Bình Định ôm mộng dó trầm

Nguồn tin: NNVN, 15/9/2006
Ngày cập nhật: 19/9/2006

Vào những năm đầu giải phóng, đã có không ít người ôm mộng làm giàu bằng việc đi khai thác trầm hương tự nhiên. Còn bây giờ, vẫn ước mơ làm giàu ấy nhưng người ta không còn vào rừng mà trồng cây dó bầu ngay trong vườn nhà...

Giấc mơ trầm hương

Bình Định là một địa phương tiếp nhận phong trào này muộn nhưng khá sôi nổi. Giống cây dó bầu nóng lên thành “sốt”. Người thì chạy đi tìm mua hạt giống về ương, người kiếm cây con về trồng. Nắm bắt được làn sóng nhu cầu này, trên các nẻo đường liền xuất hiện những dịch vụ bán cây giống dó bầu “di động”. Rải rác đó đây đã hình thành những đại lý cung cấp cây giống. Tên của loại cây trồng “lạ hoắc” này bỗng trở nên thân thuộc với nhiều nông dân ở các huyện miền núi. Nó được nhắc đến trong những bữa giỗ, cả trong những cuộc “lai rai” và bên những bàn cà phê sáng. Trong câu chuyện của họ cây dó bầu sản sinh ra một loại sản phẩm mà giá bán của nó được tính bằng đồng đô la: Trầm hương!

Giá của trầm hương bắp hiện nay là 500 USD/kg. Sau khi được chế biến thành tinh dầu trầm thì giá của nó lên đến 50.000 USD/lít. Do giá cả của nó cao ngất nên suốt mấy chục năm nay, việc khai thác trầm hương luôn diễn ra một cách ráo riết. Nguồn trầm hương tự nhiên ngày càng cạn kiệt (nếu không nói là gần như “mất tích” trong những cánh rừng). Trong khi đó, nhu cầu về tinh dầu trầm trên thế giới là không hề giảm nên người ta nghĩ đến việc gây tạo trầm hương nhân tạo.

Chị Nguyễn Thị Thu Nguyên-Cán bộ Hội Nông dân huyện Vĩnh Thạnh nói: “Bà con đồng bào các dân tộc thiểu số bây giờ họ cũng nhạy bén trong chuyện làm ăn lắm anh à! Nghe nói ở Hoài Ân, An Lão đang phát triển mạnh trồng cây dó bầu lấy trầm họ cũng đang học tập làm theo…”. Ông Nguyễn Cần-Phó Chủ tịch huyện Hoài Ân cho biết: “Phong trào trồng dó bầu đã phát triển 6 năm nay trên địa bàn các xã Ân Mỹ, Ân Tường, Ân Nghĩa, An Hữu, diện tích đông đặc hiện có thể tới trên 50ha. Cây dó tạo trầm ở đây thì chưa có nhưng với cây dó 6 năm tuổi giờ người nông dân chỉ cần chặt hạ, vạc nhỏ phơi khô bán theo loại trầm sô với giá 1.000 đ/kg thì cũng đã kiếm được khối tiền. Đã có ông Nguyễn Hữu Toàn ở xã Ân Mỹ, sau nhiều năm nghiên cứu sâu về cây dó giờ đang thành công với vườn dó 4.000 cây 9 năm tuổi của mình, trong đó đã có 1.000 cây đến tuổi tạo trầm. Tại huyện An Lão diện tích dó bầu cũng tăng đáng kể. Ông Nguyễn Văn Giáo-Trưởng phòng Kinh tế huyện An Lão-cho biết: “Hiện trên địa bàn huyện đã trồng được khoảng 3 ha cây dó bầu, tập trung ở xã An Hoà. Mặc dù ngành chức năng chưa có động thái gì trong việc khuyến khích phát triển loại cây trồng này nhưng họ vẫn tự mày mò mua hạt về gieo ương hoặc vào tận miền Nam mua cây giống về trồng. Anh Nguyễn Hùng Minh, ở xã An Hòa, người đầu tiên trồng cây dó bầu trên đất An Lão và là người trồng nhiều nhất ở đây cho biết: “Hiện tôi đang có hơn 200 cây dó bầu 4 năm tuổi. Trước khi trồng tôi đã học được cách chọn cây giống từ những người có kinh nghiệm ở huyện Tiên Phước (Quảng Nam), một trong 8 địa phương có phong trào trồng cây dó bầu mạnh trong nước. Họ bày, để không bị thất bại, người trồng phải biết chọn cây giống có khả năng tạo trầm sau này. Dó bầu thì có nhiều loại nhưng chỉ nên chọn trồng loại cây có màu trắng, những cây có thân màu đen thì không nên đưa vào trồng vì chúng có tỷ lệ “vô sinh” rất cao. Việc chọn giống là rất quan trọng bởi cây dó bầu từ khi trồng đến khi cho trầm phải mất đến 11 năm. Mức đầu tư của nó không phải là ít. Tính đến nay (4 năm), mỗi cây đã “nuốt” của tôi hết trên 100.000đ…Nếu chọn giống không chuẩn, cây dó “vô sinh” thì cầm chắc chuyện mang nợ!”.

“Đôi cánh” nào cho giấc mơ dó bầu ?

Trong nhiều năm qua, những người trồng dó bầu ở huyện Tiên Phước (Quảng Nam) đã thực hiện tạo trầm bằng cách làm tổn thương cây. Sau năm thứ 4, khi cây dó có đường kính khoảng 20cm thì họ khoan, đục hoặc cắt tôn thành những mảnh nhỏ đóng vào thân cây tạo vết thương. Sau 4 tháng thì rút những mảnh tôn ra, những vết thương sẽ hình thành nhựa và nguồn nhựa này trong quãng thời gian từ 7-24 tháng sẽ tạo nên những loại trầm hương có chất lượng và phẩm cấp khác nhau. Phẩm cấp của trầm hương được tính từ “trầm bắp” xuống trầm loại 1, loại 2…đến trầm “sô” (trầm vụn). Có một cách tạo trầm khác mà người trồng ở Khánh Hoà đang ứng dụng là bằng tác nhân vi sinh. Dùng vi sinh cấy vào thân cây dó bầu đã đủ tuổi (trên 3 năm), vi sinh sẽ phá huỷ tế bào trong thân cây, tích tụ thành chất tạo ra trầm. Theo Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh-Phó Chủ tịch Hội Trầm hương Việt Nam thì có 3 chủng nấm được cấy là: Aspergillus phoenicis (CDA) Thom, Penicillium citrinum Thom và Penicillium citrinum SP.

Như vậy, việc trồng cây dó bầu tạo trầm đang ngày càng giảm đi tính “mơ hồ” nên chắc chắn ngày càng có nhiều người tham gia. Mặc dù chưa có chủ trương đưa loại cây trồng này vào cơ cấu nhưng trước tình hình trên, ngành chức năng cần có những hướng dẫn, khuyến cáo cần thiết về KHKT để người trồng không lâm vào cảnh: 11 năm đầu tư chăm sóc thành công cốc!

VŨ ĐÌNH THUNG