Sản xuất theo phong trào: Câu chuyện cũ - Bài học mới

Nguồn tin: Tiếng Nói VN, 29/04/2011
Ngày cập nhật: 4/5/2011

Không thể đòi hỏi người nông dân có thể tự trang bị thông tin thị trường, trồng cây gì, nuôi con gì. Vai trò của các “nhà” là rất quan trọng.

Vụ lúa Đông Xuân được giá cao đang khiến người nông dân Nam bộ đổ xô đi trồng lúa, bỏ qua cả khuyến cáo của ngành nông nghiệp về khung thời vụ và cơ cấu giống. Không chỉ cây lúa mà nhiều loại cây trồng, vật nuôi khác cũng trong tình cảnh tương tự khi người dân vẫn sản xuất theo kiểu tự phát “được giá thì đổ xô làm, mất giá lại thi nhau chặt”.

Sự thiếu định hướng trong sản xuất, không có quy hoạch chi tiết cho từng loại cây trồng, vật nuôi khiến không ít người nông dân lâm vào cảnh “khóc dở, mếu dở”. Việc sản xuất theo phong trào là câu chuyện không hề mới song luôn mang tính thời sự, nếu người dân không thận trọng sẽ rất dễ chuốc lấy rủi ro.

Câu chuyện “thấy người ta câu cá, cũng vác rá đi đơm” không chỉ trên cây lúa. Không ít người dân bỏ lúa sang trồng mía do ham giá cao của những năm trước thì nay đành phải ngậm “bồ hòn làm ngọt” khi giá mía tụt dốc và mía bị bỏ khô ngoài đồng.

Cũng như vậy, bài học đắt giá cũng xảy ra với con cá tra ĐBSCL khi người nuôi đổ xô xây dựng hầm vào thời điểm cao giá để rồi “ôm” nợ, không thể duy trì ao, khi cá đã quá lứa mà bán chẳng ai mua. Những câu chuyện tương tự cũng xảy ra rất nhiều ở đây đó trên cây dưa, cây dứa hay cây hồ tiêu, cà phê hoặc cao su… Tất nhiên, nếu ăn may người nông dân lại có thể hồ hởi kiếm được thêm vài vụ giá cao và thu lãi lớn, song sản xuất như vậy luôn tiềm ẩn rủi ro và thiếu tính bền vững.

Năm nay, nhiều loại nông sản đều có giá cao như gạo, cà phê, hồ tiêu… cũng chính vì vậy, người nông dân đang có xu hướng tích cực mở rộng sản xuất. Sự bùng nổ diện tích sẽ trở nên rất đáng lo ngại nếu không tuân thủ định hướng sản xuất và quy hoạch đã có. Nguy cơ không chỉ về giá cả mà còn khiến cho việc kiểm soát dịch bệnh gặp rất nhiều khó khăn.

Thiếu thông tin thị trường, chưa có định hướng trong sản xuất đã khiến người nông dân luôn ở thế bị động, việc tính toán làm ăn càng trở nên khó khăn hơn. Cho đến nay, các nhà máy chế biến nông sản vẫn chưa có sự gắn kết với người sản xuất nguyên liệu. Mà sự gắn kết này chỉ có được khi “miếng bánh lợi nhuận” được phân chia hài hoà và công khai trên cơ sở cùng có lợi, hướng tới một mục tiêu chung.

Nguyên nhân thất bại của các phong trào cũng phải thẳng thắn nhìn nhận, phần lỗi thuộc về nông dân do tính nóng vội, không nắm bắt, phân tích thông tin đầy đủ, kịp thời, chưa nghiêm chỉnh thực hiện sản xuất theo quy hoạch. Trong tổ chức sản xuất, họ cũng thường chủ quan, chủ yếu làm theo kinh nghiệm, chưa tiếp cận tiến bộ kỹ thuật, công nghệ mới, còn giữ cung cách làm ăn theo kiểu cũ, chỉ lo chạy theo giá bán mà chưa biết tận dụng khai thác lợi thế riêng của mình để tăng giá thành sản phẩm. Bên cạnh đó, nhiều nơi, nông dân chưa được tập hợp lại, chưa hình thành và tổ chức sản xuất phù hợp để tạo sức mạnh tổng thể.

Bên cạnh đó, cũng có phần trách nhiệm thuộc về các cấp lãnh đạo, những người giữ vai trò định hướng phát triển kinh tế cho bà con. Tình trạng chưa bám sát chủ trương, chưa coi trọng các yếu tố tự nhiên trong vấn đề quy hoạch, bố trí sản xuất gắn với việc xây dựng hạ tầng thiết yếu đã xảy ra ở nhiều địa phương. Vì vậy, nhiều quy hoạch chưa thật phù hợp điều kiện thực tế, thiếu tính ổn định và cũng có không ít quy hoạch bị động, chạy theo sau "chuyện đã rồi".

Không thể đòi hỏi người nông dân có thể tự trang bị thông tin thị trường, tự chọn trồng cây gì, nuôi con gì. Do đó, vai trò của nhà quản lý, nhà doanh nghiệp và các cấp chính quyền trong giai đoạn hiện nay là rất quan trọng. Phải làm sao để giúp nông dân biết họ nên sản xuất giống cây, con gì, sản lượng bao nhiêu, chất lượng ra sao thì hợp lý. Khi chúng ta chưa làm được điều này mà cứ để nông dân “tự bơi”, còn các “nhà” vẫn mạnh ai nấy làm thì tình trạng sản xuất manh mún, mua bán tùy tiện, sẽ vẫn tiếp tục xảy ra, và người chịu thiệt chỉ là nông dân.

Tuyết Yến