Bạc Liêu: Nâng tầm mô hình sản xuất lúa - tôm - Bài 2: Đâu chỉ có cây lúa và con tôm

Khi nói đến mô hình sản xuất lúa - tôm, nhiều người cứ nghĩ nông dân chỉ thu lợi từ cây lúa và con tôm sú. Song, trên thực tế, ngoài nguồn thu nhập chính là lúa - tôm, bà con đã sáng tạo và nâng tầm mô hình lúa - tôm thành mô hình đa cây - đa con. Qua đó giúp nông dân tăng thêm lợi nhuận trên cùng một đơn vị diện tích, đồng thời góp phần khai thác có hiệu quả tài nguyên đất, chủ động phòng tránh rủi ro và từng bước xây dựng mô hình lúa - tôm trở thành mô hình sản xuất bền vững, cho thu nhập hơn 100 triệu đồng/ha.

Mô hình của mô hình

Vào những năm bắt đầu chuyển đổi sản xuất, nếu như con tôm sú đã làm cho những cánh đồng năn vốn bị bỏ hoang trở thành đồng tôm, ruộng lúa bạt ngàn, thì hiện nay trên những cánh đồng sản xuất lúa - tôm, cùng với tôm sú, con tôm càng xanh đã giúp nhiều nông dân trở thành tỷ phú. Vì ngoài nuôi 2 vụ tôm sú chính, vào mùa mưa, bà con còn có thể nuôi kết hợp tôm càng xanh với cây lúa. Ưu điểm của mô hình này là tận dụng diện tích mương bao để ương tôm càng xanh. Sau khi cấy lúa xong, nước dâng lên, tôm sẽ bơi lên ruộng lúa tìm thức ăn và sâu bọ (nếu có) cũng trở thành thức ăn cho con tôm càng xanh. Và mô hình nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa cho lợi nhuận bình quân từ 60 - 70 triệu đồng/ha/vụ.

Hộ bà Trần Thị Út (xã Vĩnh Lộc, huyện Hồng Dân) thu hoạch cá đồng.

Mô hình lúa - tôm của ông Nguyễn Văn Dũng (bìa phải, ở xã Lộc Ninh, huyện Hồng Dân) với hệ thống bờ bao cao hơn mặt ruộng 1m. Ảnh: L.D

Cùng sống chung với tôm càng xanh trên đất lúa - tôm, còn có một nguồn lợi thủy sản khác mà nông dân ít tập trung khai thác, đó là cá đồng. Đơn cử như hộ bà Trần Thị Út (xã Vĩnh Lộc, huyện Hồng Dân), với 7 công đất áp dụng mô hình lúa - tôm, mỗi năm gia đình bà Út sản xuất 2 vụ tôm và làm 1 vụ lúa kết hợp với nuôi tôm càng xanh. Đặc biệt là khi trồng lúa, gia đình bà giữ nước ngọt cho đến tháng 5 âm lịch năm sau mới thu hoạch các loại cá đồng như: cá lóc, cá thát lát, cá chẽm, cá bống tượng… Nguồn thu từ cá đồng mang về cho gia đình bà Út hơn 50 triệu đồng/năm mà không phải đầu tư thức ăn và đầu ra luôn được các thương lái bao tiêu, đến tận nơi thu mua. Nhiều nơi trên những cánh đồng lúa - tôm, cùng với cá đồng, tôm càng xanh, còn có mô hình trồng bông súng trong hệ thống mương bao, trồng màu trên bờ liếp vuông tôm…

Mô hình trồng màu trên bờ liếp vuông tôm phát triển mạnh ở huyện Phước Long. Việc tận dụng các bờ liếp vuông tôm để trồng thêm các loại rau màu, bầu, bí… đã giúp bà con thu lãi bình quân khoảng 15 triệu đồng/công. Hay mô hình trồng bông súng trong mương bao lúa - tôm của hộ anh Trần Hoàng Văn (xã Vĩnh Lộc). Với hệ thống mương bao 5ha lúa - tôm, anh Văn trồng bông súng kết hợp nuôi cá phi. Sau khi trừ phần lợi nhuận từ lúa - tôm, tiền bán bông súng cũng vài chục triệu đồng/năm, đủ để anh nuôi con ăn học; còn cá phi thì làm thức ăn cho cá sấu. Tổng thu nhập từ mô hình sản xuất của gia đình anh Văn đạt hơn 400 triệu đồng/năm. Ngoài ra, còn nhiều mô hình khác cũng được nông dân áp dụng kết hợp từ mô hình lúa - tôm như: mô hình trồng cây bồn bồn, trồng cỏ năn tượng, mô hình nuôi cua…

Qua đó cho thấy, mô hình lúa - tôm đã tác động tích cực đến quá trình chuyển đổi cơ cấu sản xuất và làm thay đổi cách nghĩ, cách làm của nhiều nông dân. Đó là việc tận dụng các lợi thế vốn có từ mô hình lúa - tôm để phát huy có hiệu quả các nguồn lợi khác. Từ đó giúp nông dân thu nhiều nguồn lợi, phòng tránh những rủi ro (nếu mất tôm sú thì còn tôm càng xanh, hoặc khi cây lúa thất mùa thì còn thu lợi từ cá đồng, rau màu…). Và quan trọng hơn cả là giải quyết tốt bài toán lao động nông nhàn, phát huy giá trị của tài nguyên đất.

Cần nhân rộng cách làm hay

Xuất phát từ đặc thù và tính độc đáo của mô hình lúa - tôm nên việc mở rộng diện tích lúa - tôm cần quan tâm đến điều kiện thích nghi của từng địa phương. Đặc biệt là quan tâm đến những cách làm hay, giải quyết những khó khăn do thực tiễn đặt ra lâu nay, cũng như chủ động ứng phó với quá trình biến đổi khí hậu, nhất là tình trạng khô hạn, xâm nhập mặn.

Hộ ông Nguyễn Văn Dũng (xã Lộc Ninh, huyện Hồng Dân) có 4ha áp dụng mô hình lúa - tôm từ những năm 2000 đến nay, năm nào gia đình ông Dũng cũng sản xuất thành công. Song, năm 2017, để ứng phó với biến đổi khí hậu, ông Dũng nâng cấp hệ thống mương bao và đắp cao hơn mặt ruộng trên 1m. Ông Dũng lý giải: “Nông dân phải luôn trong tư thế chủ động ứng phó biến đổi khí hậu. Đào mương sâu và đắp cao bờ bao sẽ giữ được nhiều nước, nếu có xảy ra nắng nóng, khô hạn hoặc xâm nhập mặn thì cũng có nước ngọt để cứu cây lúa, hay “giải khát” cho con tôm. Vả lại, đất đào lên đắp hệ thống mương bao sẽ tạo nên nhiều ao lắng, hình thành nhiều ao vèo. Những ao vèo này sẽ nuôi tôm càng xanh (từ 2 - 2,5 tháng) trước khi đưa vào ruộng lúa thả nuôi. Nhờ vậy, thời gian nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa sẽ được rút ngắn và người nuôi kiểm soát được số lượng tôm nuôi thả vào ruộng lúa, mức độ hao hụt”. Thiết nghĩ, đây là mô hình cần được ngành quản lý nghiên cứu và bổ sung cho mô hình lúa - tôm.

Cùng với nâng cấp hệ thống mương bao, việc quản lý các đối tượng không nằm trong mô hình lúa - tôm cũng cần được ngành chức năng quan tâm, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng - vốn là đối tượng bị cấm nuôi ở vùng sản xuất phía Bắc Quốc lộ 1A. Năm 2016, ở TX. Giá Rai có khoảng 560ha nuôi xen canh tôm sú với tôm thẻ chân trắng. Ông Mai Thanh Lạc, Trưởng phòng Kinh tế TX. Giá Rai, cho biết: “Việc nông dân nuôi tôm thẻ chân trắng tự phát trên đất lúa - tôm trong thời gian qua đã gây tác động xấu đến môi trường. Vì vậy, năm nay Phòng Kinh tế vận động nông dân không nuôi tôm thẻ mà tập trung nuôi tôm sú; đồng thời mở rộng diện tích sản xuất lúa trên đất tôm với hơn 2.450ha”.

Lư Dũng

Các tin mới

Nhấn vào đây để xem các tin trước