Định vị mặt hàng nông sản chủ lực

Nguồn tin: SGGP, 19/01/2007
Ngày cập nhật: 22/1/2007

Việt Nam đứng thứ nhất thế giới về xuất khẩu hồ tiêu, đứng thứ nhì về xuất khẩu gạo và cà phê, đứng thứ ba về xuất khẩu điều nhân… Nhưng hàng nông sản Việt Nam vẫn chưa khắc phục được những nhược điểm cố hữu: chủ yếu vẫn xuất thô, chất lượng không ổn định, dẫn đến kém lợi thế cạnh tranh hoặc không chủ động được trong việc cung cấp đủ theo hợp đồng cam kết với nhà nhập khẩu.

Chưa chú trọng đến công nghệ chế biến, nên không thể bán với giá tốt nhất. Bên cạnh đó, phần nhiều các mặt hàng nông sản Việt Nam phải xuất khẩu qua trung gian nên dễ bị ép. Ngay cả thị trường nội địa, một số mặt hàng nông sản Việt Nam cũng đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt với các sản phẩm cùng loại của các nước - nhất là mặt hàng rau quả.

Để khắc phục tình trạng này, Tổng giám đốc Công ty TNHH Cà phê Trung Nguyên Đặng Lê Nguyên Vũ nhấn mạnh đến 3 giai đoạn để tạo cơ sở nâng cao giá trị nông sản. Đó là đầu vào sản xuất, cụ thể là giống phải có chất lượng tốt, sạch bệnh để có được sản phẩm tốt, đồng đều, cây ít bị sâu bệnh.

Thứ hai là phải tổ chức lại sản xuất, khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ - một trong những hạn chế chính dẫn đến sản phẩm nông nghiệp chất lượng không đồng đều, số lượng không ổn định. Nhìn qua các mặt hàng nông thủy sản xuất khẩu chủ lực, cho thấy sản xuất tự phát vẫn là chính.

Do vậy luôn dẫn đến tình trạng lúc thiếu nguyên liệu thì giá nông sản cao, doanh nghiệp gặp khó khăn, mọi người cùng nhau đầu tư vào và dẫn đến thừa nguyên liệu, giá rẻ, nông dân thiệt thòi, có hộ bị phá sản. Thứ ba là công nghệ sau thu hoạch, thất thoát còn cao (trái cây 25%-30%, cà phê khoảng 10% tương đương với 100 triệu USD/năm…), chưa trình bày sản phẩm thu hút, bắt mắt người tiêu dùng. Hồ tiêu, hạt điều… thu hoạch tập trung trong vài tháng, nhưng doanh nghiệp cần nguyên liệu để sản xuất, chế biến cả năm. Đó là thách thức mà nhà khoa học cần giải quyết.

Thứ hạng nhất, nhì về lượng xuất khẩu chưa nói lên điều gì nếu chúng ta không tìm cách nâng cao giá trị các mặt hàng nông sản. Vì thế, trước hết cần hiện đại hóa những thế mạnh trước khi nói đến việc chuyển dịch cơ cấu. Nhưng điều quan trọng nhất của nông nghiệp Việt Nam trong bối cảnh hội nhập chính là định vị cho được một số mặt hàng nông sản chiến lược, muốn vậy phải có tầm nhìn xa, từ đó đưa ra chính sách hỗ trợ cho việc phát triển tập trung mặt hàng chiến lược này.

Việc chi phối thị trường cây cọ dầu thế giới của Malaysia là kết quả những thập niên trước của những nhà hoạch định Malaysia khi định vị được lợi thế, khả năng, chính sách phù hợp để khuyến khích và tổ chức sản xuất tập trung. Thương hiệu nông sản là điều không thể thiếu để nâng cao giá trị các mặt hàng nông sản VN. Vì đây chính là một chuỗi giá trị phải gắn kết chặt.

Hội nhập, nông dân là người bị thiệt nhiều nhất, nhưng nông dân không thể khắc phục được những điều này nếu không có sự tham gia của nhà nước và doanh nghiệp là người cầm cờ đi trước, kéo theo bà con nông dân cùng đi.

Ông Nguyễn Lâm Viên, Tổng giám đốc Công ty TNHH Vinamit, cho rằng bà con nông dân không chỉ nghèo về cái ăn, cái mặc mà còn nghèo về thông tin, về tập quán sản xuất hay bán sản phẩm làm ra. Vì vậy, nhà nước, doanh nghiệp cần phải tìm ra những thách thức hay cơ hội để truyền thông cho nông dân. Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Phòng Kinh doanh Chợ đầu mối Thủ Đức TPHCM, cho rằng cần tạo ra giá trị gia tăng các mặt hàng nông sản cho nông dân ngay tại các chợ đầu mối trong nước. Như sắp Tết, nhà khoa học nào giải quyết được việc giữ cho cuốn trái bưởi, quýt lâu rụng hay điều chỉnh để cho trái cây chín đúng thời điểm sẽ giúp cho bà con bán được giá cao, thu nhập tăng thêm.

Ngay cả thời điểm vận chuyển hàng về chợ đầu mối cũng là điều không nên xem thường. Các vựa rất nhạy trong vấn đề này. Khi thấy mặt hàng nào đó thiếu hay thừa là thông tin ngay cho người vận chuyển nên đưa về chợ sớm hơn hay chậm lại một chút thì giá bán lúc đó sẽ khác. Những thông tin này bà con nông dân lại rất thiếu.

CÔNG PHIÊN