Xuất khẩu tôm sẽ hồi phục nhưng không như ý

Xuất khẩu tôm tuy chưa đột phá, nhưng 3 tháng gần đây cho thấy có sự hồi phục đáng kể. Theo các doanh nghiệp, xu thế hồi phục tiếp tục được duy trì đến cuối năm, nhưng sẽ không như kỳ vọng, nên khả năng, kim ngạch xuất khẩu tôm năm nay sẽ giảm khoảng 10-15% so với năm 2022.

Nhu cầu mặt hàng tôm chế biến sâu từ nay đến cuối năm sẽ tăng cao, tạo lợi thế cho ngành tôm bứt phá, về đích.

Thị trường hồi phục

Tại hội thảo quốc tế ngành tôm do VASEP tổ chức ngày 23-8 trong khuôn khổ Vietfish năm 2023, ông Jesper Clausen - Giám đốc toàn cầu về dinh dưỡng và hỗ trợ thủy sản của Tập đoàn De Heus (Hà Lan), cho biết ước tính tổng sản lượng tôm nuôi toàn cầu năm 2023 sẽ đạt khoảng 6,3 triệu tấn, tăng 5% so với năm trước. Ðây là mức tăng được xem là phù hợp với quy luật tăng trưởng của thị trường, nhưng do ảnh hưởng từ lạm phát và các biến động chính trị khác, khiến cho sức tiêu thụ chậm đi đáng kể, đẩy lượng tôm tồn kho vốn dĩ đã khá cao từ cuối năm 2022 tăng mạnh, làm cho giá tôm thế giới giảm mạnh từ 10-20% trong nửa đầu năm 2023, tại hầu hết các thị trường.

Tuy nhiên, từ đầu quý III đến nay, nhu cầu nhập khẩu tôm cho thấy có dấu hiệu hồi phục trở lại, đặc biệt là ở thị trường Mỹ, luôn ghi nhận có giá trị tăng liên tục qua các tháng gần đây. Ngoài ra, một số thị trường truyền thống và có giá trị lớn của con tôm Việt Nam, như Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc… cũng cho thấy những tín hiệu khởi sắc dù tất cả đều chưa như kỳ vọng. Ðiều này thể hiện qua sự chênh lệch khá lớn giữa lượng tôm xuất khẩu với giá trị kim ngạch. Ðơn cử như tại Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta, sản lượng tiêu thụ tôm tháng 8 tăng đến 15% nhưng doanh số chỉ tăng khoảng 1%. Nguyên nhân theo ông Hồ Quốc Lực - Chủ tịch HÐQT Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta là do giá tiêu thụ tôm thế giới đang ở mức thấp. Ông Lực chia sẻ: "Tuy chỉ tăng 1%, nhưng rất có ý nghĩa bởi đây là tháng tăng trưởng dương đầu tiên trong năm nay của Sao Ta. Hơn nữa, mức tăng trưởng trên tuy nhẹ nhưng cho thấy sự chuyển động phục hồi tiêu thụ và là điểm sáng cho xuất khẩu từ nay đến

cuối năm".

Thuận lợi nhưng không như ý

Tuy thị trường đã có dấu hiệu hồi phục và xu thế hồi phục được dự báo tiếp tục giữ vững đến cuối năm, nhưng theo ông Lực, xuất khẩu tôm cả năm 2023 dù cố gắng lắm nhiều khả năng vẫn sẽ thấp hơn năm 2022 khoảng 15%, riêng Sao Ta phấn đấu thu hẹp còn khoảng 10%. Nền tảng cho nhận định trên theo ông Lực là do mặt bằng giá tôm thế giới đang gần chạm đáy và cùng với đó là cao điểm mùa vụ đã qua, nguồn cung từ các nước đều giảm, trong khi từ nay đến cuối năm là giai đoạn có nhiều lễ hội tại các nước, chắc chắn sức cầu sẽ tăng nên là cơ hội, là động lực để các nhà nhập khẩu tăng mua tích trữ. Riêng đối với ngành tôm Việt Nam sẽ có lợi thế lớn khi mặt hàng chế biến sâu (vốn là thế mạnh của doanh nghiệp tôm Việt Nam - NV) được tiêu thụ mạnh hơn trong mùa lễ hội.

Hiện tại, theo lý thuyết, đã qua cao điểm thu hoạch tôm nuôi, nhưng nguồn cung ứng tôm thành phẩm dồi dào, chủ yếu từ hàng tồn kho. Ðiều này khiến giá tiêu thụ còn duy trì mức thấp, tuy có lợi cho người tiêu dùng, nhưng gây thiệt hại lớn cho người nuôi, khả năng tạo ra sự không đồng bộ chuỗi cung ứng sau này. Hàng tồn kho một số nước còn khá, như Ecuador, Ấn Ðộ nhưng tập trung hàng sơ chế, cho nên hàng chế biến sâu của chúng ta có nền tảng thuận lợi bứt phá cho 3 tháng tới, khi vào mùa lễ hội mảng dịch vụ có nhu cầu hàng chế biến sâu tăng cao. Sự hồi phục của xuất khẩu tôm dù chưa thực sự như ý, nhưng cũng là tin vui đối với toàn ngành trong bối cảnh thị trường ảm đạm suốt nửa năm. Tuy nhiên, theo nhận định của doanh nghiệp, khó khăn đối với toàn ngành vẫn chưa qua, thậm chí còn có khả năng kéo dài sang tận mùa tôm năm 2024.

Vẫn chưa rõ xu hướng thị trường

Dự báo về tình hình tiêu thụ tôm thời gian tới, theo ông Lực vẫn chưa rõ xu hướng vì phụ thuộc nhiều yếu tố, như mức độ phục hồi kinh tế thế giới; khả năng cung ứng của các cường quốc tôm; tình hình nuôi tôm trong giai đoạn Elnino đầy rủi ro bất ngờ; các yếu tố khác… Do đó, ông Lực có 2 kịch bản cho ngành tôm trong thời gian tới, như sau: Thứ nhất, là ngành tôm sẽ vượt qua khó khăn, nhưng sự phục hồi kéo dài qua năm sau và kịch bản thứ hai xấu hơn là tình hình khó khăn của năm nay sẽ tái hiện ở mùa tôm năm sau. Do đó, mỗi doanh nghiệp cần có sách lược vượt khó cho riêng mình mới có thể tồn tại và tranh thủ được thời cơ khi thị trường hồi phục hoàn toàn. Vì vậy, theo ông Lực, ngành tôm phải nỗ lực phát huy thế mạnh là nâng cao trình độ chế biến, tìm thêm mặt hàng mới, song song việc nỗ lực giảm giá thành nhất là giá thành nuôi tôm. Ðây là một khó khăn lớn của ngành tôm bởi muốn giảm giá thành tôm không thể thành công trong thời gian ngắn. Ông Lực đề xuất: "Chính phủ quan tâm hơn trong việc hỗ trợ ngành nuôi như quản lý tôm giống chặt chẽ hơn, đầu tư thủy lợi vùng nuôi tôm lớn… Ðể bền vững hơn cần có chính sách đất đai tạo ra nhiều trang trại nuôi quy mô lớn hàng trăm héc-ta, đạt chuẩn nuôi theo yêu cầu người tiêu dùng".

Theo lời khuyên của ông Jesper Clausen dành cho ngành tôm ở Việt Nam, thay vì để thị trường "dư thừa" nguồn cung khi xuất khẩu giảm thì các doanh nghiệp có thể tập trung phát triển sản phẩm tươi và chế biến. Ðiều quan trọng bây giờ các doanh nghiệp ngành tôm Việt Nam cần tập trung vào tôm chất lượng cao với chi phí thấp. Các doanh nghiệp cũng cần tìm kiếm cơ hội thị trường trong nước để hỗ trợ ngành tôm Việt vượt qua khó khăn. Ngoài ra, các chuyên gia quốc tế tại Hội thảo quốc tế ngành tôm do VASEP tổ chức cũng khuyến nghị ngành tôm Việt là cần tiếp tục tập trung vào tính bền vững và truy xuất nguồn gốc (như thức ăn, quản lý trang trại, quản lý dịch bệnh); vào tiếp thị ngành tôm Việt và tăng cường tính hiệu quả ngay từ cấp vùng nuôi.

Bài, ảnh: HOÀNG NHÃ

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước