Người hơn 20 năm sưu tầm, lưu giữ các giống nhãn quý

Một ngày hè nắng vàng như rót mật trên những chùm nhãn chín đầu mùa, tôi tìm về xã Hồng Nam (thành phố Hưng Yên), để được say trong vị ngọt thơm của nhãn lồng quê hương và được thăm vườn nhãn của một lão nông đã ngoài lục tuần – người hơn 20 năm qua miệt mài sưu tầm, lưu giữ các giống nhãn quý của Hưng Yên.

Ông Đặng Văn Xây và những chùm nhãn đầu mùa

Vườn nhãn gần 2 mẫu của lão nông Đặng Văn Xây như một viên ngọc lớn màu xanh biếc mát mắt, nằm giữa “vựa” nhãn nổi tiếng của đất nhãn lồng. Men theo con đường mòn nho nhỏ dẫn vào vườn, khéo léo để không va quệt vào những chùm nhãn sai lúc lỉu, chúng tôi tìm kiếm bóng áo vải sờn vai của ông chủ vườn. Tiếng kéo tỉa cành lách tách khoan nhặt vang lên, tiếng bước chân lào xào trên lá khô, cặp kính trắng mải miết cùng ông dõi theo từng thân, cành, từng phiến lá trong vườn.

Ông Xây trò chuyện với chúng tôi mà như đang trò chuyện với chính những gốc nhãn quý của mình: “Trồng nhãn là nghề ông cha truyền lại, từng mảnh vườn, từng gốc cây, mỗi mùa hoa, mùa quả… dần hình thành trong tôi tình yêu, nặng lòng với chồi xanh lộc biếc. Từ năm 1995, tôi bắt đầu sưu tầm và phát triển các giống nhãn quý, thơm ngon của Hưng Yên tại mảnh vườn của gia đình. Những cây nhãn ngon của chính gia đình mình, những giống nhãn của bạn bè, người thân, người quen nức tiếng xa gần tôi đều cố công chiết ghép, nhân giống, phát triển bằng được. Mình trồng, mình giữ giống nhãn quý cho mình, cho con cháu mình, cũng là mình giữ sản vật ngọt thơm quý giá cho chính quê hương mình vậy”.

Đưa chúng tôi đi thăm từng gốc nhãn, có cây sần sùi vì năm tháng, đã có tuổi đời mấy chục năm, có cây mới cho bói mùa quả đầu… ông Xây không quên giới thiệu cho tôi nghe về từng loại: Nào nhãn cùi sớm, nhãn cùi muộn, giống quả to mã vàng nâu, giống quả vừa mã vàng nhạt, nhãn đường phèn ngọt lịm thơm phưng phức, nhãn đầu nước thì ngọt sắc làm người ăn nhớ mãi không thôi… Ngay như nhãn cùi đã có tới hàng chục giống, hay nhãn đường phèn cũng 4 – 5 giống khác nhau. Lúc cao điểm, trong vườn nhãn của ông Xây có tới hơn 40 giống nhãn khác nhau, đó là thành quả mà ông không tiếc công sức và cả tiền của sưu tầm từ khắp các nhà vườn, khắp nẻo thôn quê trên đất nhãn. Sưu tầm được các giống nhãn rồi, ông lại không tiếc thời gian chờ từng mùa quả để so sánh, đánh giá chất lượng, mẫu mã, năng suất của từng giống. Ông tỷ mỉ chọn ra những giống nhãn ưu việt nhất, thơm ngon nhất, ra quả đều, năng suất cao và ổn định nhất để phát triển lâu dài thành hàng thương phẩm.

Những cây kém hơn thì nuôi gốc giữ giống, cắt bỏ cành, ghép mắt của cây khác vào tiếp tục chăm bón. Một người dành cả đời cho cây nhãn, cách thưởng thức nhãn cũng khác! Với ông, cây nhãn quý, đáng giữ gìn và phát triển phải làm người thưởng thức “rung động” từ cái nhìn đầu tiên, tức là mã phải đẹp, quả phải đều, vỏ quả phải tươi sáng, nhìn đã muốn ăn! Khi đã chinh phục được mắt nhìn rồi, phải chinh phục được khứu giác: Bóc quả nhãn ra, đưa lên mũi, mùi thơm đặc trưng bao phủ giác quan, không gì thay thế được! Bỏ quả nhãn vào miệng, vị ngọt đậm đà và mùi thơm hòa quyện lập tức lan tỏa, khiến người ăn không thể nghĩ đến gì khác nữa, chỉ muốn bóc tiếp một quả nữa, rồi một quả nữa… Hơn 20 năm lăn lộn trên những vườn nhãn, giờ đây ông Xây tự hào rằng 200 gốc nhãn của mình thì cả 200 gốc đều quý và ngon, sẵn sàng chinh phục bất cứ thực khách khó tính nào!

Trong suốt chặng đường dài tìm kiếm, nhân giống các giống nhãn quý của Hưng Yên, ông Xây cũng gặp không ít khó khăn, trắc trở. Nhưng tình yêu của ông với nhãn, với vườn, niềm khao khát bảo tồn, phát triển nhiều giống nhãn nức tiếng của Hưng Yên thôi thúc ông không ngừng nghỉ. Nơi đây, có những giống nhãn ông phải nhiều lần thuyết phục người dân mới mua được một cành chiết nho nhỏ, vài mắt chồi bé xinh về nhân giống. Cũng có những gia đình khó tính, quyết không bán giống cho ông, ông phải tìm cách có được hạt để gieo thành cây, chăm bón nhiều năm mới thành công.

Từng cây nhãn chẳng phụ tấm lòng ông, mảnh đất cha ông rồi cũng thành xôi mật trước bàn tay chăm bón cần cù tần tảo, năm nào, vườn nhà ông cũng là một trong những vườn có nhãn sớm nhất, là nơi mùa nhãn kết thúc muộn nhất và tất nhiên vô cùng thơm ngon, níu chân người. Những cây nhãn quý trong vườn có thể tự phân thành 3 trà: sớm – trung – muộn, thu hoạch rải vụ suốt 2,5 – 3 tháng, giúp gia đình ông có kinh tế vững vàng. Ấy vậy mà cho đến giờ, điều ông quan tâm nhất mỗi khi ra vườn không phải là sẽ thu hoạch được bao nhiêu tấn quả, mà là cây nhãn có khỏe không, có sâu bệnh gì không, có đủ dinh dưỡng không… Cây càng sai quả càng phải tích cực chăm sóc chu đáo, cây năm nay thưa quả thì hãy cứ để cho cây được nghỉ ngơi, được đầy đủ dinh dưỡng, bởi ông nghĩ, nhãn quý và ngon cũng phải có cái “kiêu kỳ” của nó chứ!

Điều đáng trân trọng là sở hữu vườn nhãn quý nhưng ông Xây sẵn sàng giúp đỡ, chia sẻ kinh nghiệm, giống cây với những người thực sự yêu nhãn, thực sự muốn cùng ông bảo tồn và phát triển những giống nhãn ngon của quê hương.

Bao năm gắn bó với cây nhãn, hiểu cây nhãn như chính người thân thuộc nhất của mình, ông Đặng Văn Xây hiện nay đang là Giám đốc Hợp tác xã nhãn lồng Hồng Nam, đây là môi trường tốt để ông cống hiến hiểu biết của mình, góp tình yêu cây nhãn của mình vào việc xây dựng, phát triển thương hiệu nhãn lồng Hưng Yên. Riêng tôi mong rằng vườn nhãn quý của ông sẽ mãi xanh tươi như thế, bền lâu như thế, mong ông luôn khỏe mạnh để dành nhiều thời gian sưu tầm và phát triển thêm nhiều giống nhãn quý cho đời sau.

Vi Ngoan

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước