanh nghiệp chuyên chế biến khoai lang xuất khẩu. Tại Công ty (cty) TNHH Việt Hưng (Khu công nghiệp Hòa Phú) không khí sản xuất rất trầm lắng. Anh Nguyễn Cao Huy Linh - quản lý cty cho biết, giá khoai cao quá cty mua không được, nên từ đầu năm 2010 đến nay chỉ sản xuất được 1 tháng, sau đó phải cho công nhân nghỉ, ngày ngày chỉ có anh bảo vệ gác cổng và vài người phụ trách bảo trì, bảo dưỡng nhà xưởng để chờ khi nào giá khoai hạ mới mở cửa đón công nhân trở lại làm việc. Chúng tôi hỏi anh có dự đoán được bao giờ giá khoai hạ, anh Linh lắc đầu: “Tình hình này cũng không thể biết được. Chỉ còn cách cứ lo cho xưởng luôn trong tình trạng sẵn sàng, hễ có khoai là bắt tay vào làm ngay”. Theo anh Huy Linh, cty chuyên chế biến khoai (loại khoai lang trắng, cắt sợi, chiên) xuất khẩu thị trường Hàn Quốc, công suất tiêu thụ khoảng 4 - 5 tấn khoai tươi/ngày. Khi mới thành lập cách nay khoảng 3 năm, giá khoai chỉ hơn 1.000 đ/kg, nên cty dự kiến hoàn vốn trong 5 năm. Nhưng 2 năm nay, giá khoai càng lúc càng tăng cao, khiến sản xuất không có lời.

Nhưng bà con nông dân và thương lái khoai ở Bình Tân vẫn chưa thể gọi là “vui trọn vẹn”. Vì theo người dân, trục giao thông theo Đường tỉnh 907 và QL 53 đều chỉ cho xe 10 tấn, trong khi đó, chỉ riêng “xác xe” đã gần 10 tấn, nên việc vận chuyển khoai rất khó khăn. Do đó, mong muốn của bà con là nâng được tải trọng cho xe lên ít nhất 15 tấn để có thể ra vào chở khoai. Vận chuyển thông suốt thì mua bán khoai mới thuận lợi, dễ dàng, không bị ép giá.

PHƯƠNG NAM – TRẦN PHƯỚC