Xen canh hợp lý để nâng cao hiệu quả vườn cây

Để nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng giá trị sử dụng đất, nhiều năm nay, người dân đã thực hiện các giải pháp xen canh, đa dạng cây trồng. Thế nhưng, để tối ưu hóa mô hình xen canh và hướng đến phát triển bền vững, vẫn còn nhiều thách thức đối với nông dân.

Trồng xen cũng có mặt hại

Trong nông nghiệp bền vững, đa dạng hóa cây trồng giúp nông dân không bị phụ thuộc vào chỉ một loại cây trồng. Thế nhưng, nếu chọn trồng các loại cây có xu hướng cạnh tranh về môi trường sống, dinh dưỡng của nhau, vườn cây sẽ không mang lại hiệu quả.

Đối với cây cà phê, những vườn xen canh tốt với cây ăn trái, năng suất có thể đạt trung bình gần 3,5 tấn/ha. Giá trị từ cây ăn trái trồng xen canh với cà phê cũng đạt từ 150 - 300 triệu đồng. Mặc dù vậy, kết quả này thường ở những năm đầu, về sau giảm dần do cạnh tranh dinh dưỡng và không gian sinh trưởng của vườn cây.

Gia đình bà Nguyễn Thị Hương, xã Tân Thành (Krông Nô, tỉnh Đắk Nông), trồng hơn 100 cây bơ trong vườn cà phê. Theo bà Hương, những năm mới bước vào thời kỳ kinh doanh, cây bơ phát triển ổn định. Những hàng bơ trồng theo mật độ 70 cây/ha, với khoảng cách 12 x 12 m, cây phát triển tương đối đồng đều, không gian chiếu sáng, chắn gió của vườn khá tốt.

Đến năm thứ 6, thứ 7, khi bơ phát tán rộng, những cây cà phê dưới tán trở nên tong teo, suy kiệt, năng suất chỉ còn một nửa. "Không chỉ cây bơ, đối với các loại cây tán rộng như sầu riêng, mít nếu áp dụng không đúng quy trình chăm sóc, chế độ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật của mỗi loại cây không hợp lý thì cây trồng yếu thế hơn dễ bị triệt tiêu", bà Hương cho biết.

Vườn cà phê của bà Nguyễn Thị Hương, xã Tân Thành (Krông Nô) bị lấn át bởi trồng xen bơ chưa hợp lý

Ông Ngô Quang ở thôn Tân Phú, xã Đắk R’moan, thành phố Gia Nghĩa, cho biết, việc trồng xen không bảo đảm sẽ dẫn đến “lợi bất cập hại”. Bởi, các chủ vườn chỉ trồng theo phong trào, không chuyên nghiệp, nên việc áp dụng đúng quy trình kỹ thuật trong chăm sóc, phòng bệnh chưa phù hợp.

Giải pháp xen canh bền vững

Việc áp dụng biện pháp trồng xen, đa dạng hóa cây trồng bất hợp lý sẽ làm cho vườn cây kém hiệu quả. Cũng theo một số nông dân, nhiều thời điểm, họ đã phải chặt bỏ bớt những cây xen canh để dễ dàng chăm sóc vườn cây hơn. Điều này khiến cho mô hình xen canh trở nên thiếu tính bền vững, hiệu quả sử dụng đất chưa thực sự cao.

Ngày 24/9/2018 Bộ Nông nghiệp – PTNT đã ban hành Quyết định số 3702/QĐ-BNN-TT về Quy trình trồng xen cây hồ tiêu, cây bơ, cây sầu riêng trong vườn cà phê vối. Nếu áp dụng đúng quy trình theo quyết định này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các nhà vườn.

Theo đó, trước tiên bà con phải lựa chọn cây trồng phù hợp trong vườn. Công đoạn này hết sức quan trọng, bởi đây là yếu tố chính quyết định hiệu quả kinh tế, giúp cây trồng bảo đảm được quá trình tái sinh dinh dưỡng diễn ra bình thường.

Lâu nay, bà con thường bố trí trồng xen các loại cây khác tại chắn tư của cây cà phê. Ðiều này khiến cho gốc trồng mới không đủ độ sâu, khó khăn cho việc đi lại, chăm sóc và mức độ cạnh tranh dinh dưỡng giữa các cây khá cao. Do vậy, các chuyên gia khuyến cáo, bà con nên nhổ bỏ bớt một cây cà phê để trồng vào đó loại cây xen canh được chọn. Như vậy mới giúp cho cây trồng xen đủ thể tích rễ và có không gian lý tưởng để phát triển.

Theo ông Nguyễn Văn Chương, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh, giải pháp tốt nhất là bà con kiến thiết cơ bản cùng một lần, là trồng cà phê với cây xen canh cùng một thời điểm thì tình trạng cạnh tranh dinh dưỡng sẽ không cao. Trường hợp trồng xen bơ, sầu riêng trong vườn cà phê trưởng thành thì phải chú trọng chế độ dinh dưỡng, chăm sóc thường xuyên hơn để cây trồng sau phát triển ổn định.

Bài, ảnh: Văn Tâm

Các tin mới:

Nhấn vào đây để xem các tin trước