Lâm Đồng: Rau họ cà - cây chủ lực cần sạch bệnh

Rau họ cà là cây trồng chủ lực, nhiều lợi thế cạnh tranh ở các vùng nông nghiệp Ðơn Dương, Ðức Trọng, Ðà Lạt, Lạc Dương, (tỉnh Lâm Đồng) nhưng do dịch bệnh xoăn lá virus khiến diện tích và sản lượng không ổn định, ảnh hưởng đến thu nhập của người sản xuất trong nhiều năm qua. Bởi vậy, việc đảm bảo nguồn giống rau họ cà sạch bệnh trước khi đưa vào canh tác đang là một trong những vấn đề cấp thiết từ nhiều phía quản lý nhà nước, sản xuất kinh doanh và gieo trồng chăm sóc...

Vườn ươm Thiên Sinh (Lạc Lâm, Đơn Dương) đạt tiêu chuẩn giống cây họ cà sạch bệnh xuất bán hàng năm. Ảnh: V.Việt

Cây nhiễm virus, năng suất và giá trị thấp

Thống kê của Chi cục TT&BVTV Lâm Đồng, hàng năm, trên địa bàn các huyện Đức Trọng, Đơn Dương, Đà Lạt và Lạc Dương, nông dân xuống giống trồng cây rau họ cà trên diện tích từ 13.300ha đến gần 13.600ha, chiếm 25% tổng diện tích rau các loại trên toàn tỉnh Lâm Đồng. Trong đó, chiếm hơn 90% cà chua, khoai tây và ớt ngọt; 10% còn lại là cà tím, ớt cay và cà pháo. So sánh trong 6 năm đã qua, tổng sản lượng rau họ cà Lâm Đồng đạt từ gần 512 - 544.000 tấn/năm. Thông qua đầu mối các cơ sở thu mua và thông qua hình thức sản xuất liên kết với hàng chục hợp tác xã, tổ hợp tác trên địa bàn, rau họ cà Lâm Đồng tiêu thụ khoảng 90% sản lượng đến hệ thống siêu thị, các khu vực chợ trung tâm ở thành phố Hồ Chí Minh ra các tỉnh miền Trung và Hà Nội; 10% sản lượng được chế biến xuất khẩu đến các thị trường Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc...

Nếu tính mức giá 9 tháng đầu năm 2018, cao nhất rau họ cà là ớt chuông vàng với gần 29.000 đồng/kg, nhân với năng suất đạt đỉnh 45 tấn/ha/năm, thành tổng doanh thu hơn 1,3 tỷ đồng. Tuy nhiên, mức giá thấp nhất của rau họ cà lại là cà chua, riêng trong tháng 8/2018 vừa qua đã “bắt đáy” còn 3.300 đồng/kg, nhân với năng suất bình quân khoảng 45 tấn/ha, kết quả thu vào chưa đầy 150 triệu đồng/ha/năm. Nếu khấu trừ tất cả chi phí thì người trồng cà chua thu hoạch trong thời điểm này đều lỗ công lao động và lỗ cả tiền mua giống cây.

Như vậy với 2 kết quả “tương phản” của 2 loại rau họ cà (ớt chuông vàng và cà chua) vừa nêu cho thấy, tiềm năng, lợi thế rất dồi dào, nhưng nếu sản xuất thiếu quản lý được dịch hại tổng hợp thì không chỉ năng suất kém mà chất lượng thu hoạch xuống thấp, khiến thị trường giá cả kéo theo lao dốc.

Cụ thể, nguyên nhân chính ở đây là dịch hại virus lây lan xoăn lá cà chua từ năm 2016 đến nay, phần lớn người sản xuất vẫn chưa kịp thời áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả sạch bệnh ngay từ cây giống gốc đưa về trồng. Trong khi đó, về phía quản lý nhà nước, Chi cục TT&BVTV Lâm Đồng đã nhanh chóng phối hợp với Trung tâm Nông nghiệp 2 huyện Đức Trọng và Đơn Dương tổ chức tập huấn cho 85 cơ sở sản xuất, kinh doanh giống cà chua về các nội dung thiết kế vườn ươm, quản lý cây giống sạch bệnh.

Cần kiểm soát chặt chẽ nguồn giống xuất vườn

Đến năm 2017, Chi cục kiểm tra đồng loạt gần 15 cơ sở vườn ươm các giống rau họ cà như cà chua, cà tím, ớt ngọt, cà pháo, qua đó lấy 33 mẫu cây giống và 16 mẫu hạt giống đưa đi phân tích, kiểm nghiệm với những kết quả gần như đã dự báo trước.

Theo đó, cà chua nhiễm virus ToMV đến 60% mẫu hạt giống ngọn ghép và 33,3% mẫu hạt giống gốc ghép. Và cũng bị nhiễm virus này ở vườn ươm cây cà chua ghép chiếm tỷ lệ từ 80 - 87,5%. Riêng vườn ươm cây giống cà tím và ớt ngọt chiếm tỷ lệ lần lượt từ 50% đến 100% số cây nhiễm virus ToMV và CMV.

Đến năm 2018, Chi cục TT&BVTV Lâm Đồng tiếp tục hướng dẫn các vườn ươm Tiến Trâm, Thiên Sinh, Biết Huệ tọa lạc trên địa bàn 2 huyện Đơn Dương và Đức Trọng thiết kế và kiểm soát chất lượng sản xuất các giống cây họ cà khỏe mạnh, đạt tiêu chuẩn cơ sở xuất vườn; bên cạnh đó, còn hỗ trợ lắp đặt 4.000m2 lưới chắn côn trùng, lưới chắn nắng. Ngoài ra còn phối hợp với Công ty TNHH Thương mại hạt giống nông sản Phù Sa cấp phát 5.000 bẫy vàng cho nông dân phòng trừ, tiêu diệt các đối tượng lây truyền virus như bọ trĩ, bọ phấn, ruồi đục lá..., đạt mật độ 150 bẫy/1.000m2. Tuy nhiên, hiện các nguồn giống cây họ cà sản xuất trên các vùng nông nghiệp Đơn Dương, Đức Trọng, Đà Lạt, Lạc Dương đôi lúc đôi nơi vẫn chưa thực sự kiểm soát chặt chẽ, nên vẫn còn “lọt lưới” nguồn giống đầu vào kém chất lượng, nhiễm bệnh từ các vườn ươm tự phát “3 không” (không đăng ký kinh doanh, không kiểm soát bệnh hại và không công bố tiêu chuẩn chất lượng cây giống xuất vườn). Còn ở ngoài đồng sản xuất thì thành phần virus lây nhiễm xoăn lá trên cây rau họ cà ngày một phát triển rất đa dạng như ToMV, CMV, TYLCV, TNRV..., hiện vẫn không có thuốc bảo vệ thực vật đặc trị; nhưng người nông dân chưa chú trọng đến việc thu gom, tiêu hủy, ngăn chặn các tàn dư lan truyền dịch bệnh...

Để khôi phục vùng chuyên canh rau họ cà sạch bệnh ở Lâm Đồng, thiết nghĩ trước hết phải tăng cường hướng dẫn nông dân mua giống cây sạch virus từ các cơ sở sản xuất - kinh doanh công bố đảm bảo chất lượng tiêu chuẩn cơ sở. Biện pháp tiếp theo cũng cần vận động nông dân ưu tiên nguồn vốn đầu tư đưa rau họ cà vào nhà lưới, nhà kính sản xuất để ngăn chặn côn trùng chích hút truyền bệnh. Và biện pháp thường xuyên là tổ chức quản lý, áp dụng đồng loạt biện pháp đặt bẫy dẫn dụ, tiêu diệt bọ phấn, bọ trĩ và các loại côn trùng truyền bệnh; khi nhổ bỏ, tiêu hủy số cây bị bệnh phải sử dụng dụng cụ bảo hộ để tránh lây lan; sử dụng đúng thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ kịp thời các đối tượng trung gian lan truyền virus xoăn lá họ cà như bọ cưa, ruồi hại lá, rầy rệp, bọ trĩ, bọ phấn...

38 vườn ươm công bố tiêu chuẩn cơ sở giống rau

Theo Chi cục Trồng trọt và BVTV Lâm Đồng, trên địa bàn 2 huyện Đức Trọng và Đơn Dương hiện có 38 vườn ươm công bố tiêu chuẩn cơ sở giống rau các loại, đạt tổng số lượng xuất vườn hơn 111 triệu cây/năm.

Trong đó, huyện Đơn Dương có 35 vườn ươm công bố sản xuất các loại giống rau đạt tiêu chuẩn cơ sở như rau họ thập tự, cà chua, ớt, cải bắp, cải thảo, xà lách, cà tím, hành tây, hành poarô, củ dền. Hàng năm, vườn ươm có quy mô sản xuất giống cà chua và các loại rau khác nhiều nhất ở đây với 25 triệu cây (Hoàng Trang, xã Ka Đô); ít nhất với quy mô 520.000 cây giống là 2 vườn ươm Dung Đạm (xã Ka Đơn) và An Tâm (xã Lạc Lâm).

Và huyện Đức Trọng có 3 vườn ươm công bố cây giống cà chua, ớt, bầu bí, dưa leo, hành tây, xà lách, cải thảo, cải bắp, su hào, cà tím đạt tiêu chuẩn chất lượng cơ sở gồm cơ sở Tiến Trâm (xã Hiệp An, 15,4 triệu cây/năm); Nguyên Anh và Đức Loan đều ở thị trấn Liên Nghĩa, hàng năm xuất vườn lần lượt 3 triệu cây và 1,4 triệu cây.

VĂN VIỆT

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước